Book 1. Chapter 40
The Mahabharata In Sanskrit
Book 1
Chapter 40
1
[स]
तं तथा मन्त्रिणॊ दृष्ट्वा भॊगेन परिवेष्टितम
विवर्णवदनाः सर्वे रुरुदुर भृशदुःखिताः
2
तं तु नादं ततः शरुत्वा मन्त्रिणस ते परदुद्रुवुः
अपश्यंश चैव ते यान्तम आकाशे नागम अद्भुतम
3
सीमन्तम इव कुर्वाणं नभसः पद्मवर्चसम
तक्षकं पन्नगश्रेष्ठं भृशं शॊकपरायणाः
4
ततस तु ते तद्गृहम अग्निना वृतं; परदीप्यमानं विषजेन भॊगिनः
भयात परित्यज्य दिशः परपेदिरे; पपात तच चाशनि ताडितं यथा
5
ततॊ नृपे तक्षक तेजसा हते; परयुज्य सर्वाः परलॊकसत्क्रियाः
शुचिर दविजॊ राजपुरॊहितस तदा; तथैव ते तस्य नृपस्य मन्त्रिणः
6
नृपं शिशुं तस्य सुतं परचक्रिरे; समेत्य सर्वे पुरवासिनॊ जनाः
नृपं यम आहुस तम अमित्रघातिनं; कुरुप्रवीरं जनमेजयं जनाः
7
स बाल एवार्य मतिर नृपॊत्तमः; सहैव तैर मन्त्रिपुरॊहितैस तदा
शशास राज्यं कुरुपुंगवाग्रजॊ; यथास्य वीरः परपितामहस तथा
8
ततस तु राजानम अमित्रतापनं; समीक्ष्य ते तस्य नृपस्य मन्त्रिणः
सुवर्णवर्माणम उपेत्य काशिपं; वपुष्टमार्थं वरयां परचक्रमुः
9
ततः स राजा परददौ वपुष्टमां; कुरुप्रवीराय परीक्ष्य धर्मतः
स चापि तां पराप्य मुदा युतॊ ऽभवन; न चान्यनारीषु मनॊ दधे कव चित
10
सरःसु फुल्लेषु वनेषु चैव ह; परसन्नचेता विजहार वीर्यवान
तथा स राजन्य वरॊ विजह्रिवान; यथॊर्वशीं पराप्य पुरा पुरूरवाः
11
वपुष्टमा चापि वरं पतिं तदा; परतीतरूपं समवाप्य भूमिपम
भावेन रामा रमयां बभूव वै; विहारकालेष्व अवरॊध सुन्दरी
1
[s]
taṃ tathā mantriṇo dṛṣṭvā bhogena pariveṣṭitam
vivarṇavadanāḥ sarve rurudur bhṛśaduḥkhitāḥ
2
taṃ tu nādaṃ tataḥ śrutvā mantriṇas te pradudruvuḥ
apaśyaṃś caiva te yāntam ākāśe nāgam adbhutam
3
sīmantam iva kurvāṇaṃ nabhasaḥ padmavarcasam
takṣakaṃ pannagaśreṣṭhaṃ bhṛśaṃ śokaparāyaṇāḥ
4
tatas tu te tadgṛham agninā vṛtaṃ; pradīpyamānaṃ viṣajena bhoginaḥ
bhayāt parityajya diśaḥ prapedire; papāta tac cāśani tāḍitaṃ yathā
5
tato nṛpe takṣaka tejasā hate; prayujya sarvāḥ paralokasatkriyāḥ
ucir dvijo rājapurohitas tadā; tathaiva te tasya nṛpasya mantriṇaḥ
6
nṛpaṃ śiśuṃ tasya sutaṃ pracakrire; sametya sarve puravāsino janāḥ
nṛpaṃ yam āhus tam amitraghātinaṃ; kurupravīraṃ janamejayaṃ janāḥ
7
sa bāla evārya matir nṛpottamaḥ; sahaiva tair mantripurohitais tadā
śaśāsa rājyaṃ kurupuṃgavāgrajo; yathāsya vīraḥ prapitāmahas tathā
8
tatas tu rājānam amitratāpanaṃ; samīkṣya te tasya nṛpasya mantriṇaḥ
suvarṇavarmāṇam upetya kāśipaṃ; vapuṣṭamārthaṃ varayāṃ pracakramuḥ
9
tataḥ sa rājā pradadau vapuṣṭamāṃ; kurupravīrāya parīkṣya dharmataḥ
sa cāpi tāṃ prāpya mudā yuto 'bhavan; na cānyanārīṣu mano dadhe kva cit
10
saraḥsu phulleṣu vaneṣu caiva ha; prasannacetā vijahāra vīryavān
tathā sa rājanya varo vijahrivān; yathorvaśīṃ prāpya purā purūravāḥ
11
vapuṣṭamā cāpi varaṃ patiṃ tadā; pratītarūpaṃ samavāpya bhūmipam
bhāvena rāmā ramayāṃ babhūva vai; vihārakāleṣv avarodha sundarī
