Home
>
Library
>
New
>
John Dargavel Smith
>
The Mahabharata In Sanskrit
>
Book 7. Chapter 10
Book 7. Chapter 10
The Mahabharata In Sanskrit
Book 7
Chapter
10
1
[धृ]
शृणु दिव्यानि कर्माणि वासुदेवस्य संजय
कृतवान यानि गॊविन्दॊ यथा नान्यः पुमान कव चित
2
संवर्धता गॊप कुले बालेनैव महात्मना
विख्यापितं बलं बाह्वॊस तरिषु लॊकेषु संजय
3
उच्छैः शरवस तुल्यबलं वायुवेगसमं जवे
जघान हयराजं यॊ यमुनावनवासिनम
4
दानवं घॊरकर्माणं गवां मृत्युम इवॊत्थितम
वृषरूपधरं बाल्ये भुजाभ्यां निजघान ह
5
परलम्बं नरकं जम्भं पीठं चापि महासुरम
मुरुं चाचलसंकाशम अवधीत पुष्करेक्षणः
6
तथा कंसॊ महातेजा जरासंधेन पालितः
विक्रमेणैव कृष्णेन सगणः शातितॊ रणे
7
सुनामा नाम विक्रान्तः समग्राक्षौहिणी पतिः
भॊजराजस्य मध्यस्थॊ भराता कंसस्य वीर्यवान
8
बलदेव दवितीयेन कृष्णेनामित्र घातिना
तरस्वी समरे दग्धः स सैन्यः शूरसेनराट
9
दुर्वासा नाम विप्रर्षिस तथा परमकॊपनः
आराधितः सदारेण स चास्मै परददौ वरान
10
तथा गान्धारराजस्य सुतां वीरः सवयंवरे
निर्जित्य पृथिवीपालान अवहत पुष्करेक्षणः
11
अमृष्यमाणा राजानॊ यस्य जात्या हया इव
रथे वैवाहिके युक्ताः परतॊदेन कृतव्रणाः
12
जरासंधं महाबाहुम उपायेन जनार्दनः
परेण घातयाम आस पृथग अक्षौहिणीपतिम
13
चेदिराजं च विक्रान्तं राजसेनापतिं बली
अर्घे विवदमानं च जघान पशुवत तदा
14
सौभं दैत्य पुरं सवस्थं शाल्व गुप्तं दुरासदम
समुद्रकुक्षौ विक्रम्य पातयाम आस माधवः
15
अङ्गान वङ्गान कलिङ्गांश च मागधान काशिकॊसलान
वत्स गर्ग करूषांश च पुण्ड्रांश चाप्य अजयद रणे
16
आवन्त्यान दाक्षिणात्यांश च पार्वतीयान दशेरकान
काश्मीरकान औरसकान पिशाचांश च स मन्दरान
17
काम्बॊजान वाटधानांश च चॊलान पाण्ड्यांश च संजय
तरिगर्तान मालवांश चैव दरदांश च सुदुर्जयान
18
नानादिग्भ्यश च संप्राप्तान वरातान अश्वशकान परति
जितवान पुण्डरीकाक्षॊ यवनांश च सहानुगान
19
परविश्य मकरावासं यादॊभिर अभिसंवृतम
जिगाय वरुणं युद्धे सलिलान्तर गतं पुरा
20
युधि पञ्चजनं हत्वा पातालतलवासिनम
पाञ्चजन्यं हृषीकेशॊ दिव्यं शङ्खम अवाप्तवान
21
खाण्डवे पार्थ सहितस तॊषयित्वा हुताशनम
आग्नेयम अस्त्रं दुर्धर्षं चक्रं लेभे महाबलः
22
वैनतेयं समारुह्य तरासयित्वामरावतीम
महेन्द्रभवनाद वीरः पारिजातम उपानयत
23
तच च मर्षितवाञ शक्रॊ जानंस तस्य पराक्रमम
राज्ञां चाप्य अजितं कं चित कृष्णेनेह न शुश्रुम
24
यच च तन महद आश्चर्यं सभायां मम संजय
कृतवान पुण्डरीकाक्षः कस तद अन्य इहार्हति
25
यच च भक्त्या परपन्नॊ ऽहम अद्राक्षं कृष्णम ईश्वरम
तन मे सुविदितं सर्वं परत्यक्षम इव चागमत
26
नान्तॊ विक्रमयुक्तस्य बुद्ध्या युक्तस्य वा पुनः
कर्मणः शक्यते गन्तुं हृषीकेशस्य संजय
27
तथा गदश च साम्बश च परद्युम्नॊ ऽथ विदूरथः
