Book 1. Chapter 127

The Mahabharata In Sanskrit


Book 1

Chapter 127

1

[वै]

ततः सरस�तॊत�तर पटः सप�रस�वेदः सवेपथ�ः

विवेशाधिरथॊ रङ�गं यष�टिप�राणॊ हवयन�न इव

2

तम आलॊक�य धन�स तयक�त�वा पितृगौरवयन�त�रितः

कर�णॊ ऽभिषेकार�द�र शिराः शिरसा समवन�दत

3

ततः पादाव अवच�छाद�य पटान�तेन ससंभ�रमः

प�त�रेति परिपूर�णार�थम अब�रवीद रथसारथिः

4

परिष�वज�य च तस�याथ मूर�धानं सनेहविक�लवः

अङ�गराज�याभिषेकार�द�रम अश�र�भिः सिषिचे प�नः

5

तं दृष�ट�वा सूतप�त�रॊ ऽयम इति निश�चित�य पाण�डवः

भीमसेनस तदा वाक�यम अब�रवीत परहसन�न इव

6

न तवम अर�हसि पार�थेन सूतप�त�र रणे वधम

क�लस�य सदृशस तूर�णं परतॊदॊ गृह�यतां तवया

7

अङ�गराज�यं च नार�हस तवम उपभॊक�त�ं नराधम

शवा ह�ताशसमीपस�थं प�रॊडाशम इवाध�वरे

8

�वम उत�कस ततः कर�णः किं चित परस�फ�रिताधरः

गगनस�थं विनिःश�वस�य दिवाकरम उदैक�षत

9

ततॊ द�र�यॊधनः कॊपाद उत�पपात महाबलः

भरातृपद�मवनात तस�मान मदॊत�कट इव दविपः

10

सॊ ऽबरवीद भीमकर�माणं भीमसेनम अवस�थितम

वृकॊदर न य�क�तं ते वचनं वक�त�म ईदृशम

11

कषत�रियाणां बलं जयेष�ठं यॊद�धव�यं कषत�रबन�ध�ना

शूराणां च नदीनां च परभवा द�र�विदाः किल

12

सलिलाद उत�थितॊ वह�निर येन वयाप�तं चराचरम

दधीचस�यास�थितॊ वज�रं कृतं दानव सूदनम

13

आग�नेयः कृत�तिका प�त�रॊ रौद�रॊ गाङ�गेय इत�य अपि

शरूयते भगवान देवः सर�वग�ह�य मयॊ ग�हः

14

कषत�रियाभ�यश च ये जाता बराह�मणास ते च विश�र�ताः

आचार�यः कलशाज जातः शरस�तम�बाद ग�र�ः कृपः

भवतां च यथा जन�म तद अप�य आगमितं नृपैः

15

सक�ण�डलं सकवचं दिव�यलक�षणलक�षितम

कथम आदित�यसंकाशं मृगी वयाघ�रं जनिष�यति

16

पृथिवी राज�यम अर�हॊ ऽयं नाङ�गराज�यं नरेश�वरः

अनेन बाह�वीर�येण मया चाज�ञान�वर�तिना

17

यस�य वा मन�जस�येदं न कषान�तं मद विचेष�टितम

रथम आर�ह�य पद�भ�यां वा विनामयत� कार�म�कम

18

ततः सर�वस�य रङ�गस�या हाहाकारॊ महान अभूत

साध�वादान�संबद�धः सूर�यश चास�तम उपागमत

19

ततॊ द�र�यॊधनः कर�णम आलम�ब�याथ करे नृप

दीपिकाग�निकृतालॊकस तस�माद रङ�गाद विनिर�ययौ

20

पाण�डवाश च सहद�रॊणाः सकृपाश च विशां पते

भीष�मेण सहिताः सर�वे यय�ः सवं सवं निवेशनम

21

अर�ज�नेति जनः कश चित काश चित कर�णेति भारत

कश चिद द�र�यॊधनेत�य �वं बर�वन�तः परथितास तदा

22

क�न�त�याश च परत�यभिज�ञाय दिव�यलक�षणसूचितम

प�त�रम अङ�गेश�वरं सनेहाच छन�ना परीतिर अवर�धत

23

द�र�यॊधनस�यापि तदा कर�णम आसाद�य पार�थिव

भयम अर�ज�न सांजातं कषिप�रम अन�तरधीयत

24

स चापि वीरः कृतशस�त�रनिश�रमः; परेण साम�नाभ�यवदत स�यॊधनम

य�धिष�ठिरस�याप�य अभवत तदा मतिर; न कर�ण त�ल�यॊ ऽसति धन�र�धरः कषितौ

1

[vai]

tataḥ srastottara paṭaḥ saprasvedaḥ savepathuḥ

viveś�dhiratho raṅgaṃ yaṣṭipr�ṇo hvayann iva

2

tam �lokya dhanus tyaktv� pitṛgauravayantritaḥ

karṇo 'bhiṣek�rdra śir�ḥ śiras� samavandata

3

tataḥ p�d�v avacch�dya paṭ�ntena sasaṃbhramaḥ

putreti paripūrṇ�rtham abravīd rathas�rathiḥ

4

pariṣvajya ca tasy�tha mūrdh�naṃ snehaviklavaḥ

aṅgar�jy�bhiṣek�rdram aśrubhiḥ siṣice punaḥ

5

taṃ dṛṣṭv� sūtaputro 'yam iti niścitya p�ṇ�avaḥ

bhīmasenas tad� v�kyam abravīt prahasann iva

6

na tvam arhasi p�rthena sūtaputra raṇe vadham

kulasya sadṛśas tūrṇaṃ pratodo gṛhyat�ṃ tvay�

7

aṅgar�jyaṃ ca n�rhas tvam upabhoktuṃ nar�dhama

śv� hut�śasamīpasthaṃ puro��śam iv�dhvare

8

evam utkas tataḥ karṇaḥ kiṃ cit prasphurit�dharaḥ

gaganasthaṃ viniḥśvasya div�karam udaikṣata

9

tato duryodhanaḥ kop�d utpap�ta mah�balaḥ

bhr�tṛpadmavan�t tasm�n madotkaṭa iva dvipaḥ

10

so 'bravīd bhīmakarm�ṇaṃ bhīmasenam avasthitam

vṛkodara na yuktaṃ te vacanaṃ vaktum īdṛśam

11

kṣatriy�ṇ�ṃ balaṃ jyeṣṭhaṃ yoddhavyaṃ kṣatrabandhun�

śūr�ṇ�ṃ ca nadīn�ṃ ca prabhav� durvid�ḥ kila

12

salil�d utthito vahnir yena vy�ptaṃ car�caram

dadhīcasy�sthito vajraṃ kṛtaṃ d�nava sūdanam

13

�gneyaḥ kṛttik� putro raudro g�ṅgeya ity api

śrūyate bhagav�n devaḥ sarvaguhya mayo guhaḥ

14

kṣatriy�bhyaś ca ye j�t� br�hmaṇ�s te ca viśrut�ḥ

�c�ryaḥ kalaś�j j�taḥ śarastamb�d guruḥ kṛpaḥ

bhavat�ṃ ca yath� janma tad apy �gamitaṃ nṛpaiḥ

15

sakuṇ�alaṃ sakavacaṃ divyalakṣaṇalakṣitam

katham �dityasaṃk�śaṃ mṛgī vy�ghraṃ janiṣyati

16

pṛthivī r�jyam arho 'yaṃ n�ṅgar�jyaṃ nareśvaraḥ

anena b�huvīryeṇa may� c�jñ�nuvartin�

17

yasya v� manujasyedaṃ na kṣ�ntaṃ mad viceṣṭitam

ratham �ruhya padbhy�ṃ v� vin�mayatu k�rmukam

18

tataḥ sarvasya raṅgasy� h�h�k�ro mah�n abhūt

s�dhuv�d�nusaṃbaddhaḥ sūryaś c�stam up�gamat

19

tato duryodhanaḥ karṇam �lamby�tha kare nṛpa

dīpik�gnikṛt�lokas tasm�d raṅg�d viniryayau

20

p�ṇ�av�ś ca sahadroṇ�ḥ sakṛp�ś ca viś�ṃ pate

bhīṣmeṇa sahit�ḥ sarve yayuḥ svaṃ svaṃ niveśanam

21

arjuneti janaḥ kaś cit k�ś cit karṇeti bh�rata

kaś cid duryodhanety evaṃ bruvantaḥ prathit�s tad�

22

kunty�ś ca pratyabhijñ�ya divyalakṣaṇasūcitam

putram aṅgeśvaraṃ sneh�c chann� prītir avardhata

23

duryodhanasy�pi tad� karṇam �s�dya p�rthiva

bhayam arjuna s�ṃj�taṃ kṣipram antaradhīyata

24

sa c�pi vīraḥ kṛtaśastraniśramaḥ; pareṇa s�mn�bhyavadat suyodhanam

yudhiṣṭhirasy�py abhavat tad� matir; na karṇa tulyo 'sti dhanurdharaḥ kṣitau