Book 7. Chapter 81
The Mahabharata In Sanskrit
Book 7
Chapter 81
1
[धृ]
अर्जुने सैधवं पराप्ते भारद्वाजेन संवृताः
पाञ्चालाः कुरुभिः सार्धं किम अकुर्वत संजय
2
[स]
अपराह्णे महाराज संग्रामे लॊमहर्षणे
पाञ्चालानां कुरूणां च दरॊणे दयूतम अवर्तत
3
पाञ्चाला हि जिघांसन्तॊ दरॊणं संहृष्टचेतसः
अभ्यवर्षन्त गर्जन्तः शरवर्षाणि मारिष
4
ततः सुतुमुलस तेषां संग्रामॊ ऽवर्तताद्भुतः
पाञ्चालानां कुरूणां च घॊरॊ देवासुरॊपमः
5
सर्वे दरॊण रथं पराप्य पाञ्चालाः पण्डवैः सह
तद अनीकं बिभित्सन्तॊ महास्त्राणि वयदर्शयन
6
दरॊणस्य रथपर्यन्तं रथिनॊ रथम आस्थिताः
कम्पयन्तॊ ऽभयवर्तन्त वेगम आस्थाय मध्यमम
7
तम अभ्यगाद बृहत कषत्रः केकयानां महारथः
परवपन निशितान बाणान महेन्द्राशनिसंनिभान
8
तं तु परत्युदियाच छीघ्रं कषेमधूर्तिर महायशाः
विमुञ्चन निशितान बाणाञ शतशॊ ऽथ सहस्रशः
9
धृष्टकेतुश च चेदीनाम ऋषभॊ ऽतिबलॊदितः
तवरितॊ ऽभयद्रवद दरॊणं महेन्द्र इव शम्बरम
10
तम आपतन्तं सहसा वयादितास्यम इवान्तकम
वीर धन्वा महेष्वासस तवरमाणः समभ्ययात
11
युधिष्ठिरं महाराज जिगीषुं समवस्थितम
सहानीकं ततॊ दरॊणॊ नयवारयत वीर्यवान
12
नकुलं कुशलं युद्धे पराक्रान्तं पराक्रमी
अभ्यगच्छत समायान्तं विकर्णस ते सुतः परभॊ
13
सहदेवं तथायान्तं दुर्मुखः शत्रुकर्शनः
शनैर अनेकसाहस्रैः समवाकिरद आशुगैः
14
सात्यकिं तु नरव्याघ्रं वयाघ्रदत्तस तव अवारयत
शरैः सुनिशितैस तीक्ष्णैः कम्पयन वै मुहुर मुहुः
15
दरौपदेयान नरव्याघ्रान मुञ्चतः सायकॊत्तमान
संरब्धान रथिनां शरेष्ठान सौमदत्तिर अवारयत
16
भीमसेनं तथा करुद्धं भीमरूपॊ भयानकम
परत्यवारयद आयान्तम आर्ष्यशृङ्गिर महारथः
17
तयॊः समभवद युद्धं नरराक्षसयॊर मृधे
यादृग एव पुरावृत्तं रामरावणयॊर नृप
18
ततॊ युधिष्ठिरॊ दरॊणं नवत्या नतपर्वणाम
आजघ्ने भरतश्रेष्ठ सर्वमर्मसु भारत
19
तं दरॊणः पञ्चविंशत्या निजघान सतनान्तरे
रॊषितॊ भरतश्रेष्ठ कौन्तेयेन यशस्विना
20
भूय एव तु विंशत्या सायकानां समाचिनॊत
साश्वसूत धवजं दरॊणः पश्यतां सर्वधन्विनाम
21
ताञ शरान दरॊण मुक्तांस तु शरवर्षेण पाण्डवः
अवारयत धर्मात्मा दर्शयन पाणिलाघवम
22
ततॊ दरॊणॊ भृशं करुद्धॊ धर्मराजस्य संयुगे
चिच्छेद सहसा धन्वी धनुस तस्य महात्मनः
23
अथैनं छिन्नधन्वानं तवरमाणॊ महारथः
शरैर अनेकसाहस्रैः पुरयाम आस सर्वतः
24
अदृश्यं दृश्यराजानं भारद्वाजस्य सायकैः
सर्वभूतान्य अमन्यन्त हतम एव युधिष्ठिरम
25
के चिच चैनम अमन्यन्त तथा वै विमुखीकृतम
हृतॊ राजेति राजेन्द्र बराह्मणेन यशस्विना
26
स कृच्छ्रं परमं पराप्तॊ धर्मराजॊ युधिष्ठिरः
