Book 5. Chapter 150

The Mahabharata In Sanskrit


Book 5

Chapter 150

1

[ज]

य�धिष�ठिरं सहानीकम उपयान�तं य�य�त�सया

संनिविष�टं क�र�क�षेत�रं वास�देवेन पालितम

2

विराटद�र�पदाभ�यां च सप�त�राभ�यां समन�वितम

केकयैर वृष�णिभिश चैव पार�थिवैः शतशॊ वृतम

3

महेन�द�रम इव चादित�यैर अभिग�प�तं महारथैः

शर�त�वा द�र�यॊधनॊ राजा किं कार�यं परत�यपद�यत

4

�तद इच�छाम�य हं शरॊत�ं विस�तरेण तपॊधन

संभ�रमे त�म�ले तस�मिन यदासीत क�र�जाङ�गले

5

वयथयेय�र हि देवानां सेनाम अपि समागमे

पाण�डवा वास�देवश च विराटद�र�पदौ तथा

6

धृष�टद�य�म�नश च पाञ�चाल�यः शिखण�डी च महारथः

य�य�धानश च विक�रान�तॊ देवैर अपि द�रासदः

7

�तद इच�छाम�य अहं शरॊत�ं विस�तरेण तपॊधन

क�रूणां पाण�डवानां च यद यद आसीद विचेष�टितम

8

परतियाते त� दाशार�हे राजा द�र�यॊधनस तदा

कर�णं द�ःशासनं चैव शक�निं चाब�रवीद इदम

9

अकृतेनैव कार�येण गतः पार�थान अधॊक�षजः

स �नान मन�य�नाविष�टॊ धर�वं वक�ष�यत�य असंशयम

10

इष�टॊ हि वास�देवस�य पाण�डवैर मम विग�रहः

भीमसेनार�ज�नौ चैव दाशार�हस�य मते सथितौ

11

अजातशत�र�र अप�य अद�य भीमार�ज�नवशान�गः

निकृतश च मया पूर�वं सह सर�वैः सहॊदरैः

12

विराटद�र�पदौ चैव कृतवैरौ मया सह

तौ च सेना परणेतारौ वास�देव वशान�गौ

13

भविता विग�रहः सॊ ऽयं त�म�लॊ लॊमहर�षणः

तस�मात सांग�रामिकं सर�वं कारयध�वम अतन�द�रिताः

14

शिबिराणि क�र�क�षेत�रे करियन�तां वस�धाधिपाः

स�पर�याप�तावकाशानि द�रादेयानि शत�र�भिः

15

आसन�न जलकाण�ठानि शतशॊ ऽथ सहस�रशः

अच�छेद�याहार मार�गाणि रत�नॊच�चय चितानि च

विविधाय�धपूर�णानि पताकाध�वजवन�ति च

16

समाश च तेषां पन�थानः करियन�तां नगराद बहिः

परयाणं घ�ष�यताम अद�य शवॊभूत इति माचिरम

17

ते तथेति परतिज�ञाय शवॊभूते चक�रिरे तथा

हृष�टरूपा महात�मानॊ विनाशाय महीक�षिताम

18

ततस ते पार�थिवाः सर�वे तच छर�त�वा राजशासनम

आसनेभ�यॊ महार�हेभ�य उदतिष�ठन�न अमर�षिताः

19

बाहून परिघसंकाशान संस�क�पृशन�तः शनैः शनैः

काञ�चनाङ�गददीप�तांश च चन�दनागर�भूषितान

20

उष�णीषाणि नियच�छन�न�तः प�ण�डरीकनिभैः करैः

अन�तरीयॊत�तरीयाणि भूषणानि च सर�वशः

21

ते रथान रथिनः शरेष�ठा हयांश च हयकॊविदाः

सज�जयन�ति सम नागांश च नागशिक�षास� निष�ठिताः

22

अथ वर�माणि चित�राणि काञ�चनानि बहूनि च

विविधानि च शस�त�राणि चक�र�ः सज�जानि सर�वशः

23

पदातयश च प�र�षाः शस�त�राणि विविधानि च

उपजह�र�ः शरीरेष� हेमचित�राण�य अनेकशः

24

तद उत�सव इवॊदग�रं संप�रहृष�टनरावृतम

नगरं धार�तराष�ट�रस�य भारतासीत समाक�लम

25

जनौघसलिलावर�तॊ रथनागाश�वमीनवान

शङ�खद�न�द�भिनिर�घॊषः कॊशसंचय रत�नवान

26

चित�राभरण वर�मॊर�मिः शस�त�रनिर�मल फेनवान

परासादमालाद�रिवृतॊ रथ�यापण महाह�रदः

27

यॊधचन�द�रॊदयॊद�भूतः क�र�राजमहार�णवः

अदृश�यत तदा राजंश चन�द�रॊदय इवार�णवः

1

[j]

