Book 14. Chapter 34
The Mahabharata In Sanskrit
Book 14
Chapter 34
1
[बर]
नेदम अल्पात्मना शक्यं वेदितुं नाकृतात्मना
बहु चाल्पं च संक्षिप्तं विप्लुतं च मतं मम
2
उपायं तु मम बरूहि येनैषा लभ्यते मतिः
तन मन्ये कारणतमं यत एषा परवर्तते
3
[बर]
अरणीं बराह्मणीं विद्धि गुरुर अस्यॊत्तरारणिः
तपः शरुते ऽभिमथ्नीतॊ जञानाग्निर जायते ततः
4
[बराह्मणी]
यद इदं बरह्मणॊ लिङ्गं कषेत्रज्ञम इति संज्ञितम
गरहीतुं येन तच छक्यं लक्षणं तस्य तत कव नु
5
[बर]
अलिङ्गॊ निर्गुणश चैव कारणं नास्य विद्यते
उपायम एव वक्ष्यामि येन गृह्येत वा न वा
6
सम्यग अप्य उपदिष्टश च भरमरैर इव लक्ष्यते
कर्म बुद्धिर अबुद्धित्वाज जञानलिङ्गैर इवाश्रितम
7
इदं कार्यम इदं नेति न मॊक्षेषूपदिश्यते
पश्यतः शृण्वतॊ बुद्धिर आत्मनॊ येषु जायते
8
यावन्त इह शक्येरंस तावतॊ ऽंशान परकल्पयेत
वयक्तान अव्यक्तरूपांश च शतशॊ ऽथ सहस्रशः
9
सर्वान नानात्व युक्तांश च सर्वान परत्यक्षहेतुकान
यतः परं न विद्येत ततॊ ऽभयासे भविष्यति
10
[वा]
ततस तु तस्या बराह्मण्या मतिः कषेत्रज्ञसंक्षये
कषेत्रज्ञाद एव परतः कषेत्रज्ञॊ ऽनयः परवर्तते
11
[अर्जुन]
कव नु सा बराह्मणी कृष्ण कव चासौ बराह्मणर्षभः
याभ्यां सिद्धिर इयं पराप्ता ताव उभौ वद मे ऽचयुत
12
[वा]
मनॊ मे बराह्मणं विद्धि बुद्धिं मे विद्धि बराह्मणीम
कषेत्रज्ञ इति यश चॊक्तः सॊ ऽहम एव धनंजय
1
[br]
nedam alpātmanā śakyaṃ vedituṃ nākṛtātmanā
bahu cālpaṃ ca saṃkṣiptaṃ viplutaṃ ca mataṃ mama
2
upāyaṃ tu mama brūhi yenaiṣā labhyate matiḥ
tan manye kāraṇatamaṃ yata eṣā pravartate
3
[br]
araṇīṃ brāhmaṇīṃ viddhi gurur asyottarāraṇiḥ
tapaḥ śrute 'bhimathnīto jñānāgnir jāyate tataḥ
4
[brāhmaṇī]
yad idaṃ brahmaṇo liṅgaṃ kṣetrajñam iti saṃjñitam
grahītuṃ yena tac chakyaṃ lakṣaṇaṃ tasya tat kva nu
5
[br]
aliṅgo nirguṇaś caiva kāraṇaṃ nāsya vidyate
upāyam eva vakṣyāmi yena gṛhyeta vā na vā
6
samyag apy upadiṣṭaś ca bhramarair iva lakṣyate
karma buddhir abuddhitvāj jñānaliṅgair ivāśritam
7
idaṃ kāryam idaṃ neti na mokṣeṣūpadiśyate
paśyataḥ śṛvato buddhir ātmano yeṣu jāyate
8
yāvanta iha śakyeraṃs tāvato 'ṃśān prakalpayet
vyaktān avyaktarūpāṃś ca śataśo 'tha sahasraśaḥ
9
sarvān nānātva yuktāṃś ca sarvān pratyakṣahetukān
yataḥ paraṃ na vidyeta tato 'bhyāse bhaviṣyati
10
[vā]
tatas tu tasyā brāhmaṇyā matiḥ kṣetrajñasaṃkṣaye
kṣetrajñād eva parataḥ kṣetrajño 'nyaḥ pravartate
11
[arjuna]
kva nu sā brāhmaṇī kṛṣṇa kva cāsau brāhmaṇarṣabhaḥ
yābhyāṃ siddhir iyaṃ prāptā tāv ubhau vada me 'cyuta
12
[vā]
mano me brāhmaṇaṃ viddhi buddhiṃ me viddhi brāhmaṇīm
kṣetrajña iti yaś coktaḥ so 'ham eva dhanaṃjaya
Book 14
Chapter 34
1
[बर]
नेदम अल्पात्मना शक्यं वेदितुं नाकृतात्मना
बहु चाल्पं च संक्षिप्तं विप्लुतं च मतं मम
2
उपायं तु मम बरूहि येनैषा लभ्यते मतिः
तन मन्ये कारणतमं यत एषा परवर्तते
3
[बर]
अरणीं बराह्मणीं विद्धि गुरुर अस्यॊत्तरारणिः
तपः शरुते ऽभिमथ्नीतॊ जञानाग्निर जायते ततः
4
[बराह्मणी]
यद इदं बरह्मणॊ लिङ्गं कषेत्रज्ञम इति संज्ञितम
गरहीतुं येन तच छक्यं लक्षणं तस्य तत कव नु
5
[बर]
अलिङ्गॊ निर्गुणश चैव कारणं नास्य विद्यते
उपायम एव वक्ष्यामि येन गृह्येत वा न वा
6
सम्यग अप्य उपदिष्टश च भरमरैर इव लक्ष्यते
कर्म बुद्धिर अबुद्धित्वाज जञानलिङ्गैर इवाश्रितम
7
इदं कार्यम इदं नेति न मॊक्षेषूपदिश्यते
पश्यतः शृण्वतॊ बुद्धिर आत्मनॊ येषु जायते
8
यावन्त इह शक्येरंस तावतॊ ऽंशान परकल्पयेत
वयक्तान अव्यक्तरूपांश च शतशॊ ऽथ सहस्रशः
9
सर्वान नानात्व युक्तांश च सर्वान परत्यक्षहेतुकान
यतः परं न विद्येत ततॊ ऽभयासे भविष्यति
10
[वा]
ततस तु तस्या बराह्मण्या मतिः कषेत्रज्ञसंक्षये
कषेत्रज्ञाद एव परतः कषेत्रज्ञॊ ऽनयः परवर्तते
11
[अर्जुन]
कव नु सा बराह्मणी कृष्ण कव चासौ बराह्मणर्षभः
याभ्यां सिद्धिर इयं पराप्ता ताव उभौ वद मे ऽचयुत
12
[वा]
मनॊ मे बराह्मणं विद्धि बुद्धिं मे विद्धि बराह्मणीम
कषेत्रज्ञ इति यश चॊक्तः सॊ ऽहम एव धनंजय
1
[br]
nedam alpātmanā śakyaṃ vedituṃ nākṛtātmanā
bahu cālpaṃ ca saṃkṣiptaṃ viplutaṃ ca mataṃ mama
2
upāyaṃ tu mama brūhi yenaiṣā labhyate matiḥ
tan manye kāraṇatamaṃ yata eṣā pravartate
3
[br]
araṇīṃ brāhmaṇīṃ viddhi gurur asyottarāraṇiḥ
tapaḥ śrute 'bhimathnīto jñānāgnir jāyate tataḥ
4
[brāhmaṇī]
yad idaṃ brahmaṇo liṅgaṃ kṣetrajñam iti saṃjñitam
grahītuṃ yena tac chakyaṃ lakṣaṇaṃ tasya tat kva nu
5
[br]
aliṅgo nirguṇaś caiva kāraṇaṃ nāsya vidyate
upāyam eva vakṣyāmi yena gṛhyeta vā na vā
6
samyag apy upadiṣṭaś ca bhramarair iva lakṣyate
karma buddhir abuddhitvāj jñānaliṅgair ivāśritam
7
idaṃ kāryam idaṃ neti na mokṣeṣūpadiśyate
paśyataḥ śṛvato buddhir ātmano yeṣu jāyate
8
yāvanta iha śakyeraṃs tāvato 'ṃśān prakalpayet
vyaktān avyaktarūpāṃś ca śataśo 'tha sahasraśaḥ
9
sarvān nānātva yuktāṃś ca sarvān pratyakṣahetukān
yataḥ paraṃ na vidyeta tato 'bhyāse bhaviṣyati
10
[vā]
tatas tu tasyā brāhmaṇyā matiḥ kṣetrajñasaṃkṣaye
kṣetrajñād eva parataḥ kṣetrajño 'nyaḥ pravartate
11
[arjuna]
kva nu sā brāhmaṇī kṛṣṇa kva cāsau brāhmaṇarṣabhaḥ
yābhyāṃ siddhir iyaṃ prāptā tāv ubhau vada me 'cyuta
12
[vā]
mano me brāhmaṇaṃ viddhi buddhiṃ me viddhi brāhmaṇīm
kṣetrajña iti yaś coktaḥ so 'ham eva dhanaṃjaya
