Book 8. Chapter 69
The Mahabharata In Sanskrit
Book 8
Chapter 69
1
[स]
तथा निपातिते कर्णे तव सैन्ये च विद्रुते
आश्लिष्य पार्थं दाशार्हॊ हर्षाद वचनम अब्रवीत
2
हतॊ बलभिदा वृत्रस तवया कर्णॊ धनंजय
वधं वै कर्ण वृत्राभ्यां कथयिष्यन्ति मानवाः
3
वज्रिणा निहतॊ वृत्रः समयुगे भूरि तेजसा
तवया तु निहतः कर्णॊ धनुषा निशितैः शरैः
4
तम इमं विक्रमं लॊके परथितं ते यशॊ वहम
निवेदयावः कौन्तेय धर्मराजाय धीमते
5
वधं कर्णस्य संग्रामे दीर्घकालचिकीर्षितम
निवेद्य धर्मराजस्य तवम आनृण्यं गमिष्यसि
6
तथेत्य उक्ते केशवस तु पार्थेन यदुपुङ्गवः
पर्यवर्तयद अव्यग्रॊ रथं रथवरस्य तम
7
धृष्टद्युम्नं युधामन्युं माद्रीपुत्रौ वृकॊदरम
युयुधानं च गॊविन्द इदं वचनम अब्रवीत
8
परान अभिमुखा यत्तास तिष्ठध्वं भद्रम अस्तु वः
यावद आवेद्यते राज्ञे हतः कर्णॊ ऽरजुनेन वै
9
स तैः शूरैर अनुज्ञातॊ ययौ राजनिवेशनम
पार्थम आदाय गॊविन्दॊ ददर्श च युधिष्ठिरम
10
शयानं राजशार्दूलं काञ्चने शयनॊत्तमे
अगृह्णीतां च चरणौ मुदितौ पार्थिवस्य तौ
11
तयॊः परहर्षम आलाक्ष्य परहारांश चातिमानुषान
राधेयं निहतंमत्वा समुत्तस्थौ युधिष्ठिरः
12
ततॊ ऽसमै याद यथावृत्तं वासुदेवः परियंवदः
कथयाम आस कर्णस्य निधनं यदुनन्दनः
13
ईषद उत्स्मयमानस तु कृष्णॊ राजानम अब्रवीत
युधिष्ठिरं हतामित्रं कृताञ्जालिर अथाच्युतः
14
दिष्ट्या गाण्डीवधन्वा च पाण्डवश च वृकॊदरः
तवं चापि कुशली राजन माद्रीपुत्रौ च पाण्डवौ
15
मुक्ता वीर कषयाद अस्मात संग्रामाल लॊमहर्षणात
कषिप्रम उत्तरकालानि कुरु कार्याणि पार्थिव
16
हतॊ वैकार्तनः करूरः सूतपुत्रॊ महाबलः
दिष्ट्या जयसि राजेन्द्र दिष्ट्या वर्धसि पाण्डव
17
यः स दयूतजितां कृष्णां पराह सत्पुरुषाधमः
तस्याद्य सूतपुत्रस्य भूमिः पिबति शॊणितम
18
शेते ऽसौ शरदीर्णाङ्गः शत्रुस ते कुरुपुंगव
तं पाश्या पुरुषव्याघ्र विभिन्नं बहुधा शरैः
19
युधिष्ठिरस तु दाशार्हं परहृष्टः परत्यपूजयत
दिष्ट्या दिष्ट्येति राजेन्द्र परीत्या चेदम उवाच ह
20
नैतच चित्रं महाबाहॊ तवायि देवकिनन्दन
तवया सारथिना पार्थॊ यत कुर्याद अद्य पौरुषम
21
परगृह्य च कुरु शरेष्ठः साङ्गदं दक्षिणं भुजम
उवाच धर्मभृत पार्थ उभौ तौ केशवार्जुनौ
22
नरनारायणौ देवौ कथितौ नारदेन ह
धर्मसंस्थापने युक्तौ पुराणौ पुरुषॊत्तमौ
23
असकृच चापि मेधावी कृष्णा दवैपायनॊ मम
कथाम एतां महाबाहॊ दिव्याम अकथयत परभुः
24
तव कृष्ण परभावेण गाण्डीवेन धनंजयः
जयत्य अभिमुखाञ शत्रून न चासीद विमुखः कव चित
25
जयश चैवा धरुवॊ ऽसमाकं न तव अस्माकं पराजयः
यदा तवं युधि पार्थस्य सारथ्यमुपजग्मिवान
26
एवम उक्त्वा महाराज तं रथं हेमभूषितम
दन्तवर्णैर हयैर युक्तं कालवालैर महारथः
27
आस्थाय पुरुषव्याघ्रः सवबलेनाभिसंवृतः
कृष्णार्जुनाभ्यां वीराभ्याम अनुमन्य ततः परियम
28
आगतॊ बहु वृत्तान्तं दरष्टुम आयॊधनं तदा
आभाषमाणस तौ वीराव उभौ माधव फल्गुनौ
29
स ददर्श रणे कर्णं शयानं पुरुषर्षभम
गाण्डीवमुक्तैर विशिखैः सर्वतः शकलीकृतम
30
सपुत्रं निहतं दृष्ट्वा कर्णं राजा युधिष्ठिरः
परशशंस नरव्याघ्राव उभौ माधव पाण्डवौ
31
अद्य राजास्मि गॊविन्द पृथिव्यां भरातृभिः सह
तवया नाथेन वीरेण विदुषा परिपालितः
32
हतं दृष्ट्वा नरव्याघ्रं राधेयम अभिमानिनम
निराशॊ ऽदय दुरात्मासौ धार्तराष्ट्रॊ भविष्यति
जीविताच चापि राज्याच च हते कर्णे महारथे
33
तवत्प्रसादाद वयं चैव कृतार्थाः पुरुषर्षभ
तवं च गाण्डीवधन्वा च विजयी यदुनन्दन
दिष्ट्या जयसि गॊविन्द दिष्ट्या कर्णॊ निपातितः
34
एवं स बहुशॊ हृष्टः परशशंस जनार्दनम
अर्जुनं चापि राजेन्द्र धर्मराजॊ युधिष्ठिरः
35
ततॊ भीमप्रभृतिभिः सार्वैश च भरातृभिर वृतम
वर्धयन्ति सम राजानं हर्ष युक्ता महारथाः
36
नकुलः साहदेवश च पाण्डावश च वृकॊदरः
सात्यकिश च महाराज वृष्णीनां परवरॊ रथः
37
धृष्टद्युम्नः शिखण्डी च पाण्डुपाञ्चाल सृञ्जयाः
पूजयन्ति सम कौन्तेयं निहते सूतनन्दने
38
ते वर्धयित्वा नृपतिं पाण्डुपुत्रं युधिष्ठिरम
जितकाशिनॊ लब्धलक्षा युद्धशौण्डाः परहारिणः
39
सतुवन्तः सतवयुक्ताभिर वाग्भिः कृष्णौ परंतपौ
जग्मुः सवशिबिरायैव मुदा युक्ता महारथाः
40
एवम एष कषयॊ वृत्तः सुमहाँल लॊमहर्षणः
तव दुर्मन्त्रिते राजन्न अतीतं किं नु शॊचसि
41
[वै]
शरुत्वा तद अप्रियं राजन धृतराष्ट्रॊ महीपतिः
पपात भूमौ निश्चेष्टः कौरव्यः परमार्तिवान
तथा सत्यव्रता देवी गान्धारी धर्मदर्शिनी
42
तं परत्यगृह्णाद विदुरॊ नृपतिं संजयस तथा
पर्याश्वासयतश चैवं ताव उभाव एव भूमिपम
43
तथैवॊत्थापयाम आसुर गान्धारीं राजयॊषितः
ताभ्याम आश्वसितॊ राजा तूष्णीम आसीद विचेतनः
1
[s]
tathā nipātite karṇe tava sainye ca vidrute
āśliṣya pārthaṃ dāśārho harṣād vacanam abravīt
2
hato balabhidā vṛtras tvayā karṇo dhanaṃjaya
vadhaṃ vai karṇa vṛtrābhyāṃ kathayiṣyanti mānavāḥ
3
vajriṇā nihato vṛtraḥ smayuge bhūri tejasā
tvayā tu nihataḥ karṇo dhanuṣā niśitaiḥ śaraiḥ
4
tam imaṃ vikramaṃ loke prathitaṃ te yaśo vaham
nivedayāvaḥ kaunteya dharmarājāya dhīmate
5
vadhaṃ karṇasya saṃgrāme dīrghakālacikīrṣitam
nivedya dharmarājasya tvam ānṛṇyaṃ gamiṣyasi
6
tathety ukte keśavas tu pārthena yadupuṅgavaḥ
paryavartayad avyagro rathaṃ rathavarasya tam
7
dhṛṣṭadyumnaṃ yudhāmanyuṃ mādrīputrau vṛkodaram
yuyudhānaṃ ca govinda idaṃ vacanam abravīt
8
parān abhimukhā yattās tiṣṭhadhvaṃ bhadram astu vaḥ
yāvad āvedyate rājñe hataḥ karṇo 'rjunena vai
9
sa taiḥ śūrair anujñāto yayau rājaniveśanam
pārtham ādāya govindo dadarśa ca yudhiṣṭhiram
10
ayānaṃ rājaśārdūlaṃ kāñcane śayanottame
agṛhṇītāṃ ca caraṇau muditau pārthivasya tau
11
tayoḥ praharṣam ālākṣya prahārāṃś cātimānuṣān
rādheyaṃ nihataṃmatvā samuttasthau yudhiṣṭhiraḥ
12
tato 'smai yād yathāvṛttaṃ vāsudevaḥ priyaṃvadaḥ
kathayām āsa karṇasya nidhanaṃ yadunandanaḥ
13
īad utsmayamānas tu kṛṣṇo rājānam abravīt
yudhiṣṭhiraṃ hatāmitraṃ kṛtāñjālir athācyutaḥ
14
diṣṭyā gāṇḍīvadhanvā ca pāṇḍavaś ca vṛkodaraḥ
tvaṃ cāpi kuśalī rājan mādrīputrau ca pāṇḍavau
15
muktā vīra kṣayād asmāt saṃgrāmāl lomaharṣaṇāt
kṣipram uttarakālāni kuru kāryāṇi pārthiva
16
hato vaikārtanaḥ krūraḥ sūtaputro mahābalaḥ
diṣṭyā jayasi rājendra diṣṭyā vardhasi pāṇḍava
17
yaḥ sa dyūtajitāṃ kṛṣṇāṃ prāha satpuruṣādhamaḥ
tasyādya sūtaputrasya bhūmiḥ pibati śoṇitam
18
ete 'sau śaradīrṇāṅgaḥ śatrus te kurupuṃgava
taṃ pāśyā puruṣavyāghra vibhinnaṃ bahudhā śaraiḥ
19
yudhiṣṭhiras tu dāśārhaṃ prahṛṣṭaḥ pratyapūjayat
diṣṭyā diṣṭyeti rājendra prītyā cedam uvāca ha
20
naitac citraṃ mahābāho tvāyi devakinandana
tvayā sārathinā pārtho yat kuryād adya pauruṣam
21
pragṛhya ca kuru śreṣṭhaḥ sāṅgadaṃ dakṣiṇaṃ bhujam
uvāca dharmabhṛt pārtha ubhau tau keśavārjunau
22
naranārāyaṇau devau kathitau nāradena ha
dharmasaṃsthāpane yuktau purāṇau puruṣottamau
23
asakṛc cāpi medhāvī kṛṣṇā dvaipāyano mama
kathām etāṃ mahābāho divyām akathayat prabhuḥ
24
tava kṛṣṇa prabhāveṇa gāṇḍīvena dhanaṃjayaḥ
jayaty abhimukhāñ śatrūn na cāsīd vimukhaḥ kva cit
25
jayaś caivā dhruvo 'smākaṃ na tv asmākaṃ parājayaḥ
yadā tvaṃ yudhi pārthasya sārathyamupajagmivān
26
evam uktvā mahārāja taṃ rathaṃ hemabhūṣitam
dantavarṇair hayair yuktaṃ kālavālair mahārathaḥ
27
sthāya puruṣavyāghraḥ svabalenābhisaṃvṛtaḥ
kṛṣṇrjunābhyāṃ vīrābhyām anumanya tataḥ priyam
28
gato bahu vṛttāntaṃ draṣṭum āyodhanaṃ tadā
ābhāṣamāṇas tau vīrāv ubhau mādhava phalgunau
29
sa dadarśa raṇe karṇaṃ śayānaṃ puruṣarṣabham
gāṇḍīvamuktair viśikhaiḥ sarvataḥ śakalīkṛtam
30
saputraṃ nihataṃ dṛṣṭvā karṇaṃ rājā yudhiṣṭhiraḥ
praśaśaṃsa naravyāghrāv ubhau mādhava pāṇḍavau
31
adya rājāsmi govinda pṛthivyāṃ bhrātṛbhiḥ saha
tvayā nāthena vīreṇa viduṣā paripālitaḥ
32
hataṃ dṛṣṭvā naravyāghraṃ rādheyam abhimāninam
nirāśo 'dya durātmāsau dhārtarāṣṭro bhaviṣyati
jīvitāc cāpi rājyāc ca hate karṇe mahārathe
33
tvatprasādād vayaṃ caiva kṛtārthāḥ puruṣarṣabha
tvaṃ ca gāṇḍīvadhanvā ca vijayī yadunandana
diṣṭyā jayasi govinda diṣṭyā karṇo nipātitaḥ
34
evaṃ sa bahuśo hṛṣṭaḥ praśaśaṃsa janārdanam
arjunaṃ cāpi rājendra dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ
35
tato bhīmaprabhṛtibhiḥ sārvaiś ca bhrātṛbhir vṛtam
vardhayanti sma rājānaṃ harṣa yuktā mahārathāḥ
36
nakulaḥ sāhadevaś ca pāṇḍāvaś ca vṛkodaraḥ
sātyakiś ca mahārāja vṛṣṇnāṃ pravaro rathaḥ
37
dhṛṣṭadyumnaḥ śikhaṇḍī ca pāṇḍupāñcāla sṛñjayāḥ
pūjayanti sma kaunteyaṃ nihate sūtanandane
38
te vardhayitvā nṛpatiṃ pāṇḍuputraṃ yudhiṣṭhiram
jitakāśino labdhalakṣā yuddhaśauṇḍāḥ prahāriṇaḥ
39
stuvantaḥ stavayuktābhir vāgbhiḥ kṛṣṇau paraṃtapau
jagmuḥ svaśibirāyaiva mudā yuktā mahārathāḥ
40
evam eṣa kṣayo vṛttaḥ sumahāṁl lomaharṣaṇaḥ
tava durmantrite rājann atītaṃ kiṃ nu śocasi
41
[vai]
śrutvā tad apriyaṃ rājan dhṛtarāṣṭro mahīpatiḥ
papāta bhūmau niśceṣṭaḥ kauravyaḥ paramārtivān
tathā satyavratā devī gāndhārī dharmadarśinī
42
taṃ pratyagṛhṇād viduro nṛpatiṃ saṃjayas tathā
paryāśvāsayataś caivaṃ tāv ubhāv eva bhūmipam
43
tathaivotthāpayām āsur gāndhārīṃ rājayoṣitaḥ
tābhyām āśvasito rājā tūṣṇīm āsīd vicetanaḥ
Book 8
Chapter 69
1
[स]
तथा निपातिते कर्णे तव सैन्ये च विद्रुते
आश्लिष्य पार्थं दाशार्हॊ हर्षाद वचनम अब्रवीत
2
हतॊ बलभिदा वृत्रस तवया कर्णॊ धनंजय
वधं वै कर्ण वृत्राभ्यां कथयिष्यन्ति मानवाः
3
वज्रिणा निहतॊ वृत्रः समयुगे भूरि तेजसा
तवया तु निहतः कर्णॊ धनुषा निशितैः शरैः
4
तम इमं विक्रमं लॊके परथितं ते यशॊ वहम
निवेदयावः कौन्तेय धर्मराजाय धीमते
5
वधं कर्णस्य संग्रामे दीर्घकालचिकीर्षितम
निवेद्य धर्मराजस्य तवम आनृण्यं गमिष्यसि
6
तथेत्य उक्ते केशवस तु पार्थेन यदुपुङ्गवः
पर्यवर्तयद अव्यग्रॊ रथं रथवरस्य तम
7
धृष्टद्युम्नं युधामन्युं माद्रीपुत्रौ वृकॊदरम
युयुधानं च गॊविन्द इदं वचनम अब्रवीत
8
परान अभिमुखा यत्तास तिष्ठध्वं भद्रम अस्तु वः
यावद आवेद्यते राज्ञे हतः कर्णॊ ऽरजुनेन वै
9
स तैः शूरैर अनुज्ञातॊ ययौ राजनिवेशनम
पार्थम आदाय गॊविन्दॊ ददर्श च युधिष्ठिरम
10
शयानं राजशार्दूलं काञ्चने शयनॊत्तमे
अगृह्णीतां च चरणौ मुदितौ पार्थिवस्य तौ
11
तयॊः परहर्षम आलाक्ष्य परहारांश चातिमानुषान
राधेयं निहतंमत्वा समुत्तस्थौ युधिष्ठिरः
12
ततॊ ऽसमै याद यथावृत्तं वासुदेवः परियंवदः
कथयाम आस कर्णस्य निधनं यदुनन्दनः
13
ईषद उत्स्मयमानस तु कृष्णॊ राजानम अब्रवीत
युधिष्ठिरं हतामित्रं कृताञ्जालिर अथाच्युतः
14
दिष्ट्या गाण्डीवधन्वा च पाण्डवश च वृकॊदरः
तवं चापि कुशली राजन माद्रीपुत्रौ च पाण्डवौ
15
मुक्ता वीर कषयाद अस्मात संग्रामाल लॊमहर्षणात
कषिप्रम उत्तरकालानि कुरु कार्याणि पार्थिव
16
हतॊ वैकार्तनः करूरः सूतपुत्रॊ महाबलः
दिष्ट्या जयसि राजेन्द्र दिष्ट्या वर्धसि पाण्डव
17
यः स दयूतजितां कृष्णां पराह सत्पुरुषाधमः
तस्याद्य सूतपुत्रस्य भूमिः पिबति शॊणितम
18
शेते ऽसौ शरदीर्णाङ्गः शत्रुस ते कुरुपुंगव
तं पाश्या पुरुषव्याघ्र विभिन्नं बहुधा शरैः
19
युधिष्ठिरस तु दाशार्हं परहृष्टः परत्यपूजयत
दिष्ट्या दिष्ट्येति राजेन्द्र परीत्या चेदम उवाच ह
20
नैतच चित्रं महाबाहॊ तवायि देवकिनन्दन
तवया सारथिना पार्थॊ यत कुर्याद अद्य पौरुषम
21
परगृह्य च कुरु शरेष्ठः साङ्गदं दक्षिणं भुजम
उवाच धर्मभृत पार्थ उभौ तौ केशवार्जुनौ
22
नरनारायणौ देवौ कथितौ नारदेन ह
धर्मसंस्थापने युक्तौ पुराणौ पुरुषॊत्तमौ
23
असकृच चापि मेधावी कृष्णा दवैपायनॊ मम
कथाम एतां महाबाहॊ दिव्याम अकथयत परभुः
24
तव कृष्ण परभावेण गाण्डीवेन धनंजयः
जयत्य अभिमुखाञ शत्रून न चासीद विमुखः कव चित
25
जयश चैवा धरुवॊ ऽसमाकं न तव अस्माकं पराजयः
यदा तवं युधि पार्थस्य सारथ्यमुपजग्मिवान
26
एवम उक्त्वा महाराज तं रथं हेमभूषितम
दन्तवर्णैर हयैर युक्तं कालवालैर महारथः
27
आस्थाय पुरुषव्याघ्रः सवबलेनाभिसंवृतः
कृष्णार्जुनाभ्यां वीराभ्याम अनुमन्य ततः परियम
28
आगतॊ बहु वृत्तान्तं दरष्टुम आयॊधनं तदा
आभाषमाणस तौ वीराव उभौ माधव फल्गुनौ
29
स ददर्श रणे कर्णं शयानं पुरुषर्षभम
गाण्डीवमुक्तैर विशिखैः सर्वतः शकलीकृतम
30
सपुत्रं निहतं दृष्ट्वा कर्णं राजा युधिष्ठिरः
परशशंस नरव्याघ्राव उभौ माधव पाण्डवौ
31
अद्य राजास्मि गॊविन्द पृथिव्यां भरातृभिः सह
तवया नाथेन वीरेण विदुषा परिपालितः
32
हतं दृष्ट्वा नरव्याघ्रं राधेयम अभिमानिनम
निराशॊ ऽदय दुरात्मासौ धार्तराष्ट्रॊ भविष्यति
जीविताच चापि राज्याच च हते कर्णे महारथे
33
तवत्प्रसादाद वयं चैव कृतार्थाः पुरुषर्षभ
तवं च गाण्डीवधन्वा च विजयी यदुनन्दन
दिष्ट्या जयसि गॊविन्द दिष्ट्या कर्णॊ निपातितः
34
एवं स बहुशॊ हृष्टः परशशंस जनार्दनम
अर्जुनं चापि राजेन्द्र धर्मराजॊ युधिष्ठिरः
35
ततॊ भीमप्रभृतिभिः सार्वैश च भरातृभिर वृतम
वर्धयन्ति सम राजानं हर्ष युक्ता महारथाः
36
नकुलः साहदेवश च पाण्डावश च वृकॊदरः
सात्यकिश च महाराज वृष्णीनां परवरॊ रथः
37
धृष्टद्युम्नः शिखण्डी च पाण्डुपाञ्चाल सृञ्जयाः
पूजयन्ति सम कौन्तेयं निहते सूतनन्दने
38
ते वर्धयित्वा नृपतिं पाण्डुपुत्रं युधिष्ठिरम
जितकाशिनॊ लब्धलक्षा युद्धशौण्डाः परहारिणः
39
सतुवन्तः सतवयुक्ताभिर वाग्भिः कृष्णौ परंतपौ
जग्मुः सवशिबिरायैव मुदा युक्ता महारथाः
40
एवम एष कषयॊ वृत्तः सुमहाँल लॊमहर्षणः
तव दुर्मन्त्रिते राजन्न अतीतं किं नु शॊचसि
41
[वै]
शरुत्वा तद अप्रियं राजन धृतराष्ट्रॊ महीपतिः
पपात भूमौ निश्चेष्टः कौरव्यः परमार्तिवान
तथा सत्यव्रता देवी गान्धारी धर्मदर्शिनी
42
तं परत्यगृह्णाद विदुरॊ नृपतिं संजयस तथा
पर्याश्वासयतश चैवं ताव उभाव एव भूमिपम
43
तथैवॊत्थापयाम आसुर गान्धारीं राजयॊषितः
ताभ्याम आश्वसितॊ राजा तूष्णीम आसीद विचेतनः
1
[s]
tathā nipātite karṇe tava sainye ca vidrute
āśliṣya pārthaṃ dāśārho harṣād vacanam abravīt
2
hato balabhidā vṛtras tvayā karṇo dhanaṃjaya
vadhaṃ vai karṇa vṛtrābhyāṃ kathayiṣyanti mānavāḥ
3
vajriṇā nihato vṛtraḥ smayuge bhūri tejasā
tvayā tu nihataḥ karṇo dhanuṣā niśitaiḥ śaraiḥ
4
tam imaṃ vikramaṃ loke prathitaṃ te yaśo vaham
nivedayāvaḥ kaunteya dharmarājāya dhīmate
5
vadhaṃ karṇasya saṃgrāme dīrghakālacikīrṣitam
nivedya dharmarājasya tvam ānṛṇyaṃ gamiṣyasi
6
tathety ukte keśavas tu pārthena yadupuṅgavaḥ
paryavartayad avyagro rathaṃ rathavarasya tam
7
dhṛṣṭadyumnaṃ yudhāmanyuṃ mādrīputrau vṛkodaram
yuyudhānaṃ ca govinda idaṃ vacanam abravīt
8
parān abhimukhā yattās tiṣṭhadhvaṃ bhadram astu vaḥ
yāvad āvedyate rājñe hataḥ karṇo 'rjunena vai
9
sa taiḥ śūrair anujñāto yayau rājaniveśanam
pārtham ādāya govindo dadarśa ca yudhiṣṭhiram
10
ayānaṃ rājaśārdūlaṃ kāñcane śayanottame
agṛhṇītāṃ ca caraṇau muditau pārthivasya tau
11
tayoḥ praharṣam ālākṣya prahārāṃś cātimānuṣān
rādheyaṃ nihataṃmatvā samuttasthau yudhiṣṭhiraḥ
12
tato 'smai yād yathāvṛttaṃ vāsudevaḥ priyaṃvadaḥ
kathayām āsa karṇasya nidhanaṃ yadunandanaḥ
13
īad utsmayamānas tu kṛṣṇo rājānam abravīt
yudhiṣṭhiraṃ hatāmitraṃ kṛtāñjālir athācyutaḥ
14
diṣṭyā gāṇḍīvadhanvā ca pāṇḍavaś ca vṛkodaraḥ
tvaṃ cāpi kuśalī rājan mādrīputrau ca pāṇḍavau
15
muktā vīra kṣayād asmāt saṃgrāmāl lomaharṣaṇāt
kṣipram uttarakālāni kuru kāryāṇi pārthiva
16
hato vaikārtanaḥ krūraḥ sūtaputro mahābalaḥ
diṣṭyā jayasi rājendra diṣṭyā vardhasi pāṇḍava
17
yaḥ sa dyūtajitāṃ kṛṣṇāṃ prāha satpuruṣādhamaḥ
tasyādya sūtaputrasya bhūmiḥ pibati śoṇitam
18
ete 'sau śaradīrṇāṅgaḥ śatrus te kurupuṃgava
taṃ pāśyā puruṣavyāghra vibhinnaṃ bahudhā śaraiḥ
19
yudhiṣṭhiras tu dāśārhaṃ prahṛṣṭaḥ pratyapūjayat
diṣṭyā diṣṭyeti rājendra prītyā cedam uvāca ha
20
naitac citraṃ mahābāho tvāyi devakinandana
tvayā sārathinā pārtho yat kuryād adya pauruṣam
21
pragṛhya ca kuru śreṣṭhaḥ sāṅgadaṃ dakṣiṇaṃ bhujam
uvāca dharmabhṛt pārtha ubhau tau keśavārjunau
22
naranārāyaṇau devau kathitau nāradena ha
dharmasaṃsthāpane yuktau purāṇau puruṣottamau
23
asakṛc cāpi medhāvī kṛṣṇā dvaipāyano mama
kathām etāṃ mahābāho divyām akathayat prabhuḥ
24
tava kṛṣṇa prabhāveṇa gāṇḍīvena dhanaṃjayaḥ
jayaty abhimukhāñ śatrūn na cāsīd vimukhaḥ kva cit
25
jayaś caivā dhruvo 'smākaṃ na tv asmākaṃ parājayaḥ
yadā tvaṃ yudhi pārthasya sārathyamupajagmivān
26
evam uktvā mahārāja taṃ rathaṃ hemabhūṣitam
dantavarṇair hayair yuktaṃ kālavālair mahārathaḥ
27
sthāya puruṣavyāghraḥ svabalenābhisaṃvṛtaḥ
kṛṣṇrjunābhyāṃ vīrābhyām anumanya tataḥ priyam
28
gato bahu vṛttāntaṃ draṣṭum āyodhanaṃ tadā
ābhāṣamāṇas tau vīrāv ubhau mādhava phalgunau
29
sa dadarśa raṇe karṇaṃ śayānaṃ puruṣarṣabham
gāṇḍīvamuktair viśikhaiḥ sarvataḥ śakalīkṛtam
30
saputraṃ nihataṃ dṛṣṭvā karṇaṃ rājā yudhiṣṭhiraḥ
praśaśaṃsa naravyāghrāv ubhau mādhava pāṇḍavau
31
adya rājāsmi govinda pṛthivyāṃ bhrātṛbhiḥ saha
tvayā nāthena vīreṇa viduṣā paripālitaḥ
32
hataṃ dṛṣṭvā naravyāghraṃ rādheyam abhimāninam
nirāśo 'dya durātmāsau dhārtarāṣṭro bhaviṣyati
jīvitāc cāpi rājyāc ca hate karṇe mahārathe
33
tvatprasādād vayaṃ caiva kṛtārthāḥ puruṣarṣabha
tvaṃ ca gāṇḍīvadhanvā ca vijayī yadunandana
diṣṭyā jayasi govinda diṣṭyā karṇo nipātitaḥ
34
evaṃ sa bahuśo hṛṣṭaḥ praśaśaṃsa janārdanam
arjunaṃ cāpi rājendra dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ
35
tato bhīmaprabhṛtibhiḥ sārvaiś ca bhrātṛbhir vṛtam
vardhayanti sma rājānaṃ harṣa yuktā mahārathāḥ
36
nakulaḥ sāhadevaś ca pāṇḍāvaś ca vṛkodaraḥ
sātyakiś ca mahārāja vṛṣṇnāṃ pravaro rathaḥ
37
dhṛṣṭadyumnaḥ śikhaṇḍī ca pāṇḍupāñcāla sṛñjayāḥ
pūjayanti sma kaunteyaṃ nihate sūtanandane
38
te vardhayitvā nṛpatiṃ pāṇḍuputraṃ yudhiṣṭhiram
jitakāśino labdhalakṣā yuddhaśauṇḍāḥ prahāriṇaḥ
39
stuvantaḥ stavayuktābhir vāgbhiḥ kṛṣṇau paraṃtapau
jagmuḥ svaśibirāyaiva mudā yuktā mahārathāḥ
40
evam eṣa kṣayo vṛttaḥ sumahāṁl lomaharṣaṇaḥ
tava durmantrite rājann atītaṃ kiṃ nu śocasi
41
[vai]
śrutvā tad apriyaṃ rājan dhṛtarāṣṭro mahīpatiḥ
papāta bhūmau niśceṣṭaḥ kauravyaḥ paramārtivān
tathā satyavratā devī gāndhārī dharmadarśinī
42
taṃ pratyagṛhṇād viduro nṛpatiṃ saṃjayas tathā
paryāśvāsayataś caivaṃ tāv ubhāv eva bhūmipam
43
tathaivotthāpayām āsur gāndhārīṃ rājayoṣitaḥ
tābhyām āśvasito rājā tūṣṇīm āsīd vicetanaḥ