yudhiṣṭhiraṃ sah�nīkam upay�ntaṃ yuyutsay�

saṃniviṣṭaṃ kurukṣetraṃ v�sudevena p�litam

2

vir�ṭadrupad�bhy�ṃ ca saputr�bhy�ṃ samanvitam

kekayair vṛṣṇibhiś caiva p�rthivaiḥ śataśo vṛtam

3

mahendram iva c�dityair abhiguptaṃ mah�rathaiḥ

śrutv� duryodhano r�j� kiṃ k�ryaṃ pratyapadyata

4

etad icch�mya haṃ śrotuṃ vistareṇa tapodhana

saṃbhrame tumule tasmin yad�sīt kuruj�ṅgale

5

vyathayeyur hi dev�n�ṃ sen�m api sam�game

p�ṇ�av� v�sudevaś ca vir�ṭadrupadau tath�

6

dhṛṣṭadyumnaś ca p�ñc�lyaḥ śikhaṇ�ī ca mah�rathaḥ

yuyudh�naś ca vikr�nto devair api dur�sadaḥ

7

etad icch�my ahaṃ śrotuṃ vistareṇa tapodhana

kurūṇ�ṃ p�ṇ�av�n�ṃ ca yad yad �sīd viceṣṭitam

8

pratiy�te tu d�ś�rhe r�j� duryodhanas tad�

karṇaṃ duḥś�sanaṃ caiva śakuniṃ c�bravīd idam

9

akṛtenaiva k�ryeṇa gataḥ p�rth�n adhokṣajaḥ

sa en�n manyun�viṣṭo dhruvaṃ vakṣyaty asaṃśayam

10

iṣṭo hi v�sudevasya p�ṇ�avair mama vigrahaḥ

bhīmasen�rjunau caiva d�ś�rhasya mate sthitau

11

aj�taśatrur apy adya bhīm�rjunavaś�nugaḥ

nikṛtaś ca may� pūrvaṃ saha sarvaiḥ sahodaraiḥ

12

vir�ṭadrupadau caiva kṛtavairau may� saha

tau ca sen� praṇet�rau v�sudeva vaś�nugau

13

bhavit� vigrahaḥ so 'yaṃ tumulo lomaharṣaṇaḥ

tasm�t s�ṃgr�mikaṃ sarvaṃ k�rayadhvam atandrit�ḥ

14

śibir�ṇi kurukṣetre kriyant�ṃ vasudh�dhip�ḥ

supary�pt�vak�ś�ni dur�dey�ni śatrubhiḥ

15

�sanna jalak�ṇṭh�ni śataśo 'tha sahasraśaḥ

acchedy�h�ra m�rg�ṇi ratnoccaya cit�ni ca

vividh�yudhapūrṇ�ni pat�k�dhvajavanti ca

16

sam�ś ca teṣ�ṃ panth�naḥ kriyant�ṃ nagar�d bahiḥ

pray�ṇaṃ ghuṣyat�m adya śvobhūta iti m�ciram

17

te tatheti pratijñ�ya śvobhūte cakrire tath�

hṛṣṭarūp� mah�tm�no vin�ś�ya mahīkṣit�m

18

tatas te p�rthiv�ḥ sarve tac chrutv� r�jaś�sanam

�sanebhyo mah�rhebhya udatiṣṭhann amarṣit�ḥ

19

b�hūn parighasaṃk�ś�n saṃskpṛśantaḥ śanaiḥ śanaiḥ

k�ñcan�ṅgadadīpt�ṃś ca candan�garubhūṣit�n

20

uṣṇīṣ�ṇi niyacchanntaḥ puṇ�arīkanibhaiḥ karaiḥ

antarīyottarīy�ṇi bhūṣaṇ�ni ca sarvaśaḥ

21

te rath�n rathinaḥ śreṣṭh� hay�ṃś ca hayakovid�ḥ

sajjayanti sma n�g�ṃś ca n�gaśikṣ�su niṣṭhit�ḥ

22

atha varm�ṇi citr�ṇi k�ñcan�ni bahūni ca

vividh�ni ca śastr�ṇi cakruḥ sajj�ni sarvaśaḥ

23

pad�tayaś ca puruṣ�ḥ śastr�ṇi vividh�ni ca

upajahruḥ śarīreṣu hemacitr�ṇy anekaśaḥ

24

tad utsava ivodagraṃ saṃprahṛṣṭanar�vṛtam

nagaraṃ dh�rtar�ṣṭrasya bh�rat�sīt sam�kulam

25

janaughasalil�varto rathan�g�śvamīnav�n

śaṅkhadundubhinirghoṣaḥ kośasaṃcaya ratnav�n

26

citr�bharaṇa varmormiḥ śastranirmala phenav�n

pr�s�dam�l�drivṛto rathy�paṇa mah�hradaḥ

27

yodhacandrodayodbhūtaḥ kurur�jamah�rṇavaḥ

adṛśyata tad� r�jaṃś candrodaya iv�rṇavaḥ