Home
>
Library
>
New
>
John Dargavel Smith
>
The Mahabharata In Sanskrit
>
Book 12. Chapter 152
Book 12. Chapter 152
The Mahabharata In Sanskrit
Book 12
Chapter
152
1
[य]
पापस्य यद अधिष्ठानं यतः पापं परवर्तते
एतद इच्छाम्य अहं जञातुं तत्त्वेन भरतर्षभ
2
[भ]
पापस्य यद अधिष्ठानं तच छृणुष्व नराधिप
एकॊ लॊभॊ महाग्राहॊ लॊभात पापं परवर्तते
3
अतः पापम अधर्मश च तथा दुःखम अनुत्तमम
निकृत्या मूलम एतद धि येन पापकृतॊ जनाः
4
लॊभात करॊधः परभवति लॊभात कामः परवर्तते
लॊभान मॊहश च माया च मानस्तम्भः परासुता
5
अक्षमा हरीपरित्यागः शरीनाशॊ धर्मसंक्षयः
अभिध्या परज्ञता चैव सर्वं लॊभात परवर्तते
6
अन्यायश चावितर्कश च विकर्मसु च याः करियाः
कूटविद्यादयश चैव रूपैश्वर्यमदस तथा
7
सर्वभूतेष्व अविश्वासः सर्वभूतेष्व अनार्जवम
सर्वभूतेष्व अभिद्रॊहः सर्वभूतेष्व अयुक्तता
हरणं परवित्तानां परदाराभिमर्शनम
8
वाग वेगॊ मानसॊ वेगॊ निन्दा वेगस तथैव च
उपस्थॊदरयॊर वेगॊ मृत्युवेगश च दारुणः
9
ईर्ष्या वेगश च बलवान मिथ्या वेगश च दुस्त्यजः
रसवेगश च दुर्वारः शरॊत्रवेगश च दुःसहः
10
कुत्सा विकत्था मात्सर्यं पापं दुष्करकारिता
साहसानां च सर्वेषाम अकार्याणां करियास तथा
11
जातौ बाल्ये ऽथ कौमारे यौवने चापि मानवः
न संत्यजत्य आत्मकर्म यन न जीर्यति जीर्यतः
12
यॊ न पूरयितुं शक्यॊ लॊभः पराप्त्या कुरूद्वह
नित्यं गम्भीरतॊयाभिर आपगाभिर इवॊदधिः
न परहृष्यति लाभैर यॊ यश च कामैर न तृप्यति
13
यॊ न देवैर न गन्धर्वैर नासुरैर न महॊरगैः
जञायते नृप तत्त्वेन सर्वैर भूतगणैस तथा
स लॊभः सह मॊहेन विजेतव्यॊ जितात्मना
14
दम्भॊ दरॊहश च निन्दा च पैशुन्यं मत्सरस तथा
भवन्त्य एतानि कौरव्य लुब्धानाम अकृतात्मनाम
15
सुमहान्त्य अपि शास्त्राणि धारयन्ति बहुश्रुताः
छेत्तारः संशयानां च कलिश्यन्तीहाल्प बुद्धयः
16
दवेषक्रॊधप्रसक्ताश च शिष्टाचार बहिष्कृताः
अन्तः कषुरा वान मधुराः कूपाश छन्नास तृणैर इव
धर्मवैतंसिकाः कषुद्रा मुष्णन्ति धवजिनॊ जगत
17
कुर्वते च बहून मार्गांस तांस तान हेतुबलाश्रिताः
सर्वं मार्गं विलुम्पन्ति लॊभाज्ञानेषु निष्ठिताः
18
धर्मस्याह्रियमाणस्य लॊभग्रस्तैर दुरात्मभिः
याया विक्रियते संस्था ततः साभिप्रपद्यते
19
दर्पः करॊधॊ मदः सवप्नॊ हर्षः शॊकॊ ऽतिमानिता
तत एव हि कौरव्य दृश्यन्ते लुब्ध बुद्धिषु
एतान अशिष्टान बुध्यस्व नित्यं लॊभसमन्वितान
20
शिष्टांस तु परिपृच्छेथा यान वक्ष्यामि शुचिव्रतान
येषु वृत्ति भयं नास्ति परलॊकभयं न च
21
नामिषेषु परसङ्गॊ ऽसति न परियेष्व अप्रियेषु च
शिष्टाचारः परियॊ येषु दमॊ येषु परतिष्ठितः
22
सुखं दुःखं परं येषां सत्यं येषां परायणम
दातारॊ न गृहीतारॊ दयावन्तस तथैव च
23
पितृदेवातिथेयाश च नित्यॊद्युक्तास तथैव च
