Home
>
Library
>
New
>
John Dargavel Smith
>
The Mahabharata In Sanskrit
>
Book 6. Chapter 113
Book 6. Chapter 113
The Mahabharata In Sanskrit
Book 6
Chapter
113
1
[स]
एवं वयूढेष्व अनीकेषु भूयिष्ठम अनुवर्तिषु
बरह्मलॊकपराः सर्वे समपद्यन्त भारत
2
न हय अनीकम अनीकेन समसज्जत संकुले
न रथा रथिभिः सार्धं न पदाताः पदातिभिः
3
अश्वा नाश्वैर अयुध्यन्त न गजा गजयॊधिभिः
महान वयतिकरॊ रौद्रः सेनयॊः समपद्यत
4
नरनागरथेष्व एवं वयवकीर्णेषु सर्वशः
कषये तस्मिन महारौद्रे निर्विशेषम अजायत
5
ततः शल्यः कृपश चैव चित्रसेनश च भारत
दुःशासनॊ विकर्णश च रथान आस्थाय स तवराः
पाण्डवानां रणे शूरा धवजिनीं समकम्पयन
6
सा वध्यमाना समरे पाण्डुसेना महात्मभिः
तरातारं नाध्यगच्छद वै मज्जमानेव नैर जले
7
यथा हि शैशिरः कालॊ गवां मर्माणि कृन्तति
तथा पाण्डुसुतानां वै भीष्मॊ मर्माण्य अकृन्तत
8
अतीव तव सैन्यस्य पार्थेन च महात्मना
नगमेघप्रतीकाशाः पतिता बहुधा गजाः
9
मृद्यमानाश च दृश्यन्ते पार्थेन नरयूथपाः
इषुभिस ताड्यमानाश च नाराचैश च सहस्रशः
10
पेतुर आर्तस्वरं कृत्वा तत्र तत्र महागजाः
आबद्धाभरणैः कायैर निहतानां महात्मनाम
11
छन्नम आयॊधनं रेजे शिरॊभिश च सकुण्डलैः
तस्मिन्न अतिमहाभीमे राजन वीरवरक्षये
भीष्मे च युधि विक्रान्ते पाण्डवे च धनंजये
12
ते पराक्रान्तम आलॊक्य राजन युधि पितामहम
न नयवर्तन्त कौरव्या बरह्मलॊकपुरस्कृताः
13
इच्छन्तॊ निधनं युद्धे सवर्गं कृत्वा परायणम
पाण्डवान अभ्यवर्तन्त तस्मिन वीरवरक्षये
14
पाण्डवापि महाराज समरन्तॊ विविधान बहून
कलेशान कृतान सपुत्रेण तवया पूर्वं नराधिप
15
भयं तयक्त्वा रणे शूरा बरह्मलॊकपुरस्कृताः
तावकांस तव पुत्रांश च यॊधयन्ति सम हृष्टवत
16
सेनापतिस तु समरे पराह सेनां महारथः
अभिद्रवत गाङ्गेयं सॊमकाः सृञ्जयैः सह
17
सेनापतिवचः शरुत्वा सॊमकाः सह सृञ्जयैः
अभ्यद्रवन्त गाङ्गेयं शस्त्रवृष्ट्या समन्ततः
18
वध्यमानस ततॊ राजन पिता शांतनवस तव
अमर्षवशम आपन्नॊ यॊधयाम आस सृञ्जयान
19
तस्य कीर्तिमतस तात पुरा राणेम धीमता
संप्रदत्तास्त्र शिक्षा वै परानीक विनाशिनी
20
स तां शिक्षाम अधिष्ठाय कृत्वा परबलक्षयम
अहन्य अहनि पार्थानां वृद्धः कुरुपितामहः
भीष्मॊ दशसहस्राणि जघान परवीरहा
21
तस्मिंस तु दिवसे पराप्ते दशमे भरतर्षभ
भीष्मेणैकेन मत्स्येषु पाञ्चालेषु च संयुगे
गजाश्वम अमितं हत्वा हताः सप्त महारथाः
22
हत्वा पञ्च सहस्राणि रथिनां परपितामहः
नराणां च महायुद्धे सहस्राणि चतुर्दश
23
तथा दन्ति सहस्रं च हयानाम अयुतं पुनः
शिक्षा बलेन निहतं पित्रा तव विशां पते
24
ततः सर्वमहीपानां कषॊभयित्वा वरूथिनीम
विराटस्य परियॊ भराता शतानीकॊ निपातितः
25
शतानीकं च समरे हत्वा भीष्मः परतापवान
सहस्राणि महाराज राज्ञां भल्लैर नयपातयत
26
ये च के चन पार्थानाम अभियाता धनंजयम
राजानॊ भीष्मम आसाद्य गतास ते यमसादनम