तयक्त्वा तत कार्मुकं छिन्नं भारद्वाजेन संयुगे
आददे ऽनयद धनुर दिव्यं भारघ्नं वेगवत्तरम
27
ततस तान सायकान सर्वान दरॊण मुक्तान सहस्रशः
चिच्छेद समरे वीरस तद अद्भुतम इवाभवत
28
छित्त्वा च ताञ शरान राजा करॊधसंरक्तलॊचनः
शक्तिं जग्राह समरे गिरीणाम अपि दारणीम
सवर्णदण्डां महाघॊराम अष्टघण्टां भयावहाम
29
समुत्क्षिप्य च तां हृष्टॊ ननाद बलवद बली
नादेन सर्वभूतानि तरासयन्न इव भारत
30
शक्तिं समुद्यतां दृष्ट्वा धर्मराजेन संयुगे
सवस्ति दरॊणाय सहसा सर्वभूतान्य अथाब्रुवन
31
सा राजभुज निर्मुक्ता निर्मुक्तरग संनिभा
परज्वालयन्ती गगनं दिशश च विदिशस तथा
दरॊणान्तिकम अनुप्राप्ता दीप्तास्या पन्नगी यथा
32
ताम आपतन्तीं सहसा परेक्ष्य दरॊणॊ विशां पते
परादुश्चक्रे ततॊ बराह्मम अस्त्रम अस्त्रविदां वरः
33
तद अस्त्रं भस्मसात कृत्वा तां शक्तिं घॊरदर्शनाम
जगाम सयन्दनं तूर्णं पाण्डवस्य यशस्विनः
34
ततॊ युधिष्ठिरॊ राजा दरॊणास्त्रं तत समुद्यतम
अशामयन महाप्राज्ञॊ बरह्मास्त्रेणैव भारत
35
विव्याध च रणे दरॊणं पञ्चभिर नतपर्वभिः
कषुरप्रेण च तीक्ष्णेन चिच्छेदास्य महद धनुः
36
तद अपास्य धनुश छिन्नं दरॊणः कषत्रिय मर्दनः
गदां चिक्षेप सहसा धर्मपुत्राय मारिष
37
ताम आपतन्तीं सहसा गदां दृष्ट्वा युधिष्ठिरः
गदाम एवाग्रहीत करुद्धश चिक्षेप च परंतपः
38
ते गदे सहसा मुक्ते समासाद्य परस्परम
संघर्षात पावकं मुक्त्वा समेयातां महीतले
39
ततॊ दरॊणॊ भृशं करुद्धॊ धर्मराजस्य मारिष
चतुर्भिर निशितैस तीक्ष्णैर हयाञ जघ्ने शरॊत्तमैः
40
धनुश चैकेन बाणेन चिच्छेदेन्द्र धवजॊपमम
केतुम एकेन चिच्छेद पाण्डवं चार्दयत तरिभिः
41
हयाश्वत तु रथात तूर्णम अवप्लुत्य युधिष्ठिरः
तस्थाव ऊर्ध्वभुजॊ राजा वयायुधॊ भरतर्षभ
42
विरथं तं समालॊक्य वयायुधं च विशेषतः
दरॊणॊ वयमॊहयच छत्रून सर्वसैन्यानि चाभिभॊ
43
मुञ्चन्न इषुगणांस तीक्ष्णाँल लघुहस्तॊ दृढव्रतः
अभिदुद्राव राजानं सिंहॊ मृगम इवॊल्बणः
44
तम अभिद्रुतम आलॊक्य दरॊणेनामित्र घातिना
हाहेति सहसा शब्दः पाण्डूनां समजायत
45
हृतॊ राजा हृतॊ राजा भारद्वाजेन मारिष
इत्य आसीत सुमहाञ शब्दः पाण्डुसैन्यस्य सर्वतः
46
ततस तवरितम आरुह्य सहदेव रथं नृपः
अपायाज जवनैर अश्वैः कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः
1
[dhṛ]
arjune saidhavaṃ prāpte bhāradvājena saṃvṛtāḥ
pāñcālāḥ kurubhiḥ sārdhaṃ kim akurvata saṃjaya
2
[s]
aparāhṇe mahārāja saṃgrāme lomaharṣaṇe
pāñcālānāṃ kurūṇāṃ ca droṇe dyūtam avartata
3
pāñcālā hi jighāṃsanto droṇaṃ saṃhṛṣṭacetasaḥ
abhyavarṣanta garjantaḥ śaravarṣāṇi māriṣa
