Vita Merlini. Latin

Vita Merlini

Fatidici uatis rabiem- musam que iocosam:

Merlini cantare paro- to corrige carmen

Gloria pontificum calamos moderando roberte

Scimus enim quia te perfudit nectare sacro:

Philosophia suo fecit que per omnia doctum

Vt documenta dares- dux et preceptor in orbe

Ergo meis ceptis faueas- uatem que tueri

Auspicio meliore uelis- quam fecerit alter

Cui modo succedis merito promotus honori

Sic etenim mores- sic vita probata genus que

Vtilitas que loci- clerus populus que petebant

Unde modo felix lincolnia fertur ad astra

Ergo te cuperem complecti carmine digno

Set non sufficio- licet orpheus- et camerinus

Et macer et marius magnique rabirius oris

Ore meo canerent- musis comitantibus omnes

Ad uos consuete mecum cantare camene

Propositum cantemus opus- cytharam que sonate

Ergo peragratis sub multis regibus annis

Clarus habebatur merlinus in orbe britannus

Rex erat et uates- demetarum que superbis:

Jura dabat populis- ducibusque futura canebat

Contigit interea plures certamen habere

Inter se regni proceres bello que feroci

Jnsontes populos deuastauisse per urbes

Dux uenedotorum peredurus bella gerebat

Contra guennoloum scocie qui regna regebat

Jamque dies aderat bello prefixa- duces que

Astabant campo decertabant que caterue

Amborum pariter miseranda cede ruentes

Uenerat ad bellum merlinus cum pereduro

Rex quoque cambrorum rodarcus- seuus uterque

Cedunt obstantes inuisis ensibus hostes

Tresque ducis fratres fratrem per bella secuti

Usque rebellantes cedunt perimunt que phalanges

Jnde per infestas cum tali munere turmas

Acriter irruerant subito cecidere perempti

Hoc uiso merline doles- tristes que per agmen

Commisces planctus tali quoque uoce remugis

Ergo ne sic potuit sors importuna nocere

Vt michi surriperet tantos tales que sodales

Quos modo tot reges- tot regna remota timebant

O dubios hominum casus mortem que propinquam:

Que penes est illos semper- stimulo que latenti:

Percutit- et miseram pellit de corpore vitam

O iuuenile decus qui nunc astabit in armis

Nunc michi pone latus- metumque repellet euntes

Jn mea dampna duces- incumbentesque cateruas

Audaces iuuenes uobis audacia vestra:

Eripuit dulces annos- dulcem que iuuentam

Qui modo per cuneos discurrebatis in armis

Obstantes que uiros prosternebatis vbique

Nunc pulsatis humum rubeo que cruore rubetis

Sic inter turmas lacrimis plangebat abortis

Deflebat que uiros- nec cessant prelia dira

Concurrunt acies- sternuntur ab hostibus hostes

Sanguis ubique fluit- plurimi moriuntur utrinque

At tandem britones reuocatis undique turmis

Conueniunt pariter- pariter que per arma ruentes

Jnvadunt scotos proternunt uulnera dantes

Nec requieuerunt donec sua terga dederunt

Hostiles turme per deuia diffugientes

Euocat e bello socios Merlinus et illis:

Precipit in uaria fratres sepelire capella

Deplangitque uiros nec cessat fundere fletus

Pulueribus crines sparsit- uestes que rescidit

Et prostratus humi- nunc hac- illac que uolutat

Solatur peredurus eum- proceres que duces que

Nec uult solari nec uerba precantia ferre

Jam tribus emensis defleuerat ille diebus

Respuerat que cibos- tantus dolor usserat illum

Jnde nouas furias- cum tot tantis que querelis

Aera complesset- cepit furtim que recedit

Et fugit ad siluas- nec uult fugiendo uideri

Jngreditur que nemus gaudet que latere sub ornis

Miratur que feras pascentes gramina saltus

Nunc has insequitur- nunc cursu preterit illas

Utitur herbarum radicibus utitur herbis

Vtitur arboreo fructu- moris que rubeti

Fit siluester homo- quasi siluis deditus esset

Jnde per estatem totam- nulli que repertus

Oblitusque sui- cognatorum que suorum

Delituit siluis- obductus more ferino

At cum uenit yems herbasque tulisset et omnes:

Arboreos fructus- nec quo frueretur haberet:

Diffudit tales miseranda uoce querelas

Celi christe deus quid agam- qua parte morari

Terrarum potero- cum nil quo uescar adesse:

Inspicio- nec gramen humi- nec in arbore glandes

Tres quater et iuges septene poma ferentes

Hic steterant mali- nunc non stant ergo quis illas

Quis michi surripuit- quo deuenere repente:

Nunc illas uideo- nec non sic fata repugnant

Sic quoque concordant cum dant prohibent que uidere

Deficiunt nunc poma michi- nunc cetera queque

Stat sine fronde nemus- sine fructu plector utroque

Cum neque fronde tegi ualeo- neque fructibus uti:

Singula bruma tulit- pluuiisque cadentibus auster

Jnuenio si forte napes tellure sub ima

Concurrunt auideque sues- aprique voraces

Eripiunt que napes michi quas de cespite vello

Tu lupe care comes nemorum qui deuia mecum

Et saltus peragrare soles: vix preteris arua

Et te dura fames et me languere coegit

Tu prior has siluas coluisti- te prior etas

Protulit in canos- nec habes- nec scis quid in ore:

Proicias- quod miror ego- cum saltus habundet

Tot capreis- aliisque feris- quas prendere posses

Forsitan ipsa tibi tua detestanda senectus

Eripuit neruos cursum que negauit habendum

Quod solum superest comples ululatibus auras

At resupinus humi consumptos deicis arctus

Hec inter fructices corileta que densa canebat

Cum sonus ad quemdam peruenit pretereuntem

Qui direxit iter quo sermo loquentis in auras

Exierat- reperit que locum- reperit que loquentem

Quo uiso: merlinus abit- sequitur que viator

Nec retinere uirum potuit sic diffugientem

Jnde uiator iter repetit quo ceperat ire

Propositumque tenet casu commotus euntis

Ecce uiatori uenit obuius alter ab aula:

Rodarchi regis cumbrorum qui Ganiedam:

Duxerat uxorem- formosa coniuge felix

Merlini soror ista fuit- casum que dolebat-

Fratris- et ad silvas- et ad arua remota clientes

Miserat- ut fratrem reuocarent- ex quibus unus

Obuius huic ibat- set et hic sibi protinus ergo:

Conuenere simul commiscent mutua uerba

At qui missus erat merlinum querere- querit

Si uidisset eum siluis aut saltibus alter:

Ille uirum talem se conspexisse fatetur

Jnter dumosos saltus nemoris calidonis

Dumque loqui uellet secum- secumque sedere

Diffugisse uirum celeri per robora cursu

Hec ait alter abit- siluas que subintrat et imas:

Scrutatur ualles- montes quoque preterit altos

Querit ubique uirum- gradiens per opaca locorum

Fons erat in summo cuiusdam uertice montis

Vndique precinctus corulis densaque frutectis

Illic merlinus consederat- inde per omnes:

Spectabat siluas cursus que iocos que ferarum

Nuntius hunc scandit tacito que per ardua gressu

Jndecit querendo uirum- tum denique fontem

Merlinumque uidet super herbas pone sedentem

Dicentem que suas tali sermone querelas.

O qui cuncta regis. quid est cur contigit- ut non:

