Book 1. Chapter 74
The Mahabharata In Sanskrit
Book 1
Chapter 74
1
[षु]
यः परेषां नरॊ नित्यम अतिवादांस तितिक्षति
देव यानि विजानीहि तेन सर्वम इदं जितम
2
यः समुत्पतितं करॊधं निगृह्णाति हयं यथा
स यन्तेत्य उच्यते सद्भिर न यॊ रश्मिषु लम्बते
3
यः समुत्पतितं करॊधम अक्रॊधेन निरस्यति
देव यानि विजानीहि तेन सर्वम इदं जितम
4
यः समुत्पतितं करॊधं कषमयेह निरस्यति
यथॊरगस तवचं जीर्णां स वै पुरुष उच्यते
5
यः संधारयते मन्युं यॊ ऽतिवादांस तितिक्षति
यश च तप्तॊ न तपति दृढं सॊ ऽरथस्य भाजनम
6
यॊ यजेद अपरिश्रान्तॊ मासि मासि शतं समाः
न करुध्येद यश च सर्वस्य तयॊर अक्रॊधनॊ ऽधिकः
7
यत कुमारा कुमार्यश च वैरं कुर्युर अचेतसः
न तत पराज्ञॊ ऽनुकुर्वीत विदुस ते न बलाबलम
8
[देव]
वेदाहं तात बालापि धर्माणां यद इहान्तरम
अक्रॊधे चातिवादे च वेद चापि बलाबलम
9
शिष्यस्याशिष्य वृत्तेर हि न कषन्तव्यं बुभूषता
तस्मात संकीर्ण वृत्तेषु वासॊ मम न रॊचते
10
पुमांसॊ ये हि निन्दन्ति वृत्तेनाभिजनेन च
न तेषु निवसेत पराज्ञः शरेयॊ ऽरथी पापबुद्धिषु
11
ये तव एनम अभिजानन्ति वृत्तेनाभिजनेन च
तेषु साधुषु वस्तव्यं स वासः शरेष्ठ उच्यते
12
वाग दुरुक्तं महाघॊरं दुहितुर वृषपर्वणः
न हय अतॊ दुष्करतरं मन्ये लॊकेष्व अपि तरिषु
यः सपत्नश्रियं दीप्तां हीनश्रीः पर्युपासते
1
[u]
yaḥ pareṣāṃ naro nityam ativādāṃs titikṣati
deva yāni vijānīhi tena sarvam idaṃ jitam
2
yaḥ samutpatitaṃ krodhaṃ nigṛhṇāti hayaṃ yathā
sa yantety ucyate sadbhir na yo raśmiṣu lambate
3
yaḥ samutpatitaṃ krodham akrodhena nirasyati
deva yāni vijānīhi tena sarvam idaṃ jitam
4
yaḥ samutpatitaṃ krodhaṃ kṣamayeha nirasyati
yathoragas tvacaṃ jīrṇāṃ sa vai puruṣa ucyate
5
yaḥ saṃdhārayate manyuṃ yo 'tivādāṃs titikṣati
yaś ca tapto na tapati dṛḍhaṃ so 'rthasya bhājanam
6
yo yajed apariśrānto māsi māsi śataṃ samāḥ
na krudhyed yaś ca sarvasya tayor akrodhano 'dhikaḥ
7
yat kumārā kumāryaś ca vairaṃ kuryur acetasaḥ
na tat prājño 'nukurvīta vidus te na balābalam
8
[dev]
vedāhaṃ tāta bālāpi dharmāṇāṃ yad ihāntaram
akrodhe cātivāde ca veda cāpi balābalam
9
iṣyasyāśiṣya vṛtter hi na kṣantavyaṃ bubhūṣatā
tasmāt saṃkīrṇa vṛtteṣu vāso mama na rocate
10
pumāṃso ye hi nindanti vṛttenābhijanena ca
na teṣu nivaset prājñaḥ śreyo 'rthī pāpabuddhiṣu
11
ye tv enam abhijānanti vṛttenābhijanena ca
teṣu sādhuṣu vastavyaṃ sa vāsaḥ śreṣṭha ucyate
12
vāg duruktaṃ mahāghoraṃ duhitur vṛṣaparvaṇaḥ
na hy ato duṣkarataraṃ manye lokeṣv api triṣu
yaḥ sapatnaśriyaṃ dīptāṃ hīnaśrīḥ paryupāsate
Book 1
Chapter 74
1
[षु]
यः परेषां नरॊ नित्यम अतिवादांस तितिक्षति
देव यानि विजानीहि तेन सर्वम इदं जितम
2
यः समुत्पतितं करॊधं निगृह्णाति हयं यथा
स यन्तेत्य उच्यते सद्भिर न यॊ रश्मिषु लम्बते
3
यः समुत्पतितं करॊधम अक्रॊधेन निरस्यति
देव यानि विजानीहि तेन सर्वम इदं जितम
4
यः समुत्पतितं करॊधं कषमयेह निरस्यति
यथॊरगस तवचं जीर्णां स वै पुरुष उच्यते
5
यः संधारयते मन्युं यॊ ऽतिवादांस तितिक्षति
यश च तप्तॊ न तपति दृढं सॊ ऽरथस्य भाजनम
6
यॊ यजेद अपरिश्रान्तॊ मासि मासि शतं समाः
न करुध्येद यश च सर्वस्य तयॊर अक्रॊधनॊ ऽधिकः
7
यत कुमारा कुमार्यश च वैरं कुर्युर अचेतसः
न तत पराज्ञॊ ऽनुकुर्वीत विदुस ते न बलाबलम
8
[देव]
वेदाहं तात बालापि धर्माणां यद इहान्तरम
अक्रॊधे चातिवादे च वेद चापि बलाबलम
9
शिष्यस्याशिष्य वृत्तेर हि न कषन्तव्यं बुभूषता
तस्मात संकीर्ण वृत्तेषु वासॊ मम न रॊचते
10
पुमांसॊ ये हि निन्दन्ति वृत्तेनाभिजनेन च
न तेषु निवसेत पराज्ञः शरेयॊ ऽरथी पापबुद्धिषु
11
ये तव एनम अभिजानन्ति वृत्तेनाभिजनेन च
तेषु साधुषु वस्तव्यं स वासः शरेष्ठ उच्यते
12
वाग दुरुक्तं महाघॊरं दुहितुर वृषपर्वणः
न हय अतॊ दुष्करतरं मन्ये लॊकेष्व अपि तरिषु
यः सपत्नश्रियं दीप्तां हीनश्रीः पर्युपासते
1
[u]
yaḥ pareṣāṃ naro nityam ativādāṃs titikṣati
deva yāni vijānīhi tena sarvam idaṃ jitam
2
yaḥ samutpatitaṃ krodhaṃ nigṛhṇāti hayaṃ yathā
sa yantety ucyate sadbhir na yo raśmiṣu lambate
3
yaḥ samutpatitaṃ krodham akrodhena nirasyati
deva yāni vijānīhi tena sarvam idaṃ jitam
4
yaḥ samutpatitaṃ krodhaṃ kṣamayeha nirasyati
yathoragas tvacaṃ jīrṇāṃ sa vai puruṣa ucyate
5
yaḥ saṃdhārayate manyuṃ yo 'tivādāṃs titikṣati
yaś ca tapto na tapati dṛḍhaṃ so 'rthasya bhājanam
6
yo yajed apariśrānto māsi māsi śataṃ samāḥ
na krudhyed yaś ca sarvasya tayor akrodhano 'dhikaḥ
7
yat kumārā kumāryaś ca vairaṃ kuryur acetasaḥ
na tat prājño 'nukurvīta vidus te na balābalam
8
[dev]
vedāhaṃ tāta bālāpi dharmāṇāṃ yad ihāntaram
akrodhe cātivāde ca veda cāpi balābalam
9
iṣyasyāśiṣya vṛtter hi na kṣantavyaṃ bubhūṣatā
tasmāt saṃkīrṇa vṛtteṣu vāso mama na rocate
10
pumāṃso ye hi nindanti vṛttenābhijanena ca
na teṣu nivaset prājñaḥ śreyo 'rthī pāpabuddhiṣu
11
ye tv enam abhijānanti vṛttenābhijanena ca
teṣu sādhuṣu vastavyaṃ sa vāsaḥ śreṣṭha ucyate
12
vāg duruktaṃ mahāghoraṃ duhitur vṛṣaparvaṇaḥ
na hy ato duṣkarataraṃ manye lokeṣv api triṣu
yaḥ sapatnaśriyaṃ dīptāṃ hīnaśrīḥ paryupāsate