सर्वॊपकारिणॊ धीराः सर्वधर्मानुपालकाः
24
सर्वभूतहिताश चैव सर्वदेयाश च भारत
न ते चालयितुं शक्या धर्मव्यापार पारगाः
25
न तेषां भिद्यते वृत्तं यत पुरा साधुभिः कृतम
न तरासिनॊ न चपला न रौद्राः सत्पथे सथिताः
26
ते सेव्याः साधुभिर नित्यं येष्व अहिंसा परतिष्ठिता
कामक्रॊधव्यपेता ये निर्ममा निरहंकृताः
सुव्रताः सथिरमर्यादास तान उपास्स्व च पृच्छ च
27
न गवार्थं यशॊऽरथं वा धर्मस तेषां युधिष्ठिर
अवश्य कार्य इत्य एव शरीरस्य करियास तथा
28
न भयं करॊधचापल्यं न शॊकस तेषु विद्यते
न धर्मध्वजिनश चैव न गुह्यं किं चिद आस्थिताः
29
येष्व अलॊभस तथामॊहॊ ये च सत्यार्जवे रताः
तेषु कौन्तेय रज्येथा येष्व अतन्द्री कृतं मनः
30
ये न हृष्यन्ति लाभेषु नालाभेषु वयथन्ति च
निर्ममा निरहंकाराः सत्त्वस्थाः समदर्शिनः
31
लाभालाभौ सुखदुःखे च तात; परियाप्रिये मरणं जीवितं च
समानि येषां सथिरविक्रमाणां; बुद्धात्मनां सत्त्वम अवस्थितानाम
32
सुखप्रियैस तान सुमहाप्रतापान; यत्तॊ ऽपरमत्तश च समर्थयेथाः
दैवात सर्वे गुणवन्तॊ भवन्ति; शुभाशुभा वाक परलापा यथैव
1
[y]
pāpasya yad adhiṣṭhānaṃ yataḥ pāpaṃ pravartate
etad icchāmy ahaṃ jñātuṃ tattvena bharatarṣabha
2
[bh]
pāpasya yad adhiṣṭhānaṃ tac chṛṇuṣva narādhipa
eko lobho mahāgrāho lobhāt pāpaṃ pravartate
3
ataḥ pāpam adharmaś ca tathā duḥkham anuttamam
nikṛtyā mūlam etad dhi yena pāpakṛto jan
āḥ
4
lobhāt krodhaḥ prabhavati lobhāt kāmaḥ pravartate
lobhān mohaś ca māyā ca mānastambhaḥ parāsut
ā
5
akṣamā hrīparityāgaḥ śrīnāśo dharmasaṃkṣayaḥ
abhidhyā prajñatā caiva sarvaṃ lobhāt pravartate
6
anyāyaś cāvitarkaś ca vikarmasu ca yāḥ kriyāḥ
kūṭavidyādayaś caiva rūpaiśvaryamadas tath
ā
7
sarvabhūteṣv aviśvāsaḥ sarvabhūteṣv anārjavam
sarvabhūteṣv abhidrohaḥ sarvabhūteṣv ayuktatā
haraṇaṃ paravittānāṃ paradārābhimarśanam
8
vāg vego mānaso vego nindā vegas tathaiva ca
upasthodarayor vego mṛtyuvegaś ca dāruṇa
ḥ
9
rṣyā vegaś ca balavān mithyā vegaś ca dustyajaḥ
rasavegaś ca durvāraḥ śrotravegaś ca duḥsaha
ḥ
10
kutsā vikatthā mātsaryaṃ pāpaṃ duṣkarakāritā
sāhasānāṃ ca sarveṣām akāry
āṇāṃ
kriyās tath
ā
11
jātau bālye 'tha kaumāre yauvane cāpi mānavaḥ
na saṃtyajaty ātmakarma yan na jīryati jīryata
ḥ
12
yo na pūrayituṃ śakyo lobhaḥ prāptyā kurūdvaha
nityaṃ gambhīratoyābhir āpagābhir ivodadhiḥ
na prahṛṣyati lābhair yo yaś ca kāmair na tṛpyati
13
yo na devair na gandharvair nāsurair na mahoragaiḥ
jñāyate nṛpa tattvena sarvair bhūtagaṇais tathā