4
tataḥ sutumulas teṣāṃ saṃgrāmo 'vartatādbhutaḥ
pāñcālānāṃ kurūṇāṃ ca ghoro devāsuropamaḥ
5
sarve droṇa rathaṃ prāpya pāñcālāḥ paṇḍavaiḥ saha
tad anīkaṃ bibhitsanto mahāstrāṇi vyadarśayan
6
droṇasya rathaparyantaṃ rathino ratham āsthitāḥ
kampayanto 'bhyavartanta vegam āsthāya madhyamam
7
tam abhyagād bṛhat kṣatraḥ kekayānāṃ mahārathaḥ
pravapan niśitān bāṇān mahendrāśanisaṃnibhān
8
taṃ tu pratyudiyāc chīghraṃ kṣemadhūrtir mahāyaśāḥ
vimuñcan niśitān bāṇāñ ataśo 'tha sahasraśaḥ
9
dhṛṣṭaketuś ca cedīnām ṛṣabho 'tibaloditaḥ
tvarito 'bhyadravad droṇaṃ mahendra iva śambaram
10
tam āpatantaṃ sahasā vyāditāsyam ivāntakam
vīra dhanvā maheṣvāsas tvaramāṇaḥ samabhyayāt
11
yudhiṣṭhiraṃ mahārāja jigīṣuṃ samavasthitam
sahānīkaṃ tato droṇo nyavārayata vīryavān
12
nakulaṃ kuśalaṃ yuddhe parākrāntaṃ parākramī
abhyagacchat samāyāntaṃ vikarṇas te sutaḥ prabho
13
sahadevaṃ tathāyāntaṃ durmukhaḥ śatrukarśanaḥ
śanair anekasāhasraiḥ samavākirad āśugaiḥ
14
sātyakiṃ tu naravyāghraṃ vyāghradattas tv avārayat
śaraiḥ suniśitais tīkṣṇaiḥ kampayan vai muhur muhuḥ
15
draupadeyān naravyāghrān muñcataḥ sāyakottamān
saṃrabdhān rathināṃ śreṣṭhān saumadattir avārayat
16
bhīmasenaṃ tathā kruddhaṃ bhīmarūpo bhayānakam
pratyavārayad āyāntam ārṣyaśṛṅgir mahārathaḥ
17
tayoḥ samabhavad yuddhaṃ nararākṣasayor mṛdhe
yādṛg eva purāvṛttaṃ rāmarāvaṇayor nṛpa
18
tato yudhiṣṭhiro droṇaṃ navatyā nataparvaṇām
ājaghne bharataśreṣṭha sarvamarmasu bhārata
19
taṃ droṇaḥ pañcaviṃśatyā nijaghāna stanāntare
roṣito bharataśreṣṭha kaunteyena yaśasvinā
20
bhūya eva tu viṃśatyā sāyakānāṃ samācinot
sāśvasūta dhvajaṃ droṇaḥ paśyatāṃ sarvadhanvinām
21
tāñ śarān droṇa muktāṃs tu śaravarṣeṇa pāṇḍavaḥ
avārayata dharmātmā darśayan pāṇilāghavam
22
tato droṇo bhṛśaṃ kruddho dharmarājasya saṃyuge
ciccheda sahasā dhanvī dhanus tasya mahātmanaḥ
23
athainaṃ chinnadhanvānaṃ tvaramāṇo mahārathaḥ
śarair anekasāhasraiḥ purayām āsa sarvataḥ
24
adṛśyaṃ dṛśyarājānaṃ bhāradvājasya sāyakaiḥ
sarvabhūtāny amanyanta hatam eva yudhiṣṭhiram
25
ke cic cainam amanyanta tathā vai vimukhīkṛtam
hṛto rājeti rājendra brāhmaṇena yaśasvinā
26
sa kṛcchraṃ paramaṃ prāpto dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ
tyaktvā tat kārmukaṃ chinnaṃ bhāradvājena saṃyuge
ādade 'nyad dhanur divyaṃ bhāraghnaṃ vegavattaram
27
tatas tān sāyakān sarvān droṇa muktān sahasraśaḥ
ciccheda samare vīras tad adbhutam ivābhavat
28
chittvā ca tāñ śarān rājā krodhasaṃraktalocanaḥ
śaktiṃ jagrāha samare girīṇām api dāraṇīm
svarṇadaṇḍāṃ mahāghorām aṣṭaghaṇṭāṃ bhayāvahām
29
samutkṣipya ca tāṃ hṛṣṭo nanāda balavad balī
nādena sarvabhūtāni trāsayann iva bhārata
30
aktiṃ samudyatāṃ dṛṣṭvā dharmarājena saṃyuge
svasti droṇāya sahasā sarvabhūtāny athābruvan
31
sā rājabhuja nirmuktā nirmuktaraga saṃnibhā
prajvālayantī gaganaṃ diśaś ca vidiśas tathā
droṇāntikam anuprāptā dīptāsyā pannagī yathā
32
tām āpatantīṃ sahasā prekṣya droṇo viśāṃ pate
prāduścakre tato brāhmam astram astravidāṃ varaḥ
33
tad astraṃ bhasmasāt kṛtvā tāṃ śaktiṃ ghoradarśanām
jagāma syandanaṃ tūrṇaṃ pāṇḍavasya yaśasvinaḥ
34
tato yudhiṣṭhiro rājā droṇāstraṃ tat samudyatam
aśāmayan mahāprājño brahmāstreṇaiva bhārata
35
vivyādha ca raṇe droṇaṃ pañcabhir nataparvabhiḥ
kṣurapreṇa ca tīkṣṇena cicchedāsya mahad dhanuḥ
36
tad apāsya dhanuś chinnaṃ droṇaḥ kṣatriya mardanaḥ
gadāṃ cikṣepa sahasā dharmaputrāya māriṣa
37
tām āpatantīṃ sahasā gadāṃ dṛṣṭvā yudhiṣṭhiraḥ
gadām evāgrahīt kruddhaś cikṣepa ca paraṃtapaḥ
38
te gade sahasā mukte samāsādya parasparam
saṃgharṣāt pāvakaṃ muktvā sameyātāṃ mahītale
39
tato droṇo bhṛśaṃ kruddho dharmarājasya māriṣa
caturbhir niśitais tīkṣṇair hayāñ jaghne śarottamaiḥ
40
dhanuś caikena bāṇena cicchedendra dhvajopamam
ketum ekena ciccheda pāṇḍavaṃ cārdayat tribhiḥ
41
hayāśvat tu rathāt tūrṇam avaplutya yudhiṣṭhiraḥ
tasthāv ūrdhvabhujo rājā vyāyudho bharatarṣabha
42
virathaṃ taṃ samālokya vyāyudhaṃ ca viśeṣataḥ
droṇo vyamohayac chatrūn sarvasainyāni cābhibho
43
muñcann iṣugaṇāṃs tīkṣṇāl laghuhasto dṛḍhavrataḥ
abhidudrāva rājānaṃ siṃho mṛgam ivolbaṇaḥ
44
tam abhidrutam ālokya droṇenāmitra ghātinā
hāheti sahasā śabdaḥ pāṇḍūnāṃ samajāyata
45
hṛto rājā hṛto rājā bhāradvājena māriṣa
ity āsīt sumahāñ śabdaḥ pāṇḍusainyasya sarvataḥ
46
tatas tvaritam āruhya sahadeva rathaṃ nṛpaḥ
apāyāj javanair aśvaiḥ kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ
Book 7
Chapter 81
1
[धृ]
अर्जुने सैधवं पराप्ते भारद्वाजेन संवृताः
पाञ्चालाः कुरुभिः सार्धं किम अकुर्वत संजय
2
[स]
अपराह्णे महाराज संग्रामे लॊमहर्षणे
पाञ्चालानां कुरूणां च दरॊणे दयूतम अवर्तत
3
पाञ्चाला हि जिघांसन्तॊ दरॊणं संहृष्टचेतसः
अभ्यवर्षन्त गर्जन्तः शरवर्षाणि मारिष
4
ततः सुतुमुलस तेषां संग्रामॊ ऽवर्तताद्भुतः
पाञ्चालानां कुरूणां च घॊरॊ देवासुरॊपमः
5
सर्वे दरॊण रथं पराप्य पाञ्चालाः पण्डवैः सह
तद अनीकं बिभित्सन्तॊ महास्त्राणि वयदर्शयन
6
दरॊणस्य रथपर्यन्तं रथिनॊ रथम आस्थिताः
कम्पयन्तॊ ऽभयवर्तन्त वेगम आस्थाय मध्यमम
7
तम अभ्यगाद बृहत कषत्रः केकयानां महारथः
परवपन निशितान बाणान महेन्द्राशनिसंनिभान
8
तं तु परत्युदियाच छीघ्रं कषेमधूर्तिर महायशाः
विमुञ्चन निशितान बाणाञ शतशॊ ऽथ सहस्रशः
9
धृष्टकेतुश च चेदीनाम ऋषभॊ ऽतिबलॊदितः
तवरितॊ ऽभयद्रवद दरॊणं महेन्द्र इव शम्बरम
10
तम आपतन्तं सहसा वयादितास्यम इवान्तकम
वीर धन्वा महेष्वासस तवरमाणः समभ्ययात
11
युधिष्ठिरं महाराज जिगीषुं समवस्थितम
सहानीकं ततॊ दरॊणॊ नयवारयत वीर्यवान
12
नकुलं कुशलं युद्धे पराक्रान्तं पराक्रमी
अभ्यगच्छत समायान्तं विकर्णस ते सुतः परभॊ
13
सहदेवं तथायान्तं दुर्मुखः शत्रुकर्शनः
शनैर अनेकसाहस्रैः समवाकिरद आशुगैः
14
सात्यकिं तु नरव्याघ्रं वयाघ्रदत्तस तव अवारयत
शरैः सुनिशितैस तीक्ष्णैः कम्पयन वै मुहुर मुहुः
15
दरौपदेयान नरव्याघ्रान मुञ्चतः सायकॊत्तमान
संरब्धान रथिनां शरेष्ठान सौमदत्तिर अवारयत
16
भीमसेनं तथा करुद्धं भीमरूपॊ भयानकम
परत्यवारयद आयान्तम आर्ष्यशृङ्गिर महारथः
17
तयॊः समभवद युद्धं नरराक्षसयॊर मृधे
यादृग एव पुरावृत्तं रामरावणयॊर नृप
18
ततॊ युधिष्ठिरॊ दरॊणं नवत्या नतपर्वणाम
आजघ्ने भरतश्रेष्ठ सर्वमर्मसु भारत
19
तं दरॊणः पञ्चविंशत्या निजघान सतनान्तरे
रॊषितॊ भरतश्रेष्ठ कौन्तेयेन यशस्विना
20
भूय एव तु विंशत्या सायकानां समाचिनॊत
साश्वसूत धवजं दरॊणः पश्यतां सर्वधन्विनाम
21
ताञ शरान दरॊण मुक्तांस तु शरवर्षेण पाण्डवः
अवारयत धर्मात्मा दर्शयन पाणिलाघवम
22
ततॊ दरॊणॊ भृशं करुद्धॊ धर्मराजस्य संयुगे
चिच्छेद सहसा धन्वी धनुस तस्य महात्मनः
23
अथैनं छिन्नधन्वानं तवरमाणॊ महारथः
शरैर अनेकसाहस्रैः पुरयाम आस सर्वतः
24
अदृश्यं दृश्यराजानं भारद्वाजस्य सायकैः
सर्वभूतान्य अमन्यन्त हतम एव युधिष्ठिरम
25
के चिच चैनम अमन्यन्त तथा वै विमुखीकृतम
हृतॊ राजेति राजेन्द्र बराह्मणेन यशस्विना
26
स कृच्छ्रं परमं पराप्तॊ धर्मराजॊ युधिष्ठिरः
तयक्त्वा तत कार्मुकं छिन्नं भारद्वाजेन संयुगे
आददे ऽनयद धनुर दिव्यं भारघ्नं वेगवत्तरम
27
ततस तान सायकान सर्वान दरॊण मुक्तान सहस्रशः
चिच्छेद समरे वीरस तद अद्भुतम इवाभवत
28
छित्त्वा च ताञ शरान राजा करॊधसंरक्तलॊचनः
शक्तिं जग्राह समरे गिरीणाम अपि दारणीम
सवर्णदण्डां महाघॊराम अष्टघण्टां भयावहाम
29
समुत्क्षिप्य च तां हृष्टॊ ननाद बलवद बली
नादेन सर्वभूतानि तरासयन्न इव भारत
30
शक्तिं समुद्यतां दृष्ट्वा धर्मराजेन संयुगे
सवस्ति दरॊणाय सहसा सर्वभूतान्य अथाब्रुवन
31
सा राजभुज निर्मुक्ता निर्मुक्तरग संनिभा
परज्वालयन्ती गगनं दिशश च विदिशस तथा
दरॊणान्तिकम अनुप्राप्ता दीप्तास्या पन्नगी यथा
32
ताम आपतन्तीं सहसा परेक्ष्य दरॊणॊ विशां पते
परादुश्चक्रे ततॊ बराह्मम अस्त्रम अस्त्रविदां वरः
33
तद अस्त्रं भस्मसात कृत्वा तां शक्तिं घॊरदर्शनाम
जगाम सयन्दनं तूर्णं पाण्डवस्य यशस्विनः
34
ततॊ युधिष्ठिरॊ राजा दरॊणास्त्रं तत समुद्यतम
अशामयन महाप्राज्ञॊ बरह्मास्त्रेणैव भारत
35
विव्याध च रणे दरॊणं पञ्चभिर नतपर्वभिः
कषुरप्रेण च तीक्ष्णेन चिच्छेदास्य महद धनुः
36
तद अपास्य धनुश छिन्नं दरॊणः कषत्रिय मर्दनः
गदां चिक्षेप सहसा धर्मपुत्राय मारिष
37
ताम आपतन्तीं सहसा गदां दृष्ट्वा युधिष्ठिरः
गदाम एवाग्रहीत करुद्धश चिक्षेप च परंतपः
38
ते गदे सहसा मुक्ते समासाद्य परस्परम
संघर्षात पावकं मुक्त्वा समेयातां महीतले
39
ततॊ दरॊणॊ भृशं करुद्धॊ धर्मराजस्य मारिष
चतुर्भिर निशितैस तीक्ष्णैर हयाञ जघ्ने शरॊत्तमैः
40
धनुश चैकेन बाणेन चिच्छेदेन्द्र धवजॊपमम
केतुम एकेन चिच्छेद पाण्डवं चार्दयत तरिभिः
41
हयाश्वत तु रथात तूर्णम अवप्लुत्य युधिष्ठिरः
तस्थाव ऊर्ध्वभुजॊ राजा वयायुधॊ भरतर्षभ
42
विरथं तं समालॊक्य वयायुधं च विशेषतः
दरॊणॊ वयमॊहयच छत्रून सर्वसैन्यानि चाभिभॊ
43
मुञ्चन्न इषुगणांस तीक्ष्णाँल लघुहस्तॊ दृढव्रतः
अभिदुद्राव राजानं सिंहॊ मृगम इवॊल्बणः
44
तम अभिद्रुतम आलॊक्य दरॊणेनामित्र घातिना
हाहेति सहसा शब्दः पाण्डूनां समजायत
45
हृतॊ राजा हृतॊ राजा भारद्वाजेन मारिष
इत्य आसीत सुमहाञ शब्दः पाण्डुसैन्यस्य सर्वतः
46
ततस तवरितम आरुह्य सहदेव रथं नृपः
अपायाज जवनैर अश्वैः कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः
1
[dhṛ]
arjune saidhavaṃ prāpte bhāradvājena saṃvṛtāḥ
pāñcālāḥ kurubhiḥ sārdhaṃ kim akurvata saṃjaya
2
[s]
aparāhṇe mahārāja saṃgrāme lomaharṣaṇe
pāñcālānāṃ kurūṇāṃ ca droṇe dyūtam avartata
3
pāñcālā hi jighāṃsanto droṇaṃ saṃhṛṣṭacetasaḥ
abhyavarṣanta garjantaḥ śaravarṣāṇi māriṣa
4