Tempora sint eadem numeris distincta quaternis

Nunc uer iure suo flores frondes que ministrat

Dat fruges estas- autumpnus micia poma

Consequitur glacialis yemps- et cetera queque

Deuorat et uastat- pluuias que niues que reportat

Singula queque suis arcet Leditque procellis

Nec permittit humum uarios producere flores

Aut quercus glandes- aut malos punica mala

O- utinam non esset hiems aut cana pruina

Uer foret- aut estas. cuculus que canendo rediret

Et philomena pio que tristia pectora cantu

Mitigat- et turtur conseruans federa casta

Frondibus inque nouis concordi uoce uolucres

Cantarent alie que me modulando fouerent

Dum noua flore nouo tellus spiraret odorem

Gramine sub uiridi leui quoque murmure fontes

Diffluerent iuxta que daret sub fronde columba

Sompniferos gemitus irritaretque soporem

Nuntius audierat uatem rupit que querelas

Cum modulis cithare quam secum gesserat ultro

Vt sic deciperet demulceret que furentem

Ergo monens querulas digitis et in ordine cordas

Talia pone latens dimissa uoce canebat

O diros gemitus Lugubris Guendoloene

O miseras lacrimas lacrimantis guendoloene

Me mieret misere morientis guendoloene

Non erat in waliis mulier formosior illa

Vincebat candore deas- folium que Ligustri

Uernantes que rosas et olentia lilia prati

Gloria uernalis sola radiebat in illa

Sidereum que decus geminis gestabat ocellis

Jnsignes que comas auri fulgore nitentes

Hoc totum periit- periit decor omnis in illa

Et color et facies niuee quoque gloria carnis

Non est quod fuerat- multis meroribus acta

Nescit enim quo dux abiit- uita ne fruatur

An sit defunctus languet miserabilis inde

Tota que deperiit longo liquedacta dolore

Collacrimatur ei paribus ganieda querelis

Amissum que dolet sine consolamine fratrem

Hec fratrem flet et illa uirum- communiter ambe

Fletibus incumbunt et tristia tempora ducunt

Non cibus ullus eis- nec sompnus- nocte uagantes

Sub uirgulta fouet tantus dolor arcet utramque

Non secus indoluit sidonia- dido- solutis

Classibus enee tunc cum properaret abire

Cum non demophon per tempora pacta rediret

Taliter ingemuit fleuit que miserrima phillis

Briseis absentem sic deplorauit achillem

Sic soror et coniux collamentantur et ardent

Funditus internis cruciatibus usque dolendo

Jn grauibus querulis dicebat talia cantans

Nuntius et modulo uatis demulserat aures

Micior ut fleret congauderet que canenti

Ocius assurgit uates- iuuenem que iocosis

Affatur uerbis- iterum que mouere precatur

Cum digitis cordas elegosque sonare priores

Admouet ille lire digitos iussum que reformat

Carmen item cogit que uirum modulando furorem

Ponere paulatim- cithare dulcedine captum

Fit memor ergo sui- recolit que quod esse solebat

Merlinus- furias que suas miratur et odit

Pristina mens rediit- rediit quoque sensus in illo

Et gemit ad nomen motus pietate sororis

Uxorisque simul mentis ratione recepta

Conducique petit rodarchi regis ad aulam

Paruit alter ei- siluas que subinde relinqunt

Et ueniunt pariter letantes regis in urbem

Ergo fratre suo gaudet regina recepto

Proque sui reditu fit coniunx leta mariti

Oscula certatim geminans et brachia circum

Colla uiri flectunt tanta pietate mouentur

Rex quoque quo decuit reducem suscepit honore

Tota que turba domus proceres letantur in urbe

At post quam tantas hominum merlinus adesse

Jnspexit turmas- nec eas perferre valeret

Cepit enim furias- iterum que furore repletus

Ad nemus ire cupit furtim que recedere querit

Tunc precepit eum posito custode teneri

Rodarchus- cithara que suos mulcere furores

Astabat que dolens uerbis que precantibus illum

Orabat ratione frui- secum que manere

Nec captare nemus- nec uiuere more ferino:

Velle sub arboribus dum regia sceptra tenere

Posset et in populos ius exercere feroces

Hinc promittit ei se plurima dona daturum.

Afferi que iubet uestes- uolucres que canes que

Quadrupedes que citos- aurum- gemmas que micantes

Pocula que sculpsit guielandus in urbe sigeni

Singula pretendit uati rodarchus et offert

Et monet ut maneat secum siluas que relinquet

Talia respondens spernebat munera vates

Jsta duces habeant sua quos confundit egestas

Nec sunt contenti modico- set maxima captant

Hiis nemus et patulas calidonis prefero quercus

Et montes celsos- subtus virentia prata

Jlla michi- non ista placent- tu talia tecum

Rex rodarche feras- mea me calidonis habebit

Silua ferax nucibus- quam cunctis prefero rebus

Denique cumnullo potuisset munere tristem

Rex retinere uirum- forti vincire cathena:

Jussit- ne peterit nemorum deserta solutus

Ergo cum sensit circum se uincula vates

Nec liber poterat siluas calidonis adire:

Protinus indoluit tristis que tacens que remansit

Leticiamque suis subtraxit uultibus omnem

Ut non proferret uerbum- risum que moueret

Jnterea uisura ducem regina per aulam:

Jbat et ut decuit- rex applaudebat eunti

Per que manum suscepit eam- iussit que sedere

Et dabat amplexus et ad oscula labra premebat

Conuertensque suos in eam per talia uultus

Vidit in illius folium pendere capellis

Ergo suos digitos admouit et abstrait illud

Et proiecit humi letus que iocatur amanti

Flexit ad hoc oculos uates- risumque resoluit

Astantes que uiros fecit conuertere uultus

Jn se mirantes quoniam ridere negarat

Rex quoque miratur percunctatur que furentem

Tam subito facti causas edicere risus

Adiecit que suis donaria plurima uerbis

Jlle tacet- differt que suos exponere risus

At magis atque magis precio- precibus que mouere

Jnstabat rodarchus eum- tum denique uates

Jndignatus ei pro munere talia fatur

Munus auarus amat- cupidus que laborat habere

Hii faciles animos flectunt quocunque iubentur

Munere corrupti- quod habent non sufficit illis

At michi sufficiunt glandes calidonis amene

Et nitidi fontes per olentia prata fluentes

Munere non capior sua munera tollat auarus

Et nisi libertas detur- repetam que virentes

Siluarum ualles- risus aperire negabo

Ergo cum nullo potuisset munere uatem

Flectere rodarchus- nec cur risisset hereret

Confestim sua uincla uiro dissoluere iussit

Dat que potestatem nemorum deserta petendi

Vt uelit optatam risus expromere causam

Tunc merlinus ait gaudens quia possit abire

Jccirco risi quoniam Rodarche fuisti

Facto culpandus simul et laudandus eodem

Dum traheres folium modo quod regina capillis

Nescia gestabat- fieres que fidelior illi

Quam fuit illa tibi quando uirgulta subiuit

Quo suus occurrit secum que coiuit adulter

Dum que supina foret sparsis in crinibus hesit

Forte iacens folium quod nescius eripuisti

Ergo super tali rodarchus crimine- tristis

Fit subito- uultum que suum diuertit ab illa

Dampnabat que diem que se coniunxerat illi

Mota set illa nichil uultu ridente pudorem

Celat- et alloquitur tali sermone maritum-

Cur tristaris amans- cur sic irasceris ab re

Me que nec ex merito dampnas- credisque furenti

Qui ratione carens miscet mendacia ueris

Multociens qui credit ei fit stulcior illo

Excipe nunc igitur ne sim decepta- probabo-

Quod sit delirus- quod non sit uera locutus

Ut plures alii fuerat puer unus in aula

Hunc cum prospiceret conuoluit protinus artem

Jngeniosa nouam qua uult conuincere fratrem

Jnde uenire iubet puerum- fratrem que precatur

Qua moriturus erit- pueri predicere mortem

Ergo frater ei soror o- carissima: dixit

Hic morietur homo de celsa rupe ruendo

Jlla sub hec ridens puero precepit abire

Et quibus indutus fuerat deponere uestes

Et uestire nouas- longos que recidere crines

Sic que redire iubet- ut eis appareat alter

Paruit ergo puer rediit nam talis ad illos

Qualis erat iussus mutata veste redire

Mox iterum fratrem regina precatur et infit

Que mors huius erit uaria dilecte sorori

Tunc merlinus ait puer hic cum uenerit etas

Mente uagans forti succumbet in arbore morti

Dixerat illa suum sic est affata maritum

Siccine te potuit falsus peruertere vates

Vt crimen tantum me commisisse putares

Ac si scire uelis qua sit ratione locutus

Hoc nunc de puero censebis ficta fuisse

Que de me dixit dum siluas possit adire

Absit ut hoc faciam castum seruabo cubile

Casta que semper ero dum flabit spiritus in me

Jllum conuici pueri de morte rogatum

Nunc quoque conuincam tu sedulus arbiter esto

Hec ait et tacite puerum secedere iussit

Vesteque feminea uestire- sic que redire

Mox puer abcessit- iussum que subinde peregit

Et sub feminea rediit quasi femina ueste

Et stetit ante uirum cui sic regina iocando

Eya frater ait- dic mortem uirginis huius

Hec uirgo nec ne dixit morietur in ampne

Frater ei- mouit que sua ratione cachinnum

Regi Rodarcho- quoniam de morte rogatus

Vnius pueri tres dixerat esse futuras

Ergo putabat eum de coniuge falsa locutum

Nec credebat ei- set contristatur et odit

Quod sibi crediderat- quod condempnarat amantem

Jd regina uidens ueniam dat et oscula iungit

Et blanditur ei letum quoque reddidit illum

Cogitat interea siluas Merlinus adire

Egressus que domum portas aperire iubebat

Set soror obstabat lacrimis que rogabat abortis

Ut secum remaneret adhuc- tollat que furorem

Jmprobus ille suis non uult desistere ceptis

Set perstat reserare fores- et abire Laborat

Et fremit et pugnat- famulos que fremendo coartat-

Denique cum nullus posset retinere uolentem

Jre uirum iussit cicius Regina venire

Eius ad abcessum absentem guendoloenam

Jlla uenit suplex que uirum remanere precatur

Spernit at ille preces- nec uult remanere- nec illam:

Sicut erat solitus gaudenti cernere uultu

Jlla dolet- fletuque fluit- Laniatque capillos

Et secat ungue genas et humi moriendo uolutat

Jd regina uidens affatur taliter illum

Hec tua que moritur sic pro te Guendoloena

Quid faciet- dabitur ue uiro uiduamue manere:

