Book 14. Chapter 69
The Mahabharata In Sanskrit
Book 14
Chapter 69
1
[व]
बरह्मास्त्रं तु यदा राजन कृष्णेन परतिसंहृतम
तदा तद वेश्म ते विप्रा तेजसाभिविदीपितम
2
ततॊ रक्षांसि सर्वाणि नेशुस तयक्त्वा गृहं तु तत
अन्तरिक्षे च वाग आसीत साधु केशव साध्व इति
3
तद अस्त्रं जवलितं चापि पितामहम अगात तदा
ततः पराणान पुनर लेभे पिता तव जनेश्वर
वयचेष्टत च बालॊ ऽसौ यथॊत्साहं यथाबलम
4
बभूवुर मुदिता राजंस ततस ता भरत सत्रियः
बराह्मणान वाचयाम आसुर गॊविन्दस्य च शासनात
5
ततस ता मुदिताः सर्वाः परशशंसुर जनार्दनम
सत्रियॊ भरत सिंहानां नावं लब्ध्वेव पारगाः
6
कुन्ती दरुपदपुत्री च सुभद्रा चॊत्तरा तथा
सत्रियश चान्या नृसिंहानां बभूवुर हृष्टमानसाः
7
तत्र मल्ला नटा झल्ला गरन्थिकाः सौखशायिकाः
सूतमागध संघाश चाप्य अस्तुवन वै जनार्दनम
कुरुवंशस तवाख्याभिर आशीर्भिर भरतर्षभ
8
उत्थाय तु यथाकालम उत्तरा यदुनन्दनम
अभ्यवादयत परीता सह पुत्रेण भारत
ततस तस्मै ददौ परीतॊ बहुरत्नं विशेषतः
9
तथान्ये वृष्णिशार्दूला नाम चास्याकरॊत परभुः
पितुस तव महाराज सत्यसंधॊ जनार्दनः
10
परिक्षीणे कुले यस्माज जातॊ ऽयम अभिमन्युजः
परिक्षिद इति नामास्य भवत्व इत्य अब्रवीत तदा
11
सॊ ऽवर्धत यथाकालं पिता तव नराधिप
मनः परह्लादनश चासीत सर्वलॊकस्य भारत
12
मासजातस तु ते वीर पिता भवति भारत
अथाजग्मुः सुबहुलं रत्नम आदाय पाण्डवाः
13
तान समीपगताञ शरुत्वा निर्ययुर वृष्णि पुंगवाः
अलंचक्रुश च माल्यौघैः पुरुषा नागसाह्वयम
14
पताकाभिर विचित्राभिर धवजैश च विविधैर अपि
वेश्मानि समलंचक्रुः पौराश चापि जनाधिप
15
देवतायतनानां च पूजा बहुविधास तथा
संदिदेशाथ विदुरः पाण्डुपुत्र परियेप्सया
16
राजमार्गाश च तत्रासन सुमनॊभिर अलंकृताः
शुशुभे तत्परं चापि समुद्रौघनिभस्वनम
17
नर्तकैश चापि नृत्यद्भिर गायनानां च निस्वनैः
आसीद वैश्रवणस्येव निवासस तत पुरं तदा
18
बन्दिभिश च नरै राजन सत्री सहायैः सहस्रशः
तत्र तत्र विविक्तेषु समन्ताद उपशॊभितम
19
पताका धूयमानाश च शवसता मातरिश्वना
अदर्शयन्न इव तदा कुरून वै दक्षिणॊत्तरान
20
अघॊषयत तदा चापि पुरुषॊ राजधूर गतः
सर्वरात्रि विहारॊ ऽदय रत्नाभरण लक्षणः
1
[v]
brahmāstraṃ tu yadā rājan kṛṣṇena pratisaṃhṛtam
tadā tad veśma te viprā tejasābhividīpitam
2
tato rakṣāṃsi sarvāṇi neśus tyaktvā gṛhaṃ tu tat
antarikṣe ca vāg āsīt sādhu keśava sādhv iti
3
tad astraṃ jvalitaṃ cāpi pitāmaham agāt tadā
tataḥ prāṇān punar lebhe pitā tava janeśvara
vyaceṣṭata ca bālo 'sau yathotsāhaṃ yathābalam
4
babhūvur muditā rājaṃs tatas tā bharata striyaḥ
brāhmaṇān vācayām āsur govindasya ca śāsanāt
5
tatas tā muditāḥ sarvāḥ praśaśaṃsur janārdanam
striyo bharata siṃhānāṃ nāvaṃ labdhveva pāragāḥ
6
kuntī drupadaputrī ca subhadrā cottarā tathā
striyaś cānyā nṛsiṃhānāṃ babhūvur hṛṣṭamānasāḥ
7
tatra mallā naṭā jhallā granthikāḥ saukhaśāyikāḥ
sūtamāgadha saṃghāś cāpy astuvan vai janārdanam
kuruvaṃśas tavākhyābhir āśīrbhir bharatarṣabha
8
utthāya tu yathākālam uttarā yadunandanam
abhyavādayata prītā saha putreṇa bhārata
tatas tasmai dadau prīto bahuratnaṃ viśeṣataḥ
9
tathānye vṛṣṇiśārdūlā nāma cāsyākarot prabhuḥ
pitus tava mahārāja satyasaṃdho janārdanaḥ
10
parikṣīṇe kule yasmāj jāto 'yam abhimanyujaḥ
parikṣid iti nāmāsya bhavatv ity abravīt tadā
11
so 'vardhata yathākālaṃ pitā tava narādhipa
manaḥ prahlādanaś cāsīt sarvalokasya bhārata
12
māsajātas tu te vīra pitā bhavati bhārata
athājagmuḥ subahulaṃ ratnam ādāya pāṇḍavāḥ
13
tān samīpagatāñ śrutvā niryayur vṛṣṇi puṃgavāḥ
alaṃcakruś ca mālyaughaiḥ puruṣā nāgasāhvayam
14
patākābhir vicitrābhir dhvajaiś ca vividhair api
veśmāni samalaṃcakruḥ paurāś cāpi janādhipa
15
devatāyatanānāṃ ca pūjā bahuvidhās tathā
saṃdideśātha viduraḥ pāṇḍuputra priyepsayā
16
rājamārgāś ca tatrāsan sumanobhir alaṃkṛtāḥ
uśubhe tatparaṃ cāpi samudraughanibhasvanam
17
nartakaiś cāpi nṛtyadbhir gāyanānāṃ ca nisvanaiḥ
āsīd vaiśravaṇasyeva nivāsas tat puraṃ tadā
18
bandibhiś ca narai rājan strī sahāyaiḥ sahasraśaḥ
tatra tatra vivikteṣu samantād upaśobhitam
19
patākā dhūyamānāś ca śvasatā mātariśvanā
adarśayann iva tadā kurūn vai dakṣiṇottarān
20
aghoṣayat tadā cāpi puruṣo rājadhūr gataḥ
sarvarātri vihāro 'dya ratnābharaṇa lakṣaṇaḥ
Book 14
Chapter 69
1
[व]
बरह्मास्त्रं तु यदा राजन कृष्णेन परतिसंहृतम
तदा तद वेश्म ते विप्रा तेजसाभिविदीपितम
2
ततॊ रक्षांसि सर्वाणि नेशुस तयक्त्वा गृहं तु तत
अन्तरिक्षे च वाग आसीत साधु केशव साध्व इति
3
तद अस्त्रं जवलितं चापि पितामहम अगात तदा
ततः पराणान पुनर लेभे पिता तव जनेश्वर
वयचेष्टत च बालॊ ऽसौ यथॊत्साहं यथाबलम
4
बभूवुर मुदिता राजंस ततस ता भरत सत्रियः
बराह्मणान वाचयाम आसुर गॊविन्दस्य च शासनात
5
ततस ता मुदिताः सर्वाः परशशंसुर जनार्दनम
सत्रियॊ भरत सिंहानां नावं लब्ध्वेव पारगाः
6
कुन्ती दरुपदपुत्री च सुभद्रा चॊत्तरा तथा
सत्रियश चान्या नृसिंहानां बभूवुर हृष्टमानसाः
7
तत्र मल्ला नटा झल्ला गरन्थिकाः सौखशायिकाः
सूतमागध संघाश चाप्य अस्तुवन वै जनार्दनम
कुरुवंशस तवाख्याभिर आशीर्भिर भरतर्षभ
8
उत्थाय तु यथाकालम उत्तरा यदुनन्दनम
अभ्यवादयत परीता सह पुत्रेण भारत
ततस तस्मै ददौ परीतॊ बहुरत्नं विशेषतः
9
तथान्ये वृष्णिशार्दूला नाम चास्याकरॊत परभुः
पितुस तव महाराज सत्यसंधॊ जनार्दनः
10
परिक्षीणे कुले यस्माज जातॊ ऽयम अभिमन्युजः
परिक्षिद इति नामास्य भवत्व इत्य अब्रवीत तदा
11
सॊ ऽवर्धत यथाकालं पिता तव नराधिप
मनः परह्लादनश चासीत सर्वलॊकस्य भारत
12
मासजातस तु ते वीर पिता भवति भारत
अथाजग्मुः सुबहुलं रत्नम आदाय पाण्डवाः
13
तान समीपगताञ शरुत्वा निर्ययुर वृष्णि पुंगवाः
अलंचक्रुश च माल्यौघैः पुरुषा नागसाह्वयम
14
पताकाभिर विचित्राभिर धवजैश च विविधैर अपि
वेश्मानि समलंचक्रुः पौराश चापि जनाधिप
15
देवतायतनानां च पूजा बहुविधास तथा
संदिदेशाथ विदुरः पाण्डुपुत्र परियेप्सया
16
राजमार्गाश च तत्रासन सुमनॊभिर अलंकृताः
शुशुभे तत्परं चापि समुद्रौघनिभस्वनम
17
नर्तकैश चापि नृत्यद्भिर गायनानां च निस्वनैः
आसीद वैश्रवणस्येव निवासस तत पुरं तदा
18
बन्दिभिश च नरै राजन सत्री सहायैः सहस्रशः
तत्र तत्र विविक्तेषु समन्ताद उपशॊभितम
19
पताका धूयमानाश च शवसता मातरिश्वना
अदर्शयन्न इव तदा कुरून वै दक्षिणॊत्तरान
20
अघॊषयत तदा चापि पुरुषॊ राजधूर गतः
सर्वरात्रि विहारॊ ऽदय रत्नाभरण लक्षणः
1
[v]
brahmāstraṃ tu yadā rājan kṛṣṇena pratisaṃhṛtam
tadā tad veśma te viprā tejasābhividīpitam
2
tato rakṣāṃsi sarvāṇi neśus tyaktvā gṛhaṃ tu tat
antarikṣe ca vāg āsīt sādhu keśava sādhv iti
3
tad astraṃ jvalitaṃ cāpi pitāmaham agāt tadā
tataḥ prāṇān punar lebhe pitā tava janeśvara
vyaceṣṭata ca bālo 'sau yathotsāhaṃ yathābalam
4
babhūvur muditā rājaṃs tatas tā bharata striyaḥ
brāhmaṇān vācayām āsur govindasya ca śāsanāt
5
tatas tā muditāḥ sarvāḥ praśaśaṃsur janārdanam
striyo bharata siṃhānāṃ nāvaṃ labdhveva pāragāḥ
6
kuntī drupadaputrī ca subhadrā cottarā tathā
striyaś cānyā nṛsiṃhānāṃ babhūvur hṛṣṭamānasāḥ
7
tatra mallā naṭā jhallā granthikāḥ saukhaśāyikāḥ
sūtamāgadha saṃghāś cāpy astuvan vai janārdanam
kuruvaṃśas tavākhyābhir āśīrbhir bharatarṣabha
8
utthāya tu yathākālam uttarā yadunandanam
abhyavādayata prītā saha putreṇa bhārata
tatas tasmai dadau prīto bahuratnaṃ viśeṣataḥ
9
tathānye vṛṣṇiśārdūlā nāma cāsyākarot prabhuḥ
pitus tava mahārāja satyasaṃdho janārdanaḥ
10
parikṣīṇe kule yasmāj jāto 'yam abhimanyujaḥ
parikṣid iti nāmāsya bhavatv ity abravīt tadā
11
so 'vardhata yathākālaṃ pitā tava narādhipa
manaḥ prahlādanaś cāsīt sarvalokasya bhārata
12
māsajātas tu te vīra pitā bhavati bhārata
athājagmuḥ subahulaṃ ratnam ādāya pāṇḍavāḥ
13
tān samīpagatāñ śrutvā niryayur vṛṣṇi puṃgavāḥ
alaṃcakruś ca mālyaughaiḥ puruṣā nāgasāhvayam
14
patākābhir vicitrābhir dhvajaiś ca vividhair api
veśmāni samalaṃcakruḥ paurāś cāpi janādhipa
15
devatāyatanānāṃ ca pūjā bahuvidhās tathā
saṃdideśātha viduraḥ pāṇḍuputra priyepsayā
16
rājamārgāś ca tatrāsan sumanobhir alaṃkṛtāḥ
uśubhe tatparaṃ cāpi samudraughanibhasvanam
17
nartakaiś cāpi nṛtyadbhir gāyanānāṃ ca nisvanaiḥ
āsīd vaiśravaṇasyeva nivāsas tat puraṃ tadā
18
bandibhiś ca narai rājan strī sahāyaiḥ sahasraśaḥ
tatra tatra vivikteṣu samantād upaśobhitam
19
patākā dhūyamānāś ca śvasatā mātariśvanā
adarśayann iva tadā kurūn vai dakṣiṇottarān
20
aghoṣayat tadā cāpi puruṣo rājadhūr gataḥ
sarvarātri vihāro 'dya ratnābharaṇa lakṣaṇaḥ