tataḥ sutumulas teṣāṃ saṃgrāmo 'vartatādbhutaḥ
pāñcālānāṃ kurūṇāṃ ca ghoro devāsuropamaḥ
5
sarve droṇa rathaṃ prāpya pāñcālāḥ paṇḍavaiḥ saha
tad anīkaṃ bibhitsanto mahāstrāṇi vyadarśayan
6
droṇasya rathaparyantaṃ rathino ratham āsthitāḥ
kampayanto 'bhyavartanta vegam āsthāya madhyamam
7
tam abhyagād bṛhat kṣatraḥ kekayānāṃ mahārathaḥ
pravapan niśitān bāṇān mahendrāśanisaṃnibhān
8
taṃ tu pratyudiyāc chīghraṃ kṣemadhūrtir mahāyaśāḥ
vimuñcan niśitān bāṇāñ ataśo 'tha sahasraśaḥ
9
dhṛṣṭaketuś ca cedīnām ṛṣabho 'tibaloditaḥ
tvarito 'bhyadravad droṇaṃ mahendra iva śambaram
10
tam āpatantaṃ sahasā vyāditāsyam ivāntakam
vīra dhanvā maheṣvāsas tvaramāṇaḥ samabhyayāt
11
yudhiṣṭhiraṃ mahārāja jigīṣuṃ samavasthitam
sahānīkaṃ tato droṇo nyavārayata vīryavān
12
nakulaṃ kuśalaṃ yuddhe parākrāntaṃ parākramī
abhyagacchat samāyāntaṃ vikarṇas te sutaḥ prabho
13
sahadevaṃ tathāyāntaṃ durmukhaḥ śatrukarśanaḥ
śanair anekasāhasraiḥ samavākirad āśugaiḥ
14
sātyakiṃ tu naravyāghraṃ vyāghradattas tv avārayat
śaraiḥ suniśitais tīkṣṇaiḥ kampayan vai muhur muhuḥ
15
draupadeyān naravyāghrān muñcataḥ sāyakottamān
saṃrabdhān rathināṃ śreṣṭhān saumadattir avārayat
16
bhīmasenaṃ tathā kruddhaṃ bhīmarūpo bhayānakam
pratyavārayad āyāntam ārṣyaśṛṅgir mahārathaḥ
17
tayoḥ samabhavad yuddhaṃ nararākṣasayor mṛdhe
yādṛg eva purāvṛttaṃ rāmarāvaṇayor nṛpa
18
tato yudhiṣṭhiro droṇaṃ navatyā nataparvaṇām
ājaghne bharataśreṣṭha sarvamarmasu bhārata
19
taṃ droṇaḥ pañcaviṃśatyā nijaghāna stanāntare
roṣito bharataśreṣṭha kaunteyena yaśasvinā
20
bhūya eva tu viṃśatyā sāyakānāṃ samācinot
sāśvasūta dhvajaṃ droṇaḥ paśyatāṃ sarvadhanvinām
21
tāñ śarān droṇa muktāṃs tu śaravarṣeṇa pāṇḍavaḥ
avārayata dharmātmā darśayan pāṇilāghavam
22
tato droṇo bhṛśaṃ kruddho dharmarājasya saṃyuge
ciccheda sahasā dhanvī dhanus tasya mahātmanaḥ
23
athainaṃ chinnadhanvānaṃ tvaramāṇo mahārathaḥ
śarair anekasāhasraiḥ purayām āsa sarvataḥ
24
adṛśyaṃ dṛśyarājānaṃ bhāradvājasya sāyakaiḥ
sarvabhūtāny amanyanta hatam eva yudhiṣṭhiram
25
ke cic cainam amanyanta tathā vai vimukhīkṛtam
hṛto rājeti rājendra brāhmaṇena yaśasvinā
26
sa kṛcchraṃ paramaṃ prāpto dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ
tyaktvā tat kārmukaṃ chinnaṃ bhāradvājena saṃyuge
ādade 'nyad dhanur divyaṃ bhāraghnaṃ vegavattaram
27
tatas tān sāyakān sarvān droṇa muktān sahasraśaḥ
ciccheda samare vīras tad adbhutam ivābhavat
28
chittvā ca tāñ śarān rājā krodhasaṃraktalocanaḥ
śaktiṃ jagrāha samare girīṇām api dāraṇīm
svarṇadaṇḍāṃ mahāghorām aṣṭaghaṇṭāṃ bhayāvahām
29
samutkṣipya ca tāṃ hṛṣṭo nanāda balavad balī
nādena sarvabhūtāni trāsayann iva bhārata
30
aktiṃ samudyatāṃ dṛṣṭvā dharmarājena saṃyuge
svasti droṇāya sahasā sarvabhūtāny athābruvan
31
sā rājabhuja nirmuktā nirmuktaraga saṃnibhā
prajvālayantī gaganaṃ diśaś ca vidiśas tathā
droṇāntikam anuprāptā dīptāsyā pannagī yathā
32
tām āpatantīṃ sahasā prekṣya droṇo viśāṃ pate
prāduścakre tato brāhmam astram astravidāṃ varaḥ
33
tad astraṃ bhasmasāt kṛtvā tāṃ śaktiṃ ghoradarśanām
jagāma syandanaṃ tūrṇaṃ pāṇḍavasya yaśasvinaḥ
34
tato yudhiṣṭhiro rājā droṇāstraṃ tat samudyatam
aśāmayan mahāprājño brahmāstreṇaiva bhārata
35
vivyādha ca raṇe droṇaṃ pañcabhir nataparvabhiḥ
kṣurapreṇa ca tīkṣṇena cicchedāsya mahad dhanuḥ
36
tad apāsya dhanuś chinnaṃ droṇaḥ kṣatriya mardanaḥ
gadāṃ cikṣepa sahasā dharmaputrāya māriṣa
37
tām āpatantīṃ sahasā gadāṃ dṛṣṭvā yudhiṣṭhiraḥ
gadām evāgrahīt kruddhaś cikṣepa ca paraṃtapaḥ
38
te gade sahasā mukte samāsādya parasparam
saṃgharṣāt pāvakaṃ muktvā sameyātāṃ mahītale
39
tato droṇo bhṛśaṃ kruddho dharmarājasya māriṣa
caturbhir niśitais tīkṣṇair hayāñ jaghne śarottamaiḥ
40
dhanuś caikena bāṇena cicchedendra dhvajopamam
ketum ekena ciccheda pāṇḍavaṃ cārdayat tribhiḥ
41
hayāśvat tu rathāt tūrṇam avaplutya yudhiṣṭhiraḥ
tasthāv ūrdhvabhujo rājā vyāyudho bharatarṣabha
42
virathaṃ taṃ samālokya vyāyudhaṃ ca viśeṣataḥ
droṇo vyamohayac chatrūn sarvasainyāni cābhibho
43
muñcann iṣugaṇāṃs tīkṣṇāl laghuhasto dṛḍhavrataḥ
abhidudrāva rājānaṃ siṃho mṛgam ivolbaṇaḥ
44
tam abhidrutam ālokya droṇenāmitra ghātinā
hāheti sahasā śabdaḥ pāṇḍūnāṃ samajāyata
45
hṛto rājā hṛto rājā bhāradvājena māriṣa
ity āsīt sumahāñ śabdaḥ pāṇḍusainyasya sarvataḥ
46
tatas tvaritam āruhya sahadeva rathaṃ nṛpaḥ
apāyāj javanair aśvaiḥ kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ
