Book 1. Chapter 136
The Mahabharata In Sanskrit
Book 1
Chapter 136
1
[वै]
तांस तु दृष्ट्वा सुमनसः परिसंवत्सरॊषितान
विश्वस्तान इव संलक्ष्य हर्षं चक्रे पुरॊचनः
2
पुरॊचने तथा हृष्टे कौन्तेयॊ ऽथ युधिष्ठिरः
भीमसेनार्जुनौ चैव यमौ चॊवाच धर्मवित
3
अस्मान अयं सुविश्वस्तान वेत्ति पापः पुरॊचनः
वञ्चितॊ ऽयं नृशंसात्मा कालं मन्ये पलायने
4
आयुधागारम आदीप्य दग्ध्वा चैव पुरॊचनम
षट पराणिनॊ निधायेह दरवामॊ ऽनभिलक्षिताः
5
अथ दानापदेशेन कुन्ती बराह्मण भॊजनम
चक्रे निशि महद राजन्न आजग्मुस तत्र यॊषितः
6
ता विहृत्य यथाकामं भुक्त्वा पीत्वा च भारत
जग्मुर निशि गृहान एव समनुज्ञाप्य माधवीम
7
निषादी पञ्च पुत्रा तु तस्मिन भॊज्ये यदृच्छया
अन्नार्थिनी समभ्यागात सपुत्रा कालचॊदिता
8
सा पीत्वा मदिरां मत्ता सपुत्रा मदविह्वला
सह सर्वैः सुतै राजंस तस्मिन्न एव निवेशने
सुष्वाप विगतज्ञाना मृतकल्पा नराधिप
9
अथ परवाते तुमुले निशि सुप्ते जने विभॊ
तद उपादीपयद भीमः शेते यत्र पुरॊचनः
10
ततः परतापः सुमहाञ शब्दश चैव विभावसॊः
परादुरासीत तदा तेन बुबुधे सजनव्रजः
11
[पौराह]
दुर्यॊधन परयुक्तेन पापेनाकृतबुद्धिना
गृहम आत्मविनाशाय कारितं दाहितं च यत
12
अहॊ धिग धृतराष्ट्रस्य बुद्धिर नातिसमञ्जसी
यः शुचीन पाण्डवान बालान दाहयाम आस मन्त्रिणा
13
दिष्ट्या तव इदानीं पापात्मा दग्धॊ ऽयम अतिदुर्मतिः
अनागसः सुविश्वस्तान यॊ ददाह नरॊत्तमान
14
[वै]
एवं ते विलपन्ति सम वारणावतका जनाः
परिवार्य गृहं तच च तस्थू रात्रौ समन्ततः
15
पाण्डवाश चापि ते राजन मात्रा सह सुदुःखिताः
बिलेन तेन निर्गत्य जग्मुर गूढम अलक्षिताः
16
तेन निद्रॊपरॊधेन साध्वसेन च पाण्डवाः
न शेकुः सहसा गन्तुं सह मात्रा परंतपाः
17
भीमसेनस तु राजेन्द्र भीमवेगपराक्रमः
जगाम भरातॄन आदाय सर्वान मातरम एव च
18
सकन्धम आरॊप्य जननीं यमाव अङ्केन वीर्यवान
पार्थौ गृहीत्वा पाणिभ्यां भरातरौ सुमहाबलौ
19
तरसा पादपान भञ्जन महीं पद्भ्यां विदारयन
स जगामाशु तेजस्वी वातरंहा वृकॊदरः
1
[vai]
tāṃs tu dṛṣṭvā sumanasaḥ parisaṃvatsaroṣitān
viśvastān iva saṃlakṣya harṣaṃ cakre purocanaḥ
2
purocane tathā hṛṣṭe kaunteyo 'tha yudhiṣṭhiraḥ
bhīmasenārjunau caiva yamau covāca dharmavit
3
asmān ayaṃ suviśvastān vetti pāpaḥ purocanaḥ
vañcito 'yaṃ nṛśaṃsātmā kālaṃ manye palāyane
4
yudhāgāram ādīpya dagdhvā caiva purocanam
ṣaṭ prāṇino nidhāyeha dravāmo 'nabhilakṣitāḥ
5
atha dānāpadeśena kuntī brāhmaṇa bhojanam
cakre niśi mahad rājann ājagmus tatra yoṣitaḥ
6
tā vihṛtya yathākāmaṃ bhuktvā pītvā ca bhārata
jagmur niśi gṛhān eva samanujñāpya mādhavīm
7
niṣādī pañca putrā tu tasmin bhojye yadṛcchayā
annārthinī samabhyāgāt saputrā kālacoditā