आगावहॊ ऽनिरुद्धश च चारुदेष्णश च सारणः
28
उल्मुकॊ निशठश चैव झल्ली बभ्रुश च वीर्यवान
पृथुश च विपृथुश चैव समीकॊ ऽथारिमेजयः
29
एते वै बलवन्तश च वृणि वीराः परहारिणः
कथं चित पाण्डवानीकं शरयेयुः समरे सथिताः
30
आहूता वृष्णिवीरेण केशवेन महात्मना
ततः संशयितं सर्वं भवेद इति मतिर मम
31
नागायुत बलॊ वीरः कैलासशिखरॊपमः
वनमाली हली रामस तत्र यत्र जनार्दनः
32
यम आहुः सर्वपितरं वासुदेवं दविजातयः
अपि वा हय एष पाण्डूनां यॊत्स्यते ऽरथाय संजय
33
स यदा तात संनह्येत पाण्डवार्थाय केशवः
न तदा परत्यनीकेषु भविता तस्य कश चन
34
यदि सम कुरवः सर्वे जयेयुः सर्वपाण्डवान
वार्ष्णेयॊ ऽरथाय तेषां वै गृह्णीयाच छस्त्रम उत्तमम
35
ततः सर्वान नरव्याघ्रॊ हत्वा नरपतीन रणे
कौरवांश च महाबाहुः कुन्त्यै दद्यात स मेदिनीम
36
यस्य यन्ता हृषीकेशॊ यॊद्धा यस्य धनंजयः
रथस्य तस्य कः संख्ये परत्यनीकॊ भवेद रथः
37
न केन चिद उपायेन कुरूणां दृश्यते जयः
तस्मान मे सर्वम आचक्ष्व यथा युद्धम अवर्तत
38
अर्जुनः केशवस्यात्मा कृष्णॊ ऽपय आत्मा किरीटिनः
अर्जुने विजयॊ नित्यं कृष्णे कीर्तिश च शाश्वती
39
पराधान्येन हि भूयिष्ठम अमेयाः केशवे गुणाः
मॊहाद दुर्यॊधनः कृष्णं यन न वेत्तीह माधवम
40
मॊहितॊ दैवयॊगेन मृत्युपाशपुरस्कृतः
न वेद कृष्णं दाशार्हम अर्जुनं चैव पाण्डवम
41
पूर्वदेवौ महात्मानौ नरनारायणाव उभौ
एकात्मानौ दविधा भूतौ दृश्येते मानवैर भुवि
42
मनसापि हि दुर्धर्षौ सेनाम एतां यशस्विनौ
नाशयेताम इहेच्छन्तौ मानुषत्वात तु नेच्छतः
43
युगस्येव विपर्यासॊ लॊकानाम इव मॊहनम
भीष्मस्य च वधस तात दरॊणस्य च महात्मनः
44
न हय एव बरह्मचर्येण न वेदाध्ययनेन च
न करियाभिर न शस्त्रेण मृत्यॊः कश चिद विमुच्यते
45
लॊकसंभावितौ वीरौ कृतास्त्रौ युद्धदुर्मदौ
भीष्मद्रॊणौ हतौ शरुत्वा किं नु जीवामि संजय
46
यां तां शरियम असूयामः पुरा यातां युधिष्ठिरे
अद्य ताम अनुजानीमॊ भीष्मद्रॊणवधेन च
47
तथा च मत्कृते पराप्तः कुरूणाम एष संक्षयः
पक्वानां हि वधे सूत वज्रायन्ते तृणान्य अपि
48
अनन्यम इदम ऐश्वर्यं लॊके पराप्तॊ युधिष्ठिरः
यस्य कॊपान महेष्वासौ भीष्मद्रॊणौ निपातितौ
49
पराप्तः परकृतितॊ धर्मॊ नाधर्मॊ मानवान परति
करूरः सर्वविनाशाय कालः समतिवर्तते
50
अन्यथा चिन्तिता हय अर्था नरैस तात मनस्विभिः
अन्यथैव हि गच्छन्ति दैवाद इति मतिर मम
51
तस्माद अपरिहार्ये ऽरथे संप्राप्ते कृच्छ्र उत्तमे
अपारणीये दुश्चिन्त्ये यथा भूतं परचक्ष्व मे
1
[dh
ṛ]
śṛ
u divyāni karmāṇi vāsudevasya saṃjaya
kṛtavān yāni govindo yathā nānyaḥ pumān kva cit
2
saṃvardhatā gopa kule bālenaiva mahātmanā
vikhyāpitaṃ balaṃ bāhvos triṣu lokeṣu saṃjaya
3
ucchaiḥ śravas tulyabalaṃ vāyuvegasamaṃ jave
jaghāna hayarājaṃ yo yamunāvanavāsinam
4