Book 1
Chapter 40
1
[स]
तं तथा मन्त्रिणॊ दृष्ट्वा भॊगेन परिवेष्टितम
विवर्णवदनाः सर्वे रुरुदुर भृशदुःखिताः
2
तं तु नादं ततः शरुत्वा मन्त्रिणस ते परदुद्रुवुः
अपश्यंश चैव ते यान्तम आकाशे नागम अद्भुतम
3
सीमन्तम इव कुर्वाणं नभसः पद्मवर्चसम
तक्षकं पन्नगश्रेष्ठं भृशं शॊकपरायणाः
4
ततस तु ते तद्गृहम अग्निना वृतं; परदीप्यमानं विषजेन भॊगिनः
भयात परित्यज्य दिशः परपेदिरे; पपात तच चाशनि ताडितं यथा
5
ततॊ नृपे तक्षक तेजसा हते; परयुज्य सर्वाः परलॊकसत्क्रियाः
शुचिर दविजॊ राजपुरॊहितस तदा; तथैव ते तस्य नृपस्य मन्त्रिणः
6
नृपं शिशुं तस्य सुतं परचक्रिरे; समेत्य सर्वे पुरवासिनॊ जनाः
नृपं यम आहुस तम अमित्रघातिनं; कुरुप्रवीरं जनमेजयं जनाः
7
स बाल एवार्य मतिर नृपॊत्तमः; सहैव तैर मन्त्रिपुरॊहितैस तदा
शशास राज्यं कुरुपुंगवाग्रजॊ; यथास्य वीरः परपितामहस तथा
8
ततस तु राजानम अमित्रतापनं; समीक्ष्य ते तस्य नृपस्य मन्त्रिणः
सुवर्णवर्माणम उपेत्य काशिपं; वपुष्टमार्थं वरयां परचक्रमुः
9
ततः स राजा परददौ वपुष्टमां; कुरुप्रवीराय परीक्ष्य धर्मतः
स चापि तां पराप्य मुदा युतॊ ऽभवन; न चान्यनारीषु मनॊ दधे कव चित
10
सरःसु फुल्लेषु वनेषु चैव ह; परसन्नचेता विजहार वीर्यवान
तथा स राजन्य वरॊ विजह्रिवान; यथॊर्वशीं पराप्य पुरा पुरूरवाः
11
वपुष्टमा चापि वरं पतिं तदा; परतीतरूपं समवाप्य भूमिपम
भावेन रामा रमयां बभूव वै; विहारकालेष्व अवरॊध सुन्दरी
1
[s]
taṃ tathā mantriṇo dṛṣṭvā bhogena pariveṣṭitam
vivarṇavadanāḥ sarve rurudur bhṛśaduḥkhitāḥ
2
taṃ tu nādaṃ tataḥ śrutvā mantriṇas te pradudruvuḥ
apaśyaṃś caiva te yāntam ākāśe nāgam adbhutam
3
sīmantam iva kurvāṇaṃ nabhasaḥ padmavarcasam
takṣakaṃ pannagaśreṣṭhaṃ bhṛśaṃ śokaparāyaṇāḥ
4
tatas tu te tadgṛham agninā vṛtaṃ; pradīpyamānaṃ viṣajena bhoginaḥ
bhayāt parityajya diśaḥ prapedire; papāta tac cāśani tāḍitaṃ yathā
5
tato nṛpe takṣaka tejasā hate; prayujya sarvāḥ paralokasatkriyāḥ
ucir dvijo rājapurohitas tadā; tathaiva te tasya nṛpasya mantriṇaḥ
6
nṛpaṃ śiśuṃ tasya sutaṃ pracakrire; sametya sarve puravāsino janāḥ
nṛpaṃ yam āhus tam amitraghātinaṃ; kurupravīraṃ janamejayaṃ janāḥ
7
sa bāla evārya matir nṛpottamaḥ; sahaiva tair mantripurohitais tadā
śaśāsa rājyaṃ kurupuṃgavāgrajo; yathāsya vīraḥ prapitāmahas tathā
8
tatas tu rājānam amitratāpanaṃ; samīkṣya te tasya nṛpasya mantriṇaḥ
suvarṇavarmāṇam upetya kāśipaṃ; vapuṣṭamārthaṃ varayāṃ pracakramuḥ
9
tataḥ sa rājā pradadau vapuṣṭamāṃ; kurupravīrāya parīkṣya dharmataḥ
sa cāpi tāṃ prāpya mudā yuto 'bhavan; na cānyanārīṣu mano dadhe kva cit
10
saraḥsu phulleṣu vaneṣu caiva ha; prasannacetā vijahāra vīryavān
tathā sa rājanya varo vijahrivān; yathorvaśīṃ prāpya purā purūravāḥ
11
vapuṣṭamā cāpi varaṃ patiṃ tadā; pratītarūpaṃ samavāpya bhūmipam
bhāvena rāmā ramayāṃ babhūva vai; vihārakāleṣv avarodha sundarī