Precipis- aut tecum quocumque recesseris ire

Jbit enim tecumque nemus- nemorisque uirentes

Leta colet saltus- dum te pociatur amante

Vocibus hiis igitur respondit talia vates

Nolo soror pecudem patulo que fontis hiatu

Diffundit latices ut uirginis urna sub estus

Nec curam mutabo meam uelut orpheus olim

Quando suos calathos pueris commisit habendos

Euridice stigias plus quam transnauit harenas

Mundus ab alterutro ueneris sub labe manebo

Huic igitur detur nubendi iusta facultas

Arbitrioque suo quem gestit ducere ducat

Precaueat tamen ipse sibi qui duxerit illam

Obuius ut numquam michi sit nec cominus astet

Set se diuertat- ne si michi congrediendi

Copia prestetur- uibratum sentiat ensem

Cumque dies aderit sollempni lege iugali

Diuerse que dapes conuiuis distribuentur

Ipsemet interero donis munitus honestis

Ditabo que datam profuse Guendoloenam

Dixerat atque uale gradiens subiunxit utrique

Et peciit siluas nullo prohibente cupitas

Guendoloena manet spectans in limine tristis

Et regina- simul. casuque mouentur amici

Mirantur que nimis rerum secreta furentem

Nosse uirum- uenerem que sue sciuisse sororis

Mentitum que tamen pueri de morte putebant

Quam dixit ternam cum dicere debuit unam

Jnde diu sua uisa fuit uox uana per annos

Donec ad etatem uenit puer ille uirilem

Tum cunctis patefacta fuit multisque probata

Nam dum uenatum canibus comitantibus iret

Aspexit ceruum nemoris sub fronde latentem

Dissoluit que canes- qui ceruo deuia viso:

Transcendunt complentque suis latratibus auras

Ipsemet urget equum calcaribus- insequitur que

Nunc cornu- nunc ore monens operis que ministros

Jncrepat- atque iubet cursu ciciore uenire

Mons ibi celsus erat circumdatus undique saxis

Juxta quem fluuius subtus per plana fluebat

Hunc fera transcendit fugiens dum uenit in amnem

Exegit que suas solito de more Latebras

Jnstigat iuuenis montem quoque tramite recto

Preterit- et ceruum per saxa iacentia querit

Contigit interea dum duceret impetus ipsum:

Labi quadrupedem celsa de rupe- uirum que

Forte per abruptum montis cecidisse sub amnem

Ut tamen hereret pes eius in arbore quadam

Et submersa forent sub flumine cetera membra

Sicque ruit- mersusque fuit- ligno que pependit

Et fecit uatem per terna pericula uerum

Qui nemus ingressus fuerat ritu que ferino

Uiuebat- paciens concrete frigoris alge

Sub niue- sub pluuia sub iniquo flamine uenti

Jdque placebat ei pocius quam iura per urbes

Exercere suas gentes que domare feroces

Jnterea ducente uiro labentibus annis

Cum grege siluestri talem per tempora uitam

Guendoloena datur nubendi lege marito

Nox erat et nitide radiebant cornua lune

Cuncta que conuexi splendebant lumina celi

Purior aer erat solito- nam frigidus atrox

Expulerat nubes boreas celum que serenum

Reddiderat- sicco detergens nubila flatu

Sidereum cursum uates spectabat ab alto

Monte- loquens tacite sub diuo talia dicens

Quid sibi uult radius martis regem ne peremptum

Portendit nouiter rutilans- alium que futurum

Sic equidem uideo nam constantinus obiuit

Jpsius que nepos scelerata sorte conanus

Per patrui iugulum sumpto diademate rex est

At tu summa uenus que certo limite Labens

Jnfra zodiacum solem comitaris euntem

Quid tibi cum radio qui duplex ethera findit

Discidium ne mei sectus portendit amoris

Talis enim radius diuisos signat amores

Forsitan absentem me guendoloena reliquit

Alterius que uiri gaudens complexibus heret

Sic igitur uincor- sic alter fungitur illa

Sic mea iura michi dum demoror eripiuntur

Sic equidem nam segnis amans superatur ab illo

Qui non est segnis nec abest set cominus instat

At non inuideo nubat nunc omine dextro

Vtatur que nouo me permittente marito

Crastina cumque dies illuxerit- ibo- feram que

Mecum munus ei promissum quando recessi

Dixerat- et siluas et saltus circuit omnes:

Cerorum que greges- agmen collegit in unum

Et damas- capreas que simul ceruo que resedit

Et ueniente die compellens agmina pre se

Festinans uadit quo nubit guendoloena

Postquam uenit eo pacienter stare coegit

Ceruos ante fores- proclamans guendoloena

Gendoloena ueni te talia munera spectant

Ocius ergo uenit subridens Guendoloena

Gestari que uirum ceruo- miratur et illum:

Sic parere uiro tantum quoque posse ferarum

Vniri numerum quas pre se solus agebat

Sicut pastor oues quas ducere sueuit ad herbas

Stabat ab excelsa sponsus spectando fenestra

Jn solio mirans equitem- risum que mouebat

Ast ubi uidit eum uates- animo que quis esset:

Calluit- extemplo diuulsit cornua cervo

Quo gestabatur- uibrata que iecit in illum

Et caput illius penitus contriuit- eumque

Reddidit exanimem uitamque fugauit in auras

Ocius inde suum talorum uerbere ceruum

Diffugiens egit siluas que redire parauit

Egrediuntur ad hec ex omni parte clientes

Et celeri cursu uatem per rura sequuntur

Jlle quidem uelox sic precurrebat- ut isset

Ad nemus intactus- nisi preuius amnis obesset

Nam dum torrentem fera prosiliendo mearet

Elapsus rapida cecidit merlinus in vnda

Circueunt ripas famuli capiunt que natantem

Adducunt que domum uinctum que dedere sorori

Captus item uates fit tristis et optat obire.

Ad siluas- pugnat que suos dissoluere nexus

Et ridere negat- potum que cibum que refutat

Tristicia que sua tristem facit esse sororem

Ergo uidens illum rodarchus pellere cunctam:

Leticiam- nec uelle dapes libare paratas

Educi precepit eum miseratus in vrbem

Per fora- per populos ut letior esset evndo-

Resque uidendo nouas que uendebantur ibidem

Ergo uir eductus dum progrederetur ab aula

Jnspicit ante fores famulem sub paupere cultu

Qui seruabat eas poscentem pretereuntes

Ore tremente uiros ad uestes munus emendas

Mox stetit et risit uates miratus egentem

Jllinc progressus noua calciamenta tenentem

Spectabat iuuenem commercantem que tacones

Tunc iterum risit renuit que diutius ire

Per fora- spectandus populis quos inspiciebat

At nemus optabat quod crebro respiciebat

Quo nitebatur uetitos diuertere gressus

Jnde domum famuli redeunt- ipsum que cachinnum:

Bis mouisse ferunt- siluas quoque uelle redire

Ocius ergo uolens rodarchus scire quid esset

Quod portendisset risu dissoluere nexus

Jlico iussit ei concedens posse reuerti

Ad solitas siluas si risus exposuisset

Letior assistens respondit talia vates

Janitor ante fores tenui sub ueste sedebat

Et uelut esset inops rogitabat pretereuntes

Vt largirentur sibi quo uestes emerentur

Ipsemet interea subter se denariorum

Occultos cumulos- occultus diues habebat

Jllud ergo risi tu terram verte sub ipso

Nummos inuenies seruatos tempore Longo

Jllinc ulterius uersus fora ductus- ementem:

Calciamenta uirum uidi- pariter que tacones

Vt postquam dissuta forent- usuque forata:

Jlla resartiret- primos que pararet ad usus

Jllud item risi- quoniam nec calciamentis

Nec superaddet eis miser ille taconibus vti

Postmodo compos erit quia iam submersus in undis

Fluctuat ad ripas- tu uade uidere- videbis

Dicta probare uiri cupiens rodarchus ad ampnem

Circumquaque suos iubet ocius ire clientes

Vt si forte uirum per proxima littora talem

Demersum uideant festina uoce renarrent

Jussa ducis peragunt- nam fluuia circumeuntes

Submersum iuuenem squalentes inter harenas

Jnueniunt redeunt que domum- regi que renarrant

At rex interea forium custode remoto

Suffodit et uertit terram reperit que sub ipsa

Thesaurum positum uatem que iocosus adorat

His igitur gestis uates properabat abire

Ad solitas siluas populos exosus in urbe

Precipiebat ei secum regina manere

Optatum que nemus postponere donec abirent

Que tunc instabant candentis frigora brume

Atque rediret item teneris cum fructibus estas

Unde frui posset dum tempora sole calerent

Jlle repugnabat- uerbis et talibus illam

Alloquitur- cupiens secedere frigore spreto

O dilecta soror quid me retinere Laboras

Non me bruma suis poterit terrere procellis

Non gelidus boreas cum flatu seuit iniquo

Balantum que greges subita cum grandine ledit

Non conturbat aquas diffusis imbribus auster

Quin nemorum deserta petam- saltus que uirentes

Contentus modico potero perferre pruinam

Jllic arboreis sub frondibus inter olentes

Herbarum flores estate iacere iuuabit

Ne tamen esca michi brumali tempore desit

Jn siluis compone domos- adhibe que clientes

Obsequium que michi facient escas que parabunt

Cum tellus gramen- fructum que negauerit arbor

Ante domos alias unam compone remotam

Cui sex dena decem dabis hostia- tot que fenestras

Per quas igninouum uideam cum uenere phebum

Jnspitiam que polo labentia sydera noctu

Que me de populo regni ventura docebunt

Totque notatores que dicam scribere docti

Assint et studeant- carmen mandare tabellis

To quoque sepe ueni soror- o dilecta meam que:

Tunc poteris releuare famem- potu que cibo que

Dixit- et ad siluas festinis gressibus iuit

Paruit ergo soror nam iussam condidit aulam

Atque domos alias et quicquit iusserat illi

Jlle quidem dum poma manent phebus que peracta

Altius ascendit- gaudet sub fronde manere

Ac peragrare nemus zephiris mulcentibus ornos

Tunc ueniebat yems rigidis hirsuta procellis

Que nemus et terras fructu spoliabat ab omni

Deficeret que sibi pluuiis instantibus esca

Tristis et esuriens dictam ueniebat ad aulam

Jllic multociens aderat regina- dapes que:

Et potum pariter fratri gauisa ferebat

Qui postquam uariis sese recreauerat escis

Mox assurgebat complaudebat que sorori

Deinde domum peragrans ad sidera respiciebat

Talia dum caneret que tunc uentura sciebat

O rabiem britonum quos copia diuiciarum

Vsque superueniens ultra quam debeat effert

Nolunt pace frui- stimulis agitantur herinis

Ciuiles acies cognata que prelia miscent

Ecclesias domini paciuntur habere ruinam

Pontifices que sacros ad regna remota repellunt

Cornubiensis apri conturbant queque nepotes

Jnsidias sibimet ponentes ense nephando

Jnterimunt sese- nec regno iure potiri

Expectare uolunt regni diademate rapto

Jllic quartus erit crudelior asperior que

Hinc lupus equoreus debellans uincet et ultra

Sabrinam uictum per barbara regna fugabit

Jdem kaerkeri circumdabit obsidione

Passeribus que domos et menia trudet ad imum

Classe petet gallos- set telo regis obiuit

Rodarchus moritur postquam discordia Longa

Scotos et Cumbros per longum tempus habebit

Donec crescenti tribuatur cumbria denti

Cambrigei missos post illos cornubienses

Afficient bello- nec eos lex ulla domabit

Kambria gaudebit suffuso sanguine semper

Gens inimica deo quid gaudes sanguine fuso

Kambria compellet fratres committere pugnas

Et dampnare suos scelerata morte nepotes

Scotorum cunei trans humbrum sepius ibunt

Obstantes que uiros periment pietate remota

Non impune tamen nam cesus ductor obibit

Nomen habebit equi qui fiet seuus in illo

Finibus ex nostris heres expulsus abibit

Scote reconde tuos quos nudas ocius enses

Vis tibi dispar erit nostra cum gente feroci

Corruet urbs acelud- nec eam reparabit in euum

Rex aliquis donec subdatur scotcus apello

Urns sigeni et turres et magna palatia plangunt

Diruta donec eant ad pristina predia cambri

Kaeptis in portu sua menia rupta videbit

Donec eam locuples cum uulpis dente reformet

Urbs loel spoliata suo pastore vacabit

Donec reddat ei cambucam uirga Leonis

Urbs rutupi portus in littora strata iacebit

Restaurabit eam galeata naue rutenus

Menia meneuie reparabit quitus ab illo

Per quem palla sibi reddetur dempta per annos

In que tuo sabrina sinu cadet urbs legionum

Amittet que suos ciues per tempora Longa

Hos sibi reddet item cum uenerit ursus in agno

Saxonici reges expulsis ciuibus vrbes

Rura - domos que simul per tempora longa tenebunt

Ex hiis gestabunt ter tres diadema dracones

Ducenti monachi perimentur in urbe Leyri

Et duce depulso uacuabit menia saxo

Qui prior ex anglis erit in diademate bruti

Restaurabit item uacuatam cedibus urbem

Gens fera per patriam prohibebit crisma sacre

Inque dei domibus ponet - simulachra deorum

Postmodo roma deum reddet mediante cuculla

Rotabit que domos sacro sacer imbre sacerdos

Quas renouabit item pastoribus intro locatis

Legis diuine seruabunt iussa subinde

Plures ex illis et celo iure fruentur

Jd uiolabit item gens impia plena ueneno

Miscebit que simul uiolentur fas que nephas que

Vendet in extremos fines trans equora natos

Cognatos que suos iram que tonantis inibit

O scelus infandum quem conditor orbis honore

Celi dignatus cum libertate creauit

Jllum more bouis uendi duci que ligatum

Cessabit miserande- deo qui proditor olim

Jn dominum fueras - cum primum regna subisti

Classe superuenient daci populoque subacto

Regnabunt breuiter propulsati que redibunt

His duo iura dabunt quos ledet acumine caude

Federis oblitus pro sceptri stemate serpens

Jndeque neustrenses ligno trans equora vecti

Vultus ante suos et uultus retro ferentes

Ferratis tunicis et acutis ensibus anglos

Acriter inuadent- periment campo que fruentur

Plurima regna sibi submittent atque domabunt

Externas gentes per tempora donec erinus

Circumquaque uolans uirus diffundet in ipsos

Tum pax atque fides et uirtus omnis abibit

Undique per patrias committent prelia ciues

Virque uirum prodet non inuenietur amicus

Coniuge despecta meretrices sponsus adibit

Sponsa que cui cupiet despecto coniuge nubet

Non honor ecclesiis seruabitur ordo peribit

Pontifices tunc arma ferent - tunc castra sequentur

In tellure sacra turres et menia ponent

Militibusque dabunt quod deberetur egenis

Diuiciis rapti mundano tramite current

Eripient que deo quod sacra tyara vetabit

Tres diadema ferent per quos fauor ille nouorum

Quartus erit sceptris - pietas cui leua nocebit

Donec sit genitro suo vestitus ut apri

Dentibus accinctus galeati transeat umbram

Quatuor ungentur uice uersa summa petentes

Et duo succedent - quia sic diadema rotabunt

Vt moneant gallos in se fera bella mouere

Sextus hibernenses et eorum nomina uertet

Qui pius et prudens populos renouabit et urbes

Hec uortigerno cecini prolixius olim

Exponendo duum sibi mistica bella draconum

Jn ripa stagni quando consedimus hausti

At tu uade domum morientem uisere regem

O dilecta soror thelgesino que venire

Precipe- namque loqui desidero plurima secum

Venit enim nouiter de partibus armoricanis

Dulcia quo didicit sapientis dogmata gilde

Jt ganieda domum thelgesinum que reuersum

Defunctumque ducem reperit - tristesque clients

Ergo fluens lacrimis collabitur inter amicos

Et laniat crines - et profert talia dicens

Funera rodarchi mulieres plangite mecum

Ac deflete uirum qualem non protulit orbis

Hactenus in nostro quantum discernimus euo

Pacis amator erat populo nam iura feroci

Sic dabat ut nulli ius inferretur ab vllo

Tractabat sanctum iusto moderamine clerum

Jure regi populo summos humiles que sinebat

Largus erat- nam multa dabat- uix quid retinebat

Omnibus omnis erat faciens quodcumque decebat

Flos equitum- regumque decor. regni que columpna

Heu michi qui fueras inopinis uermibus esca :

Nunc datus es - corpus que tuum putrescit in urna

Set ne cubile tibi post serica pulcra paratur

Siccine sub gelido caro candida regia membra

Condentur saxo - nec eris nisi puluis et ossa

Sic equidem - nam sors hominum miseranda per euum

Ducitur - ut nequeant ad pristina iura reduci

Ergo nichil prodest pereuntis gloria mvndi

Que fugit atque redit - fallit Leditque potentes

Melle suo delinit apes - quod postmodo pungit

Sic quos demulsit diuertens gloria mundi

Fallit - et ingrate collidit uerbe caude

Fit breue quod prestat - quod habet durabile non est

More fluentis aque transit quodcumque ministrat

Quid rosa si rutilet - si candida lilia uernent

Si sit pulcher homo - uel equus - uel cetera plura

Jsta creatori - non mundo sunt referenda

Felices igitur qui perstant corde piato

Obsequium que deo faciunt - mundumque relinqunt

Jllis perpetuo fungi concedet honore

Qui sine fine regit christus qui cuncta creauit

Vos igitur proceres - uos menia celsa - lares que

Vos nati dulces - mundanaque cuncta relinquo

Et cum fratre meo siluas habitabo - deumque :

Leta mente colam nigri cum tegmine pepli

Hec ait atque suo persoluit iusta marito

Signauit que suam cum tali carmine tumbam

Rodarchus largus - quo largior alter in orbe :