dānavaṃ ghorakarmāṇaṃ gavāṃ mṛtyum ivotthitam
vṛṣarūpadharaṃ bālye bhujābhyāṃ nijaghāna ha
5
pralambaṃ narakaṃ jambhaṃ pīṭhaṃ cāpi mahāsuram
muruṃ cācalasaṃkāśam avadhīt puṣkarekṣaṇa
ḥ
6
tathā kaṃso mahātejā jarāsaṃdhena pālitaḥ
vikrameṇaiva kṛṣṇena sagaṇaḥ śātito raṇe
7
sunāmā nāma vikrāntaḥ samagrākṣauhiṇī patiḥ
bhojarājasya madhyastho bhrātā kaṃsasya vīryavān
8
baladeva dvitīyena kṛṣṇenāmitra ghātinā
tarasvī samare dagdhaḥ sa sainyaḥ śūrasenar
āṭ
9
durvāsā nāma viprarṣis tathā paramakopanaḥ
ārādhitaḥ sadāreṇa sa cāsmai pradadau varān
10
tathā gāndhārarājasya sutāṃ vīraḥ svayaṃvare
nirjitya pṛthivīpālān avahat puṣkarekṣaṇa
ḥ
11
amṛṣyamāṇā rājāno yasya jātyā hayā iva
rathe vaivāhike yuktāḥ pratodena kṛtavra
ṇāḥ
12
jarāsaṃdhaṃ mahābāhum upāyena janārdanaḥ
pareṇa ghātayām āsa pṛthag akṣauhiṇīpatim
13
cedirājaṃ ca vikrāntaṃ rājasenāpatiṃ balī
arghe vivadamānaṃ ca jaghāna paśuvat tad
ā
14
saubhaṃ daitya puraṃ svasthaṃ śālva guptaṃ durāsadam
samudrakukṣau vikramya pātayām āsa mādhava
ḥ
15
aṅgān vaṅgān kaliṅgāṃś ca māgadhān kāśikosalān
vatsa garga kar
ūṣāṃś
ca puṇḍrāṃś cāpy ajayad raṇe
16
vantyān dākṣiṇātyāṃś ca pārvatīyān daśerakān
kāśmīrakān aurasakān piśācāṃś ca sa mandarān
17
kāmbojān vāṭadhānāṃś ca colān pāṇḍyāṃś ca saṃjaya
trigartān mālavāṃś caiva daradāṃś ca sudurjayān
18
nānādigbhyaś ca saṃprāptān vrātān aśvaśakān prati
jitavān puṇḍarīkākṣo yavanāṃś ca sahānugān
19
praviśya makarāvāsaṃ yādobhir abhisaṃvṛtam
jigāya varuṇaṃ yuddhe salilāntar gataṃ pur
ā
20
yudhi pañcajanaṃ hatvā pātālatalavāsinam
pāñcajanyaṃ hṛṣīkeśo divyaṃ śaṅkham avāptavān
21
khāṇḍave pārtha sahitas toṣayitvā hutāśanam
āgneyam astraṃ durdharṣaṃ cakraṃ lebhe mahābala
ḥ
22
vainateyaṃ samāruhya trāsayitvāmarāvatīm
mahendrabhavanād vīraḥ pārijātam upānayat
23
tac ca marṣitavāñ śakro jānaṃs tasya parākramam
rājñāṃ cāpy ajitaṃ kaṃ cit kṛṣṇeneha na śuśruma
24
yac ca tan mahad āścaryaṃ sabhāyāṃ mama saṃjaya
kṛtavān puṇḍarīkākṣaḥ kas tad anya ihārhati
25
yac ca bhaktyā prapanno 'ham adrākṣaṃ kṛṣṇam īśvaram
tan me suviditaṃ sarvaṃ pratyakṣam iva cāgamat
26
nānto vikramayuktasya buddhyā yuktasya vā punaḥ
karmaṇaḥ śakyate gantuṃ hṛṣīkeśasya saṃjaya
27
tathā gadaś ca sāmbaś ca pradyumno 'tha vidūrathaḥ
āgāvaho 'niruddhaś ca cārudeṣṇaś ca sāraṇa
ḥ
28
ulmuko niśaṭhaś caiva jhallī babhruś ca vīryavān
pṛthuś ca vipṛthuś caiva samīko 'thārimejaya