27
एवं दश दिशॊ भीष्मः शरजालैः समन्ततः
अतीत्य सेनां पार्थानाम अवतस्थे चमूमुखे
28
स कृता सुमहत कर्म तस्मिन वै दशमे ऽहनि
सेनयॊर अन्तरे तिष्ठन परगृहीतशरासनः
29
न चैनं पाथिवा राजञ शेकुः के चिन निरीक्षितुम
मध्यं पराप्तं यथा गरीष्मे तपन्तं भास्करं दिवि
30
यथा दैत्य चमूं शक्रस तापयाम आस संयुगे
तथा भीष्मः पाण्डवेयांस तापयाम आस भारत
31
तथा च तं पराक्रान्तम आलॊक्य मधुसूदनः
उवाच देवकीपुत्रः परीयमाणॊ धनंजयम
32
एष शांतनवॊ भीष्मः सेनयॊर अन्तरे सथितः
नानिहत्य बलाद एनं विजयस ते भविष्यति
33
यत्तः संस्तम्भयस्वैनं यत्रैषा भिद्यते चमूः
न हि भीष्म शरान अन्यः सॊढुम उत्सहते विभॊ
34
ततस तस्मिन कषणे राजंश चॊदितॊ वानरध्वजः
स धवजं स रथं साश्वं भीष्मम अन्तर्दधे शरैः
35
स चापि कुरुमुख्यानाम ऋषभः पाण्डवेरितान
शरव्रातैः शरव्रातान बहुधा विदुधाव तान
36
तेन पाञ्चालराजश च धृष्टकेतुश च वीर्यवान
पाण्डवॊ भीमसेनश च धृष्टद्युम्नश च पार्षतः
37
यमौ च चेकितानश च केकयाः पञ्च चैव ह
सात्यकिश च महाराज सौभद्रॊ ऽथ घटॊत्कचः
38
दरौपदेयाः शिखण्डी च कुन्तिभॊजश च वीर्यवान
सुशर्मा च विराटश च पाण्डवेया महाबलाः
39
एत चान्ये च बहवः पीडिता भीष्मसायकैः
समुद्धृताः फल्गुनेन निमग्नाः शॊकसागरे
40
ततः शिखण्डी वेगेन परगृह्य परमायुधम
भीष्मम एवाभिदुद्राव रक्ष्यमाणः किरीटिना
41
ततॊ ऽसयानुचरान हत्व सर्वान रणविभागवित
भीष्मम एवाभिदुद्राव बीभत्सुर अपराजितः
42
सात्यकिश चेकितानश च धृष्टद्युम्नश च पार्षतः
विराटॊ दरुपदश चैव माद्रीपुत्रौ च पाण्डवौ
दुद्रुवुर भीष्मम एवाजौ रक्षिता दृढधन्वना
43
अभिमन्युश च समरे दरौपद्याः पञ्च चात्मजाः
दुद्रुवुः समरे भीष्मं समुद्यतमहायुधाः
44
ते सर्वे दृढधन्वानः संयुगेष्व अपलायिनः
बहुधा भीष्मम आनर्छन मार्गणैः कृतमार्गणाः
45
विधूय तान बाणगणान ये मुक्ताः पार्थिवॊत्तमैः
पाण्डवानाम अदीनात्मा वयगाहत वरूथिनीम
कृत्वा शरविघातं च करीडन्न इव पितामहः
46
नाभिसंधत्त पाञ्चाल्यं समयमानॊ मुहुर मुहुः
सत्रीत्वं तस्यानुसंस्मृत्य भीष्मॊ बाणाञ शिखण्डिनः
जघान दरुपदानीके रथान सप्त महारथः
47
ततः किल किला शब्दः कषणेन समपद्यत
मत्स्यपाञ्चाल चेदीनां तम एकम अभिधावताम
48
ते वराश्वरथव्रातैर वारणैः स पदातिभिः
तम एकं छादयाम आसुर मेघा इव दिवाकरम
भीष्मं भागिरथी पुत्रं परतपन्तं रणे रिपून
49
ततस तस्य च तेषां च युद्धे देवासुरॊपमे
किरीटी भीष्मम आनर्छत पुरस्कृत्य शिखण्डिनम
1
[s]
evaṃ vyūḍheṣv anīkeṣu bhūyiṣṭham anuvartiṣu
brahmalokaparāḥ sarve samapadyanta bhārata
2
na hy anīkam anīkena samasajjata saṃkule
na rathā rathibhiḥ sārdhaṃ na padātāḥ padātibhi
ḥ
3
aśvā nāśvair ayudhyanta na gajā gajayodhibhiḥ
mahān vyatikaro raudraḥ senayoḥ samapadyata
4
naranāgaratheṣv evaṃ vyavakīrṇeṣu sarvaśaḥ