sa lobhaḥ saha mohena vijetavyo jitātman
ā
14
dambho drohaś ca nindā ca paiśunyaṃ matsaras tathā
bhavanty etāni kauravya lubdhānām akṛtātmanām
15
sumahānty api śāstrāṇi dhārayanti bahuśrutāḥ
chettāraḥ saṃśayānāṃ ca kliśyantīhālpa buddhaya
ḥ
16
dveṣakrodhaprasaktāś ca śiṣṭācāra bahiṣkṛtāḥ
antaḥ kṣurā vān madhurāḥ kūpāś channās tṛṇair iva
dharmavaitaṃsikāḥ kṣudrā muṣṇanti dhvajino jagat
17
kurvate ca bahūn mārgāṃs tāṃs tān hetubalāśritāḥ
sarvaṃ mārgaṃ vilumpanti lobhājñāneṣu niṣṭhit
āḥ
18
dharmasyāhriyamāṇasya lobhagrastair durātmabhiḥ
yāyā vikriyate saṃsthā tataḥ sābhiprapadyate
19
darpaḥ krodho madaḥ svapno harṣaḥ śoko 'timānitā
tata eva hi kauravya dṛśyante lubdha buddhiṣu
etān aśiṣṭān budhyasva nityaṃ lobhasamanvitān
20
i
ṣṭā
s tu paripṛcchethā yān vakṣyāmi śucivratān
yeṣu vṛtti bhayaṃ nāsti paralokabhayaṃ na ca
21
nāmiṣeṣu prasaṅgo 'sti na priyeṣv apriyeṣu ca
śiṣṭācāraḥ priyo yeṣu damo yeṣu pratiṣṭhita
ḥ
22
sukhaṃ duḥkhaṃ paraṃ yeṣāṃ satyaṃ yeṣāṃ parāyaṇam
dātāro na gṛhītāro dayāvantas tathaiva ca
23
pitṛdevātitheyāś ca nityodyuktās tathaiva ca
sarvopakāriṇo dhīrāḥ sarvadharmānupālak
āḥ
24
sarvabhūtahitāś caiva sarvadeyāś ca bhārata
na te cālayituṃ śakyā dharmavyāpāra pārag
āḥ
25
na teṣāṃ bhidyate vṛttaṃ yat purā sādhubhiḥ kṛtam
na trāsino na capalā na raudrāḥ satpathe sthit
āḥ
26
te sevyāḥ sādhubhir nityaṃ yeṣv ahiṃsā pratiṣṭhitā
kāmakrodhavyapetā ye nirmamā nirahaṃkṛtāḥ
suvratāḥ sthiramaryādās tān upāssva ca pṛccha ca
27
na gavārthaṃ yaśo'rthaṃ vā dharmas teṣāṃ yudhiṣṭhira
avaśya kārya ity eva śarīrasya kriyās tath
ā
28
na bhayaṃ krodhacāpalyaṃ na śokas teṣu vidyate
na dharmadhvajinaś caiva na guhyaṃ kiṃ cid āsthit
āḥ
29
yeṣv alobhas tathāmoho ye ca satyārjave ratāḥ
teṣu kaunteya rajyethā yeṣv atandrī kṛtaṃ mana
ḥ
30
ye na hṛṣyanti lābheṣu nālābheṣu vyathanti ca
nirmamā nirahaṃkārāḥ sattvasthāḥ samadarśina
ḥ
31
lābhālābhau sukhaduḥkhe ca tāta; priyāpriye maraṇaṃ jīvitaṃ ca
samāni yeṣāṃ sthiravikram
āṇāṃ;
buddhātmanāṃ sattvam avasthitānām
32
sukhapriyais tān sumahāpratāpān; yatto 'pramattaś ca samarthayethāḥ
daivāt sarve guṇavanto bhavanti; śubhāśubhā vāk pralāpā yathaiva
pyranha texts india oldests text
|
art tsimshian
Home
>
Library
>
New
>
John Dargavel Smith
>
The Mahabharata In Sanskrit
>
Book 12. Chapter 152