ḥ
29
ete vai balavantaś ca vṛṇi vīrāḥ prahāriṇaḥ
kathaṃ cit pāṇḍavānīkaṃ śrayeyuḥ samare sthit
āḥ
30
hūtā vṛṣṇivīreṇa keśavena mahātmanā
tataḥ saṃśayitaṃ sarvaṃ bhaved iti matir mama
31
nāgāyuta balo vīraḥ kailāsaśikharopamaḥ
vanamālī halī rāmas tatra yatra janārdana
ḥ
32
yam āhuḥ sarvapitaraṃ vāsudevaṃ dvijātayaḥ
api vā hy eṣa pāṇḍūnāṃ yotsyate 'rthāya saṃjaya
33
sa yadā tāta saṃnahyet pāṇḍavārthāya keśavaḥ
na tadā pratyanīkeṣu bhavitā tasya kaś cana
34
yadi sma kuravaḥ sarve jayeyuḥ sarvapāṇḍavān
vārṣṇeyo 'rthāya teṣāṃ vai gṛhṇīyāc chastram uttamam
35
tataḥ sarvān naravyāghro hatvā narapatīn raṇe
kauravāṃś ca mahābāhuḥ kuntyai dadyāt sa medinīm
36
yasya yantā hṛṣīkeśo yoddhā yasya dhanaṃjayaḥ
rathasya tasya kaḥ saṃkhye pratyanīko bhaved ratha
ḥ
37
na kena cid upāyena kur
ūṇāṃ
dṛśyate jayaḥ
tasmān me sarvam ācakṣva yathā yuddham avartata
38
arjunaḥ keśavasyātmā kṛṣṇo 'py ātmā kirīṭinaḥ
arjune vijayo nityaṃ kṛṣṇe kīrtiś ca śāśvat
ī
39
prādhānyena hi bhūyiṣṭham ameyāḥ keśave gu
ṇāḥ
mohād duryodhanaḥ kṛṣṇaṃ yan na vettīha mādhavam
40
mohito daivayogena mṛtyupāśapuraskṛtaḥ
na veda kṛṣṇaṃ dāśārham arjunaṃ caiva pāṇḍavam
41
pūrvadevau mahātmānau naranārāyaṇāv ubhau
ekātmānau dvidhā bhūtau dṛśyete mānavair bhuvi
42
manasāpi hi durdharṣau senām etāṃ yaśasvinau
nāśayetām ihecchantau mānuṣatvāt tu necchata
ḥ
43
yugasyeva viparyāso lokānām iva mohanam
bhīṣmasya ca vadhas tāta droṇasya ca mahātmana
ḥ
44
na hy eva brahmacaryeṇa na vedādhyayanena ca
na kriyābhir na śastreṇa mṛtyoḥ kaś cid vimucyate
45
lokasaṃbhāvitau vīrau kṛtāstrau yuddhadurmadau
bhīṣmadroṇau hatau śrutvā kiṃ nu jīvāmi saṃjaya
46
yāṃ tāṃ śriyam asūyāmaḥ purā yātāṃ yudhiṣṭhire
adya tām anujānīmo bhīṣmadroṇavadhena ca
47
tathā ca matkṛte prāptaḥ kurūṇām eṣa saṃkṣayaḥ
pakvānāṃ hi vadhe sūta vajrāyante tṛṇāny api
48
ananyam idam aiśvaryaṃ loke prāpto yudhiṣṭhiraḥ
yasya kopān maheṣvāsau bhīṣmadroṇau nipātitau
49
prāptaḥ prakṛtito dharmo nādharmo mānavān prati
krūraḥ sarvavināśāya kālaḥ samativartate
50
anyathā cintitā hy arthā narais tāta manasvibhiḥ
anyathaiva hi gacchanti daivād iti matir mama
51
tasmād aparihārye 'rthe saṃprāpte kṛcchra uttame
apāraṇīye duścintye yathā bhūtaṃ pracakṣva me
oco folk lore
|
folk lore
Home
>
Library
>
New
>
John Dargavel Smith
>
The Mahabharata In Sanskrit
>
Book 7. Chapter 10