kṣaye tasmin mahāraudre nirviśeṣam ajāyata
5
tataḥ śalyaḥ kṛpaś caiva citrasenaś ca bhārata
duḥśāsano vikarṇaś ca rathān āsthāya sa tvarāḥ
pāṇḍavānāṃ raṇe śūrā dhvajinīṃ samakampayan
6
sā vadhyamānā samare pāṇḍusenā mahātmabhiḥ
trātāraṃ nādhyagacchad vai majjamāneva nair jale
7
yathā hi śaiśiraḥ kālo gavāṃ marmāṇi kṛntati
tathā pāṇḍusutānāṃ vai bhīṣmo marmāṇy akṛntata
8
atīva tava sainyasya pārthena ca mahātmanā
nagameghapratīkāśāḥ patitā bahudhā gaj
āḥ
9
mṛdyamānāś ca dṛśyante pārthena narayūthapāḥ
iṣubhis tāḍyamānāś ca nārācaiś ca sahasraśa
ḥ
10
petur ārtasvaraṃ kṛtvā tatra tatra mahāgaj
āḥ
baddhābharaṇaiḥ kāyair nihatānāṃ mahātmanām
11
channam āyodhanaṃ reje śirobhiś ca sakuṇḍalaiḥ
tasminn atimahābhīme rājan vīravarakṣaye
bhīṣme ca yudhi vikrānte pāṇḍave ca dhanaṃjaye
12
te parākrāntam ālokya rājan yudhi pitāmaham
na nyavartanta kauravyā brahmalokapuraskṛt
āḥ
13
icchanto nidhanaṃ yuddhe svargaṃ kṛtvā parāyaṇam
pāṇḍavān abhyavartanta tasmin vīravarakṣaye
14
pāṇḍavāpi mahārāja smaranto vividhān bahūn
kleśān kṛtān saputreṇa tvayā pūrvaṃ narādhipa
15
bhayaṃ tyaktvā raṇe śūrā brahmalokapuraskṛtāḥ
tāvakāṃs tava putrāṃś ca yodhayanti sma hṛṣṭavat
16
senāpatis tu samare prāha senāṃ mahārathaḥ
abhidravata gāṅgeyaṃ somakāḥ sṛñjayaiḥ saha
17
senāpativacaḥ śrutvā somakāḥ saha sṛñjayaiḥ
abhyadravanta gāṅgeyaṃ śastravṛṣṭyā samantata
ḥ
18
vadhyamānas tato rājan pitā śāṃtanavas tava
amarṣavaśam āpanno yodhayām āsa sṛñjayān
19
tasya kīrtimatas tāta purā rāṇema dhīmatā
saṃpradattāstra śikṣā vai parānīka vināśin
ī
20
sa tāṃ śikṣām adhiṣṭhāya kṛtvā parabalakṣayam
ahany ahani pārthānāṃ vṛddhaḥ kurupitāmahaḥ
bhīṣmo daśasahasrāṇi jaghāna paravīrah
ā
21
tasmiṃs tu divase prāpte daśame bharatarṣabha
bhīṣmeṇaikena matsyeṣu pāñcāleṣu ca saṃyuge
gajāśvam amitaṃ hatvā hatāḥ sapta mahārath
āḥ
22
hatvā pañca sahasrāṇi rathināṃ prapitāmahaḥ
nar
āṇāṃ
ca mahāyuddhe sahasrāṇi caturdaśa
23
tathā danti sahasraṃ ca hayānām ayutaṃ punaḥ
śikṣā balena nihataṃ pitrā tava viśāṃ pate
24
tataḥ sarvamahīpānāṃ kṣobhayitvā varūthinīm
virāṭasya priyo bhrātā śatānīko nipātita
ḥ
25
atānīkaṃ ca samare hatvā bhīṣmaḥ pratāpavān
sahasrāṇi mahārāja rājñāṃ bhallair nyapātayat
26
ye ca ke cana pārthānām abhiyātā dhanaṃjayam
rājāno bhīṣmam āsādya gatās te yamasādanam
27
evaṃ daśa diśo bhīṣmaḥ śarajālaiḥ samantataḥ
atītya senāṃ pārthānām avatasthe camūmukhe
28
sa kṛtā sumahat karma tasmin vai daśame 'hani
senayor antare tiṣṭhan pragṛhītaśarāsana
ḥ
29
na cainaṃ pāthivā rājañ śekuḥ ke cin nirīkṣitum
madhyaṃ prāptaṃ yathā grīṣme tapantaṃ bhāskaraṃ divi
30
yathā daitya camūṃ śakras tāpayām āsa saṃyuge
tathā bhīṣmaḥ pāṇḍaveyāṃs tāpayām āsa bhārata
31
tathā ca taṃ parākrāntam ālokya madhusūdanaḥ
uvāca devakīputraḥ prīyamāṇo dhanaṃjayam
32
eṣa śāṃtanavo bhīṣmaḥ senayor antare sthitaḥ
nānihatya balād enaṃ vijayas te bhaviṣyati
33
yattaḥ saṃstambhayasvainaṃ yatraiṣā bhidyate camūḥ
na hi bhīṣma śarān anyaḥ soḍhum utsahate vibho
34
tatas tasmin kṣaṇe rājaṃś codito vānaradhvajaḥ
sa dhvajaṃ sa rathaṃ sāśvaṃ bhīṣmam antardadhe śarai
ḥ
35
sa cāpi kurumukhyānām ṛṣabhaḥ pāṇḍaveritān
śaravrātaiḥ śaravrātān bahudhā vidudhāva tān
36
tena pāñcālarājaś ca dhṛṣṭaketuś ca vīryavān
pāṇḍavo bhīmasenaś ca dhṛṣṭadyumnaś ca pārṣata
ḥ
37
yamau ca cekitānaś ca kekayāḥ pañca caiva ha
sātyakiś ca mahārāja saubhadro 'tha ghaṭotkaca
ḥ
38
draupadeyāḥ śikhaṇḍī ca kuntibhojaś ca vīryavān
suśarmā ca virāṭaś ca pāṇḍaveyā mahābal
āḥ
39
eta cānye ca bahavaḥ pīḍitā bhīṣmasāyakaiḥ
samuddhṛtāḥ phalgunena nimagnāḥ śokasāgare
40
tataḥ śikhaṇḍī vegena pragṛhya paramāyudham
bhīṣmam evābhidudrāva rakṣyamāṇaḥ kirīṭin
ā
41
tato 'syānucarān hatva sarvān raṇavibhāgavit
bhīṣmam evābhidudrāva bībhatsur aparājita
ḥ
42
sātyakiś cekitānaś ca dhṛṣṭadyumnaś ca pārṣataḥ
virāṭo drupadaś caiva mādrīputrau ca pāṇḍavau
dudruvur bhīṣmam evājau rakṣitā dṛḍhadhanvan
ā
43
abhimanyuś ca samare draupadyāḥ pañca cātmajāḥ
dudruvuḥ samare bhīṣmaṃ samudyatamahāyudh
āḥ
44
te sarve dṛḍhadhanvānaḥ saṃyugeṣv apalāyinaḥ
bahudhā bhīṣmam ānarchan mārgaṇaiḥ kṛtamārga
ṇāḥ
45
vidhūya tān bāṇagaṇān ye muktāḥ pārthivottamaiḥ
pāṇḍavānām adīnātmā vyagāhata varūthinīm
kṛtvā śaravighātaṃ ca krīḍann iva pitāmaha
ḥ
46
nābhisaṃdhatta pāñcālyaṃ smayamāno muhur muhuḥ
strītvaṃ tasyānusaṃsmṛtya bhīṣmo b
āṇāñ
ikhaṇḍinaḥ
jaghāna drupadānīke rathān sapta mahāratha
ḥ
47
tataḥ kila kilā śabdaḥ kṣaṇena samapadyata
matsyapāñcāla cedīnāṃ tam ekam abhidhāvatām
48
te varāśvarathavrātair vāraṇaiḥ sa padātibhiḥ
tam ekaṃ chādayām āsur meghā iva divākaram
bhīṣmaṃ bhāgirathī putraṃ pratapantaṃ raṇe ripūn
49
tatas tasya ca teṣāṃ ca yuddhe devāsuropame
kirīṭī bhīṣmam ānarchat puraskṛtya śikhaṇḍinam
aints live
|
the lives of saint
Home
>
Library
>
New
>
John Dargavel Smith
>
The Mahabharata In Sanskrit
>
Book 6. Chapter 113