Non erat - hic modica magnus requiescit in urna

Venerat interea merlinum uisere vatem

Tunc telgesinus qui discere missus ab illo

Quid uentus - nimbus ue foret - nam mixtus uterque

Tunc simul instabat et nubila conficiebant

Hec documenta dabat socia dictante minerua

Quatuor ex nichilo produxit conditor orbis

Vt fierent rebus precedens causa creandis

Materies que simul concordi pace iugata

Celum quod stellis depinxit et altius extat

Et quasi testa nucem circumdans omnia claudit

Aera deinde dedit formandis uocibus aptum

Quo mediante dies et noctes sidera prestant

Et mare - quod terras cingit ualido que recursu

Quatuor amfractus faciens sic aera pulsat

Vt generet uentos qui quatuor esse feruntur

Vique sua stantem nec se leuitate mouentem

Supposuit terram partes in quinque resectam

Quarum que media non est habitanda calore

Extremeque due pre frigore diffugiuntur

Temperiem reliquis permisit habere duabus

Has homines habitant - uolucres que greges que ferarum

Vt que darent subitas pluuias quo crescere fructus

Arboris et terre facerent apergine miti

Adiecit celo nubes - que sole ministro

Sicut utres fluuiis occulta lege replentur

Jnde per excelsum scandentes ethera sumptos

Diffundunt latices uentorum uiribus acte

Hinc fiunt imbres - hinc nix - hinc grando rotunda

Cum gelidus madidus mouet sua flamina uentus

Qui nubes penetrans quales facit egerit amnes

Naturam que suam zonarum proximitate

Ventorum sibi quisque trahit dum nascitur illuc

Post firmamentum quo lucida sidera fixit

Ethereum celum posuit - tribuit que colendum

Cetibus angelicis quos contemplatio digna

Ac dulcedo dei reficit miranda per euum

Hoc quoque depinxit stellis et sole chorusco

Jndicens legem que certo limite stella

Per sibi commissum posset discurrere celum

Postmodo supposuit lunari corpore fulgens

Aerium celum quod per loca celsa redundat

Spirituum cuneis qui nobis compaciuntur

Et colletantur dum sic aliter ue mouemur

Sunt que preces hominum soliti perferre per auras

Atque rogare deum quod sit placabilis illis

Affectum que dei sompno uel uove referre

Vel signis aliis ut fiant inde scientes

At caco demonibus post lunam subtus habundat

Qui nos decipiunt et temptant fallere docti

Et sibi multociens ex aere corpore sumpto

Nobis apparent et plurima sepe sequuntur

Quin etiam coitu mulieres agrediuntur

Et faciunt grauidas generantes pore prophano

Sic igitur celos habitatos ordine terno

Spirituum fecit - foueant ut singula queque

Ac renouet mundum renouato germine rerum

Et mare per species uarias distinxit - ut ex se

Proferret rerum formas generando per euum

Pars etenim feruet - pars friget - et una duabus:

Temperiem sumens- nobis alimenta ministrat

Ast ea que feruet baratrum cum gentibus acris

Circuit et tetri diuersis fluctibus orbent

Secernit refluens ignes ex ignibus augens

Jllic descendunt qui leges transgrediuntur

Postposito que deo- quo uult peruersa uoluntas

Jncedunt auidi corrumpere quod prohibentur

Trux ibi stat iudex equali lance rependens

Cumque suum meritum condignaque debita soluit

Alter que friget pretonsas uoluit harenas

Quas secum gignit uicino prima uapore

Quando suos radios inmiscet stella diones

Hanc perhibent arabes gemmas generare micantes

Dum peragrat pisces dum respicit equora flammis

Hec uirtute sua populis gestantibus ipsas

Prosunt- et multos reddunt seruant que salubres

Has quoque per species distinxit ut omnia factor

Vt discernamus per formas per que colores-

Cuius sint generis- cuius uirtutis aperte

Tercia forma maris que nostram circuit orbem

Proximitate sua nobis bona multa ministrat

Nutrit enim pisces et sal producit habunda

Fertque refertque rates commercia nostra ferentes

Vnde suo lucro subito fit diues egenus

Vicinam fecundat humum- pascit que uolucres

Quas perhibent ortas illinc cum piscibus esse

Dissimilique tamen nature iure mouentur

Plus etenim dominatur eis quam piscibus equor

Vnde leues excelsa petunt per inane uolantes

At piscis suus humor agit reprimit que sub undis

Nec sunt ut uiuant dum sicca luce fruuntur

Hos quoque per species distinxit factor eorum

Naturam que dedit distinctis unde per euum

Mirandi fierent- egrotanti que salubres

Nempe ferunt nullum cohibere libidinis estum

Set reddit cecos iugiter uescentis ocellos

At qui nomen habet timeos de flore timallus

Sic quoniam redolet uescentem sepius illo

Protrahit- ut tales oleat per flumina pisces

Femineo sexu subtracto iure murenas

Esse ferunt cunctas- coeunt tamen ac renouantur

Multiplicat que suos alieno germine fetus

Conueniunt etenim per littora sepius angues

Quo degunt faciunt que sonos ac sibila grati

Et sic eductis coeunt ex more murenis

Est quoque mirandum quod semipedalis ethinus

Herens cui fuerit fixam quasi litore Nauem

Detinet in ponto nec eam permittet abire

Donec discedat- tali uirtuti timendus

Quemque uocant gladum quia rostro ledit acuto

Sepius hunc nantem metuunt accedere naui

Nam si sumptus erit confestim perforat illam

Et mergit sectam subito cum gurgite nauem

Fit que suis cristis metuendus serra carinis

Quas infigit eis dum subnatat- atque secatas

Deicit in fluctus crista uelut ense timendus

Equoreus que draco qui fertur habere uenenum

Sub pennis metuendus erit capientibus illum-

Et quociens pungit ledit fundendo uenenum

Ast alias clades torpedo fertur habere

Nam qui tangit eam uiuentem: protinus illi

Brachia cum pedibus torpent et cetera membra

Officio que suo quasi mortua destituuntur

Sic solet esse nocens illius corporis aura

Hiis deus- ac aliis ditauit piscibus equor

Adiecit que suis plures in fructibus orbes

Quos habitant homines pro fertilitate reperta

Quam producit ibi fecundo cespite tellus

Quarum prima quidem melior que britannia fertur

Vbertate sua producens singula rerum

Fert etenim segetes que nobile munus odoris

Vsibus humanis tribuunt reddendo per annum:

Siluas et saltus et ab hiis stillantia mella

Aerios montes lateque uirentia prata

Fontes et fluuios- pisces- pecudes- que feras- que

Arboreos fructus- gemmas- preciosa metalla

Et quicquit prestare solet natura creatrix

Preterea fontes unda feruente salubres

Que fouet egrotos et balnea grata ministrat

At subito sanos pellit languore repulso

Sic ac blandus eos regni dum sceptra teneret

Constituit- nomen que sue consortis alaron

Vtilis- ad plures laticis medicamine morbos

Set mage femineos ut sepius unda probauit

Adiacet huic thanatos que multis rebus habundat

Mortifero serpente caret- tollit que uenenum

Si cua cum uino tellus commixta bibatur

Orchades a nobis nostrum quoque diuidit equor

Hec tres ter dene se iuncto flumine fiunt

Bis dene cultore carent- alie que coluntur

Vltima que ytilie nomen de sole recepit

Propter solsticium quod sol estiuus ibidem

Dum facit- auertit radium ne luceat ultra

Abducit que dies ut semper nocte perhenni

Aer agat tenebras faciat quoque frigore pontum

Concretum pigrum que simul ratibus que negatum

Jnsula post nostram prestantior omnibus esse

Fertur hibernensis felici fertilitate

Est etenim maior nec apes- nec aues nisi raras

Educit- penitus que negat generare colubres

Vnde fit ut tellus illinc auecta lapis ue

Si superaddatur serpentes tollat apes que

Gadibus herculeis adiungitur insula gades

Nascitur hic arbor cuius de cortice gummi

Stillat- quo gemine fiunt super illita iura

Hesperides uigilem perhibentur habere draconem

Quem seruare ferunt sub frondibus aurea poma

Gorgades habitant mulieres corprois hirci

Que celeri cursu lepores superare feruntur

Argire crisse que gerunt ut dicitur aurum

Argentum que simul ceu uilia saxa corinthus

Taprobana uiret fecundo cespite grata

Bis etenim segetes anno producit in vno

Bis gerit estatem- bis uer- bis coligit uuas

Et fructus alios nitidis gratissima gemis

Atilis eterno producit uere uirentes

Flores et frondes per tempora cuncta uirendo

Jnsula pomorum que fortunata uocatur

Ex re nomen habet quia per se singula profert

Non opus est illi sulcantibus arua colonis

Omnis abest cultus nisi quem natura ministrat

Vltro fecundas segetes producit et uuas

Nataque poma suis pretonso germine siluis

Omnia gignit humus uice graminis ultro redundans

Annis centenis aut ultra viuiter illic

Jllic iura nouem geniali lege sorores

Dant his qui ueniunt nostris ex partibus ad se

Quarum que prior est fit doctior arte medendi

Excedit que suas forma prestante sorores

Morgen ei nomen didicit que quid utilitatis

Gramina cuncta ferant ut languida corpora curet

Ars quoque nota sibi qua scit mutare figuram

Et resecare nouis quasi dedalus aera pennis

Cum uult est bristi- carnoti- siue papie

Cum uult in uestris es aere labitur horis

Hanc que mathematicam dicunt didicisse sorores

Moronoe- mazoe- gliten- glitonea- gliton

Tyronoe- thiten- cithara notissima thiten

Jlluc post bellum camblani uulnere lesum

Duximus arcturum nos conducente barintho

Equora cui fuerant et celi sydera nota

Hoc rectore ratis cum principe uenimus illuc

Et nos quo decuit morgen suscepit honore

Jnque suis talamis posuit super aurea regem

Stulta manu que sibi detexit uulnus honesta

Jnspexit que diu. tandem que redire salutem

Posse sibi dixit- si secum tempore Longo

Esset et ipsius uellet medicamine fungi

Gaudentes igitur regem commisimus illi

Et dedimus uentis redeundo uela secundis

Tunc merlinus ad hec ait- o dilecte sodalis

Postmodo quanta tulit uiolato federe regnum

Vt modo quod fuerat non sit- nam sorte sinistra

Subducti proceres ac in sua uiscera uersi

Omnia turbarunt ut copia diuiciarum

Fugerit ex prima bonitas que recesserit omnis

Et desolati uacuent sua menia ciues

Jnsuper incumbit gens saxon a marce feroci

Que nos et nostras iterum crudeliter urbes

Subuertit legem que dei uiolabit et edes

Nempe deus nobis ut corrigat insipientes

Has patitur clades ob crimina nostra uenire

Non dum desierat cum talia protulit alter

Ergo necesse foret populo transmittere quendam

Et mandare duci festina naue redire

Si iam conualuit solitis ut uiribus hostes

Arceat- et ciues antiqua pace reformet

Non merlinus ait non sic gens illa recedet

Vt semel in uestris ungues infixerit ortis

Regnum namque prius populos que iugabit et urbes

Viribus atque suis multis dominabitur annis

Tres tamen ex nostris magna uirtute resistent

Et multos periment et eos in fine domabunt

Set non perficient quia sic sententia summi

Judicis existit- britones ut nobile regnum

Temporibus multis amittant debilitate

Donec ab armorico ueniet temone conanus

Et cadualadrus cambrorum dum uenerandus

Qui pariter scotos- cambros et cornubienses

Armoricos que uiros sociabunt federe firmo

Amissum que suis reddent diadema colonis

Hostibus expulsis renouato tempore bruti

Tractabunt que suas sacratis legibus urbes

Jncipiunt reges iterum superare remotos

Et sua regna sibi certamine subdere forti

Nemo superstes erit tunc ex hiis qui modo uiuunt

Telgensinus ait nec tot fera prelia quemquam

Jnter conciues quot te uidisse putamus

Sic equidem merlinus ait- nam tempore multo

Vixi multa uidens et de nostratibus in se

Et de barbarica turbanti singula gente

Crimen quod memini cum constans proditus esset

Et Defugissent parui trans equora fratres

Vter et ambrosius ceperunt ilico bella

Per regnum fieri- quod tunc rectore carebat

Vortigernus enim consul gewissus in omnes

Agmina ducebat primas ut duceret illas

Ledens innocuos miseranda clade colonos

Denique ui subita rapuit diadema peremptis

Nobilibus multis et regni cuncta subegit

Ast hii qui fuerant cognato sanguine iuncti

Fratribus- if grauiter tolerantes igne cremare

Ceperunt cunctas infausti principis urbes

Et turbare suum crudeli milite regnum

Nec permiserunt illum cum pace potiri

Anxius ergo manens cum non obstare rebelli

Quiuisset populo- parat inuitare remotos

Ad sua bella uiros quibus obuius iret in hostes

Mox ex diuersis uenerunt partibus orbis

Pugnatos turme- quas excipiebat honore

Saxona gens etiam curuis aduecta carinis

Eius ad obsequium galeato milite uenit

Hinc duo prefuerant audaci pectore fratres

Horsus et hengistus qui prodicone nefanda

Postmodo leserunt populos- lesere quod urbes

Postquam namque ducem famulatus sedulitate

Attraxere sibi ciues quoque lite propinqua

Viderunt motos leuiter quo subdere regem

Possent in populos uerterunt arma feroces

Ruperunt que fidem proceres quoque premeditatos

Fraude necauerunt sedentes ferme uocatos

Jnsumil ut pacem secum fedus que iugarent

Truserunt que ducem niuei trans ardua montis

Que sibi de regno cepi cantare futura

Jnde domos prime peragrantes igne cremabant

Et nitebantur sibimet submittere cuncta

At uortimerus cum causa pericula regni

Expulsum que patrem bruti uidisset ab aula

Assensu populi sumpsit diadema: feramque:

Jnuasit gentem conciues dilaniantem

Atque coegit eam per plurima bella redire

Jn thanatum- qua classis erat que uexarat illam

Set dum diffugerent- bellator corruit horsus

Et plures alii nostris perimentibus illos

Jnde secutus eos circumdedit obsidione

Jlico rex tanathum terra que mari que resistens

Set non preualuit subito nam classe potiti

Vi magna fecere uiam- ducti que per equor

Exegere suam festino remige terram

Ergo triumphato bellis uictricibus hoste

Fit vortimerus rector uenerandus in orbe

Attrectando suum iusto moderamine regnum

Set soror hengisti successus renua tales

Jndignando ferens- protecta que fraude uenenum

Miscuit- existens pro fratre maligna nouerca

Et dedit ut biberet- fecit que perire bibentem

Confestimque suo mandauit trans freta fratri

Vt remearet item cum tot tantisque cateruis

Quot sibi pugnaces possent submittere ciues

Sic igitur fecit- nam tantus in agmina nostra

Venit- ut eriperet cunctis sua predia pregnans

Et loca per patrias penitus combureret igne

Hec ita dum fierent in finibus armoricanis

Vter et ambrosius fuerant cum rege Biduco

Jam gladio fiunt cuncti bello que probati

Et sibi diuersas sociabant undique turmas

Vt peterent natale solum- gentesque fugarent

Quod tunc instabant primam uastare paternam

Ergo dedere suas uento que mari que carinas

Presidio que suis conciuibus applicuerunt

Nam vortigernum per cambrica regna fugatum

Jnclusum que sua pariter cum turre cremarunt

Enses inde suos uertere recenter in anglos

Congressi que simul uincebant sepius illos

Et uice transuersa deuincebantur ab illis

Denique consortis magno conamine dextris

Jnstant nostrates et ledunt acriter hostes

Hengistum que necant christo que uolente triumphant

Hiis igitur gestis cleri- populi que fauore

Ambrosio regnum que datur- regni que corona

Postmodo quam gessit tractando singula iuste

Emensis autem per lustra quaterna diebus

Proditur a medico moritur que bibendo uenenum

Mox germanus ei succesit iunior vter

Nec primum potuit regnum cum pace tueri

Perfida gens etenim demum consueta redire

Venerat et solita uastabat cuncta phalange

Oppugnauit eam seuis congressibus vter

Et pepulit uictam trans equora remige uerso

Mox reformauit posito certamine pacem

Progenuit que sibi natum qui postmodo talis

Extitit ut nulli fieret probitate secundus

Arturus sibi nomen erat regnum que per annos

Optinuit multos postquam pater uter obiuit

Jd que dolore graui gestum fuit atque labore

Et nece multorum per plurima bella uirorum

Nam dum predictus princeps langueret ab angla

Venerat infidus populos- cunctas que per enses

Trans humbrum patrias submiserat ac periones

Et puer arturus fuerat- nec debilitate

Etatis poterat tantas compescere turmas

Ergo consilio cleri populi que recepto

Armorico regi mittens mandauit Hoeli

Vt sibi presidio festina classe rediret

Sanguis enim communis eos sociabat amor que

Alter ut alterius deberet dampna Leuare

Mox igitur collegit hoel ad bella feroces

Circumquaque uiros et multis milibus ad nos

Venit et arturo sociatus pertulit hostes

Sepius agrediens et stragem fecit acerbam

Hoc socio securus erat fortis que per omnes

Arturus turmas dum progrederetur in hostes

Quos tandem uicit patriam que redire coegit

Composuit que suum legum moderamine regnum

Mox quoque submisit post hec certamina scotos

Ac hibernenses conuertens bella feroces

Supposuit patrias illatis uiribus omnes

Et norwegenses trans equora lata remotos

Subdidit et dacos inuisa classe petitos

Gallorum populos ceso frollone subegit

Cui curam prime dederat romana potestas

Romanos etiam bello sua regna petentes

Obpugnans uicit- procuratore perempto

Hybero lucio qui tunc collega que legnis

Jnduperatoris fuerat iussuque senatus

Venerat ut fines gallorum demeret illi

Ceperat interea nostrum sibi subdere regnum

Jnfidus iustos modredus desipiens que

Jllicitam uenerem cum coniuge regis agebat

Rex etenim transire uolens ut fertur in hostes

Reginam regnum que suum commiserat illi

Ast ut fama mali tanti sibi uenit ad aures

Distulit hanc belli curam primam que reuertens

Applicuit multis cum milibus- atque nepotem

Obpugnans pepulit trans equora diffugientem

Jllic collectis uir plenus prodicione

Vndique saxonibus cepit committere pugnam

Cum duce set cecidit deceptus gente prophana

Jn qua confisus tantos inceperat actus

O quantas hominum strages matrum que dolores

Quarum conciderant illic per prelia nati

Jllic rex etiam letali uulnere Lesus

Deseruit regnum- tecumque per equora uectus

Vt predixisti nimpharum uenit ad aulam

Jlico modredi duo nati regna uolentes

Subdere quisque sibi ceperunt bella mouere

Alternaque suos prosternere cede propinquos

Deinde nepos regis dux constantinus in illos

Acriter insurgens populos laniauit et urbes

Prostratis que simul crudeli morte duobus

Jura dedit populo regni diademate sumpto

Nec cum pace fuit quoniam cognatus in illum

Prelia dira mouens- uiolauit cuncta conanus

Proripuit que sibi regiones- rege perempto-

Quas nunc debiliter nec cum ratione gubernat

Hoc illo dicente cito uenere clientes

Et dixere sibi fontem sub montibus illis

Erupisse nouum- latices que refundere puros

Qui iam manantes longe per concaua uallis

Girabant saltus refluo cum murmure lapsu

Mox igitur spectare nouum : consurgit uterque

Festinus fontem uiso que resedit in herba

Merlinus- laudat que locum- limphas que fluentes

Et miratur eas de cespite taliter ortas

Moxque siti captus se proclinauit in amnes

Potauit que libens et tempora proluit unda

Vtque per internos alui stomachique meatus

Humor iit laticis subsedauitque uaporem

Corporis interni- confestim mente recepta

Sese cognouit- rabiem quoque perdidit omnem

Et qui torpuerat per longum tempus in illo

Sensus item rediit- mansit que quod ante manebat

Sanus et incolumis rursus ratione recepta

Ergo deum laudans uultus ad sidera tollit

Edidit et uoces deuoto famine tales

O rex siderea quo constant machina celi

Quo mare- quo tellus- leto cum germine- fetus

Dant que fouent suos crebro que iuuamine prosunt

Humano generi profusa fertilitate

Quo sensus rediit mentisque reuanuit error

Raptus eram michimet quasi spiritus acta sciebam

Preteriti populi predicebamque futura

Tunc rerum secreta sciens- uolucrumque uolutus

Stellarum que uagos motus- lapsus que natantum

Jd me uexabat- naturalem que negabat

Humane menti districta lege quietem

Nunc in me redii uideorque uigore moueri

Quo uegetare meos animus consueuerat arctus

Ergo summe pater tibi sic obnoxius esse

Debeo- condignas ut digno pectore laudes

Dicam semper agens letus libamina Leta

Bis etenim tua larga manus- michi profuit uni

Munere dando nouum uiridi de cespite fontem

Nam modo possideo latices quibus ante carebam

Et reducem capitis sumpsi potando salutem

Jsta set inde uenit bis- o dilecte sodalis

Vt fons iste nouus sic effluit atque reformet

Me michi que fueram quasi uecors hactenus ex me

Telgesinus ait- rerum moderator opimus

Flumina per species diuisit et addidit ultro

Cumque suas uires ut prosint sepius egris

Sunt etenim fontes- fluuii que lacus que per orbem

Qui uirtute sua multis et sepe medentur

Albula namque rapax rome fluit amne salubri

Quem sanare ferunt certo medicamine uulnus

Manat in italia fons alter- qui ciceronis

Dicitur- hic oculos ex omni uulnere curat

Ethiopes etiam stagnum perhibentur habere

Quo uelut ex oleo facies perfusa nitescit

Affrica fert fontem qui uulgo zema uocatur

Potus dat uoces subita uirtute canoras

Dat lacus italie dictonus tedia vini

Qui de fonte chios potant perhibentur habere

Fertur habere duos tellus boetica fontes

Hic facit inmemores- memores facit ille bibentes

Continent ipsa lacum tam dira peste uotiuum

Vt generet furias nimie que libidinis estum

Fons syticus uenerem- uenerisque repellit amorem

Campana regione fluunt ut dicitur amnes

Qui faciunt steriles fecundas flumine poto

Jdem dicuntur furias abolere virorum

Ethiopum tellus fert rubro flumine fontem

Qui bibit ex ilo limphaticus inde redibit

Fons lentus fieri numquam permittit abortum

Sunt duo sycilie fontes steriles facit alter

Alter fecundans geniali Lege puellas

Flumina thessalie duo sunt uirtutis opime

Hoc potans nigrescit ouis- candescit ab illo

Ast ab utroque bibens uariato uellere degit

Clitumnus lacus est quem continet umbrica tellus

Hic aliquando boues fertur producere magnos

Jn que reatina fit equorum dura palude

Vngula confestim dum progrediuntur arenas

A falci que lacu iudee corpora mergi

Nequaquam possunt uuegetat dum spiritus illa

At contra stagnum sygen fert indica tellus

Quo res nulla natat- set mergitur ilico fundo

Et lacus est aloe quo res non mergitur ulla

Omnia set fluitant quamuis sint plumbea saxa

Fons quoque marsidie compellit saxa natare

Stix fluuius de rupe fluit- perimet que bidentes

Has clades eius testatur achadia tellus

Fons ydumeus quater inmutando diebus

Mira lege suos fertur uariare colores

Puluerilentus enim uiridus que fit ordine uerso

Fit quoque sanguines- fit limpidus amne decoro

Ex hiis per ternos unum retinere colorem

Asseritur menses semper uoluentibus annis

Rogotis lacus est eius quoque profluit unda

Ter fit amara die- ter dulci grata sapore

Epirir de fonte faces ardere feruntur

Extincte rursus que suum deponere lumen

Sic algere die perhibetur fons garamantum

Et uice transuersa tota feruescere nocte

Vt neget accessum pre frigore pre que calore

Sunt et aque calide multos feruore minantes

Feruorem que trahunt dum perlabuntur alumen

Aut sulphur quibus est uis ignea grata medendi

His aliis que deus ditauit uiribus amnes

Vt fierent egris subite medicina salutis

Et manifestarent quanta uirtute creator

Premineat rebus dum sic operatur in illis

Hos etiam latices summa ratione salubres

Esse reor- subitam que reor conferre medelam

Nunc potuere nouo sic erumpendo liquore

Hii modo sub terra per concaua ceca fluebant

Vt plures alii qui submanare feruntur

Forsitan excursus illorum prepediente

Obice uel saxi- uel terre- pondere Lapse

Retrogradum cursum facientes arbitror illos

Paulatim penetrasse solum fontem que dedisse

Sic plures manare uides- iterum que redire

Sub terram rursus que suas tenuisse cauernas

Hec ita dum gererent: rumor discurrit ubique

Jn calidone nouum siluis erumpere fontem

Sanatum que uirum post quam potauit ab illo

Temporequi multo rabie corruptus- et isdem

Extiterat siluis- ritu uiuendo ferarum

Mox igitur uenere duces- proceres que uidere-

Et colletari curato flumine vati

Cum que statum prime per singula notificassent

Atque rogaretur sua sceptra resumere rursus

Et tractare suam solito moderamine gentem

Sic ait- o iuuenes mea non hoc exigit etas

Jn senium uergens que sic michi corripit artus

Vt uix preteream laxatis viribus arua

Jam satis exegi longeuo tempore Letos

Glorificando dies michi dum rideret habundans

Copia magnarum profuse diuiciarum

Roboris annosi silua stat quercus in ista

Quam sic exegit consumens cuncta uetustas

Vt sibi deficiat succus penitus que putrescat

Hanc ego cum primum cepisset crescere uidi

Et glandem de qua processit forte cadentem

