Book 1. Chapter 190
The Mahabharata In Sanskrit
Book 1
Chapter 190
1
[दरुपद]
अश्रुत्वैवं वचनं ते महर्षे; मया पूर्वं यातितं कार्यम एतत
न वै शक्यं विहितस्यापयातुं; तद एवेदम उपपन्नं विधानम
2
दिष्टस्य गरन्थिर अनिवर्तनीयः; सवकर्मणा विहितं नेह किं चित
कृतं निमित्तं हि वरैक हेतॊस; तद एवेदम उपपन्नं बहूनाम
3
यथैव कृष्णॊक्तवती पुरस्तान; नैकान पतीन मे भगवान ददातु
स चाप्य एवं वरम इत्य अब्रवीत तां; देवॊ हि वेद परमं यद अत्र
4
यदि वायं विहितः शंकरेण; धर्मॊ ऽधर्मॊ वा नात्र ममापराधः
गृह्णन्त्व इमे विधिवत पाणिम अस्या; यथॊपजॊषं विहितैषां हि कृष्णा
5
[वै]
ततॊ ऽबरवीद भगवान धर्मराजम; अद्य पुण्याहम उत पाण्डवेय
अद्य पौष्यं यॊगम उपैति चन्द्रमाः; पाणिं कृष्णायास तवं गृहाणाद्य पूर्वम
6
ततॊ राजॊ यज्ञसेनः सपुत्रॊ; जन्यार्थ युक्तं बहु तत तदग्र्यम
समानयाम आस सुतां च कृष्णाम; आप्लाव्य रत्नैर बहुभिर विभूष्य
7
ततः सर्वे सुहृदस तत्र तस्य; समाजग्मुः सचिवा मन्त्रिणश च
दरष्टुं विवाहं परमप्रतीता; दविजाश च पौराश च यथा परधानाः
8
तत तस्य वेश्मार्थि जनॊपशॊभितं; विकीर्णपद्मॊत्पलभूषिताजिरम
महार्हरत्नौघविचित्रम आबभौ; दिवं यथा निर्मलतारकाचितम
9
ततस तु ते कौरवराजपुत्रा; विभूषिताः कुण्डलिनॊ युवानः
महार्हवस्त्रा वरचन्दनॊक्षिताः; कृताभिषेकाः कृतमङ्गल करियाः
10
पुरॊहितेनाग्निसमानवर्चसा; सहैव धौम्येन यथाविधि परभॊ
करमेण सर्वे विविशुश च तत सदॊ; महर्षभा गॊष्ठम इवाभिनन्दिनः
11
ततः समाधाय स वेदपारगॊ; जुहाव मन्त्रैर जवलितं हुताशनम
युधिष्ठिरं चाप्य उपनीय मन्त्रविन; नियॊजयाम आस सहैव कृष्णया
12
परदक्षिणं तौ परगृहीतपाणी; समानयाम आस स वेदपारगः
ततॊ ऽभयनुज्ञाय तम आजिशॊभिनं; पुरॊहितॊ राजगृहाद विनिर्ययौ
13
करमेण चानेन नराधिपात्मजा; वरस्त्रियास ते जगृहुस तदा करम
अहन्य अहन्य उत्तमरूपधारिणॊ; महारथाः कौरववंशवर्धनाः
14
इदं च तत्राद्भुत रूपम उत्तमं; जगाद विप्रर्षिर अतीतमानुषम
महानुभावा किल सा सुमध्यमा; बभूव कन्यैव गते गते ऽहनि
15
कृते विवाहे दरुपदॊ धनं ददौ; महारथेभ्यॊ बहुरूपम उत्तमम
शतं रथानां वरहेमभूषिणां; चतुर्युजां हेमखलीन मालिनाम
16
शतं गजानाम अभिपद्मिनीं तथा; शतं गिरीणाम इव हेमशृङ्गिणाम
तथैव दासी शतम अग्र्ययौवनं; महार्हवेषाभरणाम्बर सरजम
17
पृथक पृथक चैव दशायुतान्वितं; धनं ददौ सौमकिर अग्निसाक्षिकम
तथैव वस्त्राणि च भूषणानि; परभावयुक्तानि महाधनानि
18
कृते विवाहे च ततः सम पाण्डवाः; परभूतरत्नाम उपलभ्य तां शरियम
विजह्रुर इन्द्र परतिमा महाबलाः; पुरे तु पाञ्चाल नृपस्य तस्य ह
1
[drupada]
aśrutvaivaṃ vacanaṃ te maharṣe; mayā pūrvaṃ yātitaṃ kāryam etat
na vai śakyaṃ vihitasyāpayātuṃ; tad evedam upapannaṃ vidhānam
2
diṣṭasya granthir anivartanīyaḥ; svakarmaṇā vihitaṃ neha kiṃ cit
kṛtaṃ nimittaṃ hi varaika hetos; tad evedam upapannaṃ bahūnām
3
yathaiva kṛṣṇoktavatī purastān; naikān patīn me bhagavān dadātu
sa cāpy evaṃ varam ity abravīt tāṃ; devo hi veda paramaṃ yad atra
4
yadi vāyaṃ vihitaḥ śaṃkareṇa; dharmo 'dharmo vā nātra mamāparādhaḥ
gṛhṇantv ime vidhivat pāṇim asyā; yathopajoṣaṃ vihitaiṣāṃ hi kṛṣṇā
5
[vai]
tato 'bravīd