8
sā pītvā madirāṃ mattā saputrā madavihvalā
saha sarvaiḥ sutai rājaṃs tasminn eva niveśane
suṣvāpa vigatajñānā mṛtakalpā narādhipa
9
atha pravāte tumule niśi supte jane vibho
tad upādīpayad bhīmaḥ śete yatra purocanaḥ
10
tataḥ pratāpaḥ sumahāñ śabdaś caiva vibhāvasoḥ
prādurāsīt tadā tena bubudhe sajanavrajaḥ
11
[paurāh]
duryodhana prayuktena pāpenākṛtabuddhinā
gṛham ātmavināśāya kāritaṃ dāhitaṃ ca yat
12
aho dhig dhṛtarāṣṭrasya buddhir nātisamañjasī
yaḥ śucīn pāṇḍavān bālān dāhayām āsa mantriṇā
13
diṣṭyā tv idānīṃ pāpātmā dagdho 'yam atidurmatiḥ
anāgasaḥ suviśvastān yo dadāha narottamān
14
[vai]
evaṃ te vilapanti sma vāraṇāvatakā janāḥ
parivārya gṛhaṃ tac ca tasthū rātrau samantataḥ
15
pāṇḍavāś cāpi te rājan mātrā saha suduḥkhitāḥ
bilena tena nirgatya jagmur gūḍham alakṣitāḥ
16
tena nidroparodhena sādhvasena ca pāṇḍavāḥ
na śekuḥ sahasā gantuṃ saha mātrā paraṃtapāḥ
17
bhīmasenas tu rājendra bhīmavegaparākramaḥ
jagāma bhrātṝn ādāya sarvān mātaram eva ca
18
skandham āropya jananīṃ yamāv aṅkena vīryavān
pārthau gṛhītvā pāṇibhyāṃ bhrātarau sumahābalau
19
tarasā pādapān bhañjan mahīṃ padbhyāṃ vidārayan
sa jagāmāśu tejasvī vātaraṃhā vṛkodaraḥ
Book 1
Chapter 136
1
[वै]
तांस तु दृष्ट्वा सुमनसः परिसंवत्सरॊषितान
विश्वस्तान इव संलक्ष्य हर्षं चक्रे पुरॊचनः
2
पुरॊचने तथा हृष्टे कौन्तेयॊ ऽथ युधिष्ठिरः
भीमसेनार्जुनौ चैव यमौ चॊवाच धर्मवित
3
अस्मान अयं सुविश्वस्तान वेत्ति पापः पुरॊचनः
वञ्चितॊ ऽयं नृशंसात्मा कालं मन्ये पलायने
4
आयुधागारम आदीप्य दग्ध्वा चैव पुरॊचनम
षट पराणिनॊ निधायेह दरवामॊ ऽनभिलक्षिताः
5
अथ दानापदेशेन कुन्ती बराह्मण भॊजनम
चक्रे निशि महद राजन्न आजग्मुस तत्र यॊषितः
6
ता विहृत्य यथाकामं भुक्त्वा पीत्वा च भारत
जग्मुर निशि गृहान एव समनुज्ञाप्य माधवीम
7
निषादी पञ्च पुत्रा तु तस्मिन भॊज्ये यदृच्छया
अन्नार्थिनी समभ्यागात सपुत्रा कालचॊदिता
8
सा पीत्वा मदिरां मत्ता सपुत्रा मदविह्वला
सह सर्वैः सुतै राजंस तस्मिन्न एव निवेशने
सुष्वाप विगतज्ञाना मृतकल्पा नराधिप
9
अथ परवाते तुमुले निशि सुप्ते जने विभॊ
तद उपादीपयद भीमः शेते यत्र पुरॊचनः
10
ततः परतापः सुमहाञ शब्दश चैव विभावसॊः
परादुरासीत तदा तेन बुबुधे सजनव्रजः
11
[पौराह]
दुर्यॊधन परयुक्तेन पापेनाकृतबुद्धिना
गृहम आत्मविनाशाय कारितं दाहितं च यत
12
अहॊ धिग धृतराष्ट्रस्य बुद्धिर नातिसमञ्जसी
यः शुचीन पाण्डवान बालान दाहयाम आस मन्त्रिणा
13
दिष्ट्या तव इदानीं पापात्मा दग्धॊ ऽयम अतिदुर्मतिः
अनागसः सुविश्वस्तान यॊ ददाह नरॊत्तमान
14
[वै]
एवं ते विलपन्ति सम वारणावतका जनाः
परिवार्य गृहं तच च तस्थू रात्रौ समन्ततः
15
पाण्डवाश चापि ते राजन मात्रा सह सुदुःखिताः
बिलेन तेन निर्गत्य जग्मुर गूढम अलक्षिताः
16
तेन निद्रॊपरॊधेन साध्वसेन च पाण्डवाः
न शेकुः सहसा गन्तुं सह मात्रा परंतपाः
17
भीमसेनस तु राजेन्द्र भीमवेगपराक्रमः
जगाम भरातॄन आदाय सर्वान मातरम एव च
18
सकन्धम आरॊप्य जननीं यमाव अङ्केन वीर्यवान
पार्थौ गृहीत्वा पाणिभ्यां भरातरौ सुमहाबलौ
19
तरसा पादपान भञ्जन महीं पद्भ्यां विदारयन
स जगामाशु तेजस्वी वातरंहा वृकॊदरः
1
[vai]
tāṃs tu dṛṣṭvā sumanasaḥ parisaṃvatsaroṣitān
viśvastān iva saṃlakṣya harṣaṃ cakre purocanaḥ
2
purocane tathā hṛṣṭe kaunteyo 'tha yudhiṣṭhiraḥ
bhīmasenārjunau caiva yamau covāca dharmavit
3
asmān ayaṃ suviśvastān vetti pāpaḥ purocanaḥ
vañcito 'yaṃ nṛśaṃsātmā kālaṃ manye palāyane
4
yudhāgāram ādīpya dagdhvā caiva purocanam
ṣaṭ prāṇino nidhāyeha dravāmo 'nabhilakṣitāḥ
5
atha dānāpadeśena kuntī brāhmaṇa bhojanam
cakre niśi mahad rājann ājagmus tatra yoṣitaḥ
6
tā vihṛtya yathākāmaṃ bhuktvā pītvā ca bhārata
jagmur niśi gṛhān eva samanujñāpya mādhavīm
7
niṣādī pañca putrā tu tasmin bhojye yadṛcchayā
annārthinī samabhyāgāt saputrā kālacoditā
8
sā pītvā madirāṃ mattā saputrā madavihvalā
saha sarvaiḥ sutai rājaṃs tasminn eva niveśane
suṣvāpa vigatajñānā mṛtakalpā narādhipa
9
atha pravāte tumule niśi supte jane vibho
tad upādīpayad bhīmaḥ śete yatra purocanaḥ
10
tataḥ pratāpaḥ sumahāñ śabdaś caiva vibhāvasoḥ
prādurāsīt tadā tena bubudhe sajanavrajaḥ
11
[paurāh]
duryodhana prayuktena pāpenākṛtabuddhinā
gṛham ātmavināśāya kāritaṃ dāhitaṃ ca yat
12
aho dhig dhṛtarāṣṭrasya buddhir nātisamañjasī
yaḥ śucīn pāṇḍavān bālān dāhayām āsa mantriṇā
13
diṣṭyā tv idānīṃ pāpātmā dagdho 'yam atidurmatiḥ
anāgasaḥ suviśvastān yo dadāha narottamān
14
[vai]
evaṃ te vilapanti sma vāraṇāvatakā janāḥ
parivārya gṛhaṃ tac ca tasthū rātrau samantataḥ
15
pāṇḍavāś cāpi te rājan mātrā saha suduḥkhitāḥ
bilena tena nirgatya jagmur gūḍham alakṣitāḥ
16
tena nidroparodhena sādhvasena ca pāṇḍavāḥ
na śekuḥ sahasā gantuṃ saha mātrā paraṃtapāḥ
17
bhīmasenas tu rājendra bhīmavegaparākramaḥ
jagāma bhrātṝn ādāya sarvān mātaram eva ca
18
skandham āropya jananīṃ yamāv aṅkena vīryavān
pārthau gṛhītvā pāṇibhyāṃ bhrātarau sumahābalau
19
tarasā pādapān bhañjan mahīṃ padbhyāṃ vidārayan
sa jagāmāśu tejasvī vātaraṃhā vṛkodaraḥ