Dum super astaret picus- ramum que uideret

Hic illam creuisse suo iam pene sedebam

Singula prospiciens tunc et uerebar in istis

Saltibus atque locum memori cummente notaui

Ergo diu uixi- mea me grauitate senectus

Detinuit dudum- rursus regnare recuso

Me calidonis opes uiridi sub fronde manentem

Delectant pocius quam quas fert india gemme

Quam quod habere tagus per littora dicitur aurum

Quam segetes situle- quam dulcis methidis uue

Aut celse turres- aut cincte menibus urbes

Aut fraglascentes tirio medicamine uestes

Res michi nulla placet que me diuellere possit

Ex calidone mea- me iudice semper amena

Hic ero dum uiuam pomis contentus et herbis

Et mundabo meam pia per ieiunia carnem

Vt ualeam fungi uita sine fine perhenni

Hec dum dicebat proceres super ethera cernunt

Agmina longa gruum flexo per inane uolatu

Ordine girantes per littora certa videre

Posset in exstructa liquido super aere turma

Hec admirantes merlinum dicere poscunt

Quid certe fuerat quod tali more uolerant

Mox merlinus eis uolucres ut cetera plura

Natura propria ditauit conditor orbis

Sic didici multis siluis habitando diebus

Est igitur natura gruum dum celsa pererrant

Si plures assint ut earum sepe uolatu

Aut hanc- aut aliam uideamus inesse figuram

Vna modo clamando monet seruare uolando

Turbatus solitis ne discrepet ordo figuris

Aut dum raucescit subit altera deficienti

Excubias noctis faciunt- custos que lapillum

Sustinet in digitis dum uult expellere sompnos

Cumque uident aliquos subito clamore citantur

Penne nigrescunt cunctarum quando senescunt

Ast aquile que nomen habent ab acumine uisus

Obtuitus tanti pre cunctis esse feruntur

Vt perferre queant non flexo lumine solem

Ad radium pullos suspendunt scire uolentes

Jllo uitato ne degener exstet in illis

Jn montis sullime manent super equora pennis

Aspirant que suas uno sub gurgite predas

Jlico descendunt rapido per inane uolatu

Et rapiunt pisces- ut poscit origo natantis

Postposito coitu sine semine sepe mariti

Concipit et generat dictu mirabile uultur

Hec per celsa uolans aquilarum more cadauer

Naribus elatis longe trans equora sentit

Quod quamuis tardo non horret adire uolatu

Vt sese ualeat preda saciare cupita

Jdem centenis robustus uiuit in annis

Nuntia ueris auis crepitante ciconia rostro

Dicta fouere suos in tantum sedula natos

Exuat ut proprias nudato pectore plumas

Hec cum bruma uenit fertur uitare procellas

Et fines asie ductu cornicis adire

Pascit eam pullus senio cum deficit etas

Quod depauit eum iam debuit ipsa diebus

Excedit uolucres dulci modulamine cunctas

Cum moritur cignus nautis gratissimus ales

Hunc in hiperboreo perhibent accedere tractu

Ad cantum cithare per littora forte sonantis

Strucio que ponit sub puluere deserit oua

Vt foueantur ibi dum negligat ipsa fouere

Jnde creantur aues radio pro matre cubante

Ardea cum pluuias tempestates que perhorret

Euolat ad nubes ut tanta pericula uitet

Hinc illam subitos dicunt portendere nimbos

Sublimem quociens spectant super ethera naute

Vnica semper auis diuino munere phenix

Jn terris arabum rediuiuo corpore surgit

Cumque senescit adit loca feruidiora calore

Solis- et ingentes ab aromate iungit aceruos

Componit que rogum quem crebris motibus ale

Succendit- fertur que super penitus que crematur

Producit uolucrem puluis de corpore facto

Et fit item phenix hac lege nouata per euum

Nidificare uolens fert cinnom cinomolgus

Edificat que suum pro cero robore nidum

Jllinc pennatis homines abducere telis

Mouerunt cumulum soliti transmittere uenum

Alcion auis est que stagna marina frequentat

Edificat que suos hiemali tempore nidos

Dum cubat equora sunt septem tranquilla diebus

Et uenti cessant- tempestates que remisse

Jnpendunt placidam uolucri famulando quietem

Psitacus humanam proprio modulamine uocem

Dum non spectatur prorsus proferre putatur

Jntermiscet aue uerbis et chere iocosis

Est pelicanus auis pullos consueta necare

Et confusa tribus lugere dolore diebus

Denique supposito laniat sua corpora rostro

Et scindens uenas educit sanguinis undas

Et uite reduces reddit rorando uolucres

Dum diomedee lacrimosa uoce resultant

Et faciunt planctus subitam portendere mortem

Dicuntur regum uel magna pericula regni

Cumque uident aliquem discernunt ilico quid sit

Barbarus an grecus nam grecum plausibus ale

Et blandimentis adeunt lete que resultant

Circueunt alios pennis que feruntur iniquis

Horrentique sono uelut hostes agrediuntur

Mennonides quinto semper dicuntur in anno

Mennonis ad tumulum longo remeare uolatu

Et deflere ducem troiano marte peremptum

Fert quoque mirandam splendens circinea pennam

Nocte sub obscura que fulget ut ignea lampas

Aque ministrat iter si preportetur eunti

Quando nidificat deuellit ab arbore picus

Clauos et cuneos quos non diuelleret ullus

Cuius ab impulsu uicinia tota resultant

His igitur dictis: quidam uesanus ad illos

Accessit subito seu sors conduxerat illum

Terrifico clamore nemus complebat et auras

Et quasi seuus aper spumabat bella minando

Ocius ergo uirum capiunt secum que sedere

Cogunt ut moueat risus que iocos que loquendo

Jnspiciens igitur uates attentius illum

Quis fuerit recolit gemitum que reducit ab imo

Pectore- sic dicens non hec fuit eius ymago

Olim- dum nobis iuuenilis floruit etas

Pulcher enim fortis fuerat tunc tempore miles

Et quem nobilitas regum que ferebat origo

Hunc mecum plures que simul tunc diues habebam

Tot que bonis sociis felix censebar eram que

Accidit interea dum uenaremur in altis

Montibus argustli nos deuenisse sub vna:

Que patulis ramis surgebant in aera quercu

Fons ibi manabat uiridi circumdatus herba

Cuius erant latices humanis haustibus apti

Ergo siti pariter correpti sedimus illic

Et fontis puros auide libauimus amnes

Deinde super teneras solito conspeximus herbas

Jn riuo fontis redolentia poma iacere

Mox ea collegit qui primus adheserat iste

Porrexit que michi subito pro munere ridens

Ergo distribui data poma sodalibus et me

Expertem feci quia non suffecit aceruus

Riserunt alii quibus impertita fuerunt

Me que uocant largum cupidis quoque faucibus illa

Agrediendo uorant et pauca fuisse queruntur

Nec mora corripuit rabies miserabilis istum

Et cunctos alios qui mox ratione carentes

More canum sese lacerant mordendo uicissim

Strident et spumant et humi sine mente uolutant

Denique digressi sunt illinc more Lupino

Complentes uacuas miseris ululatibus auras

Hec michi non illis uelut estimo poma dabantur

Postmodo seu didici nam tunc in partibus illis

Vna fuit mulier que me dilexerat ante

Et mecum multis uenerem saciauerat annis

Hanc post quam spreui secum que coire negaui

Vt me dampanaret rapuit mox leua uoluntas

Cumque monens aditus alios reperire nequiret

Apposuit fonti super illita dona veneni

Quo rediturus eram meditans hac arte nocere

Si fruerer pomis in gramine forte repertis

At me sors melior sic conseruauit ab illis

Vt modo predixi set eum compellere queso

Hoc de fonte nouo limphas potare salubres

Vt si forte suam possit rehabere salutem

Se cognoscat item- mecum que laboret in istis

Saltibus in domino dum postera uita manebit

Sic igitur fecere duces sumpto que liquore

Redditur ille sibi qui uecors uenerat illuc

Cognouit que suos subito curatus amicos

Tunc merlinus ait tibi nunc constanter eundum

Est in agone dei qui te tibi reddidit ut nunc

Jpsemet inspectas qui per deserta tot annis

Vt fera uixisti sine sensu turpis eundo

Ne modo diffugias fructices ratione recepta

Aut uirides saltus quos iam limphando colebas

Set mecum maneas ut quos tibi surripiebat

Vis uerunca dies iterum reparare labores

Obsequio domini quod erit per singula mecum

Ex hoc nunc commune tibi dum uiuit uterque

Ergo subhoc maeldinus ait- nam nomine tali

Dictus erat- non hoc pater- o uenerande recuso

Letus enim tecum siluas habitabo- deum que:

Tota mente colam tremulos dum rexerit artus

Spiritus iste meos quem te doctore piabo

Sic et ego faciam uobiscum tercius auctus

Telgesinus ait despecto themate mundi

Jam satis exegi uiuendo tempora vane

Et nunc tempus adest quo me michi te duce reddam

Vos set abite duces urbes defendere uestras

Non decet ut nostram uestro sermone quietem

A modo turbetis- satis applausistis amico

Discedunt proceres- remanent tres et ganieda

Quarta soror uatis- sumpta quoque denique uita

Ducebat uitam regis post fata pudicam

Que modo tot populos indicto iure regebat

Nunc cum fratre sibi- siluis nil dulcius exstat-

Hanc etiam quandoque suis rapiebat ad alta

Spiritus- ut caneret de regno sepe futura

Ergo die quadam cum fratris staret in aula

Jnspiceret que domos radiantes sole fenestra

Edidit has dubias dubio de pectore uoces

Cerno ridichenam galeatis gentibus urbem

Jmpletam- sacros que uiros- sacras que tyaras

Nexibus addictos sic consiliante iuuenta

Pastor in excelsa mirabitur edita turris

Et reserare sui cogetur futile dampni

Cerno kaerloyctoyc uallatam milite seuo

Jnclusos que duos quorum diuelliter alter

Vt redeat cum gebte fera cum principe uallis

Et uincat rapto seuam rectore cateruam

Heu quantum scelus est capiant ut sidera solem

Cui sullabuntur nec ui nec marte coacta

Jnspicio binas prope kaerwen in aere lunas

Gestari que duos nimia feritate Leones

Jnque duos homines unus miratur et alter

Jn totidem pugnam que parant et cominus astant

Jnsurgunt alii quartum que ferocibus armis

Acriter obpugnant nec preualet ullus eorum

Perstat enim clipeum que mouet telis que repugnat

Et uictor ternos confestim proterit hostes

Jmpellit que duos trans frigida regna boetes

Dans alii ueniam qui postulat ergo per omnes

Diffugiunt partes tocius sidera campi

Armoricanus aper quercu protectus auita

Abducit lunam gladiis post terga rotatis

Sidera bina feris uideo committere pugnam

Colle sub urgenio quo conuenire deyri

Gewissique simul magno regnante cohelo

O quanta sudore uiri- tellus que cruore

Manat in externas dum dantur uulnera gente

Concidit in latebras collisum sydere sidus

Abscondit que suum renouato lumine lumen

Heu quam dira fames incumbit ut arceat aluos

Euacuat que suos populorum uiribus arctus

Jncipit a kambris peragrat que cacumina regni

Et miseras gentes equor transire cohercet

Diffugiunt uituli consueti uiuere Lacte

Vaccarum- scotie morientum clade nephanda

Iteque neustrenses cessate diutius arma

Ferre per ingenium uiolento milite regnum

Non est unde gulam ualeatis pascere uestram

Consumpsistis enim quicquid natura creatrix

Fertilitate bona dudum produxit in illa

Christe tuo populo fer opem- compesce Leones

Da regno placidam bello cessante quietem

Non super hoc tacuit- commirantur que sodales

Germanus que suus qui mox accessit ad illam

Hoc que modo uerbis applaudens fertur amicis

Te ne soror uoluit res precantare futuras

Spiritus- os que meum compescuit atque libellum

Ergo tibi labor iste datur- leteris in illo

Auspiciis que meis deuote singula dicas

Duximus ad metam carmen uos ergo britanni

Laurea serta date Gaufrido de monumeta

Est etenim uester nam quondam prelia uestra

Vestrorum que ducum cecinit scripsit que libellum

Quem nunc gesta uocant britonum celebrata per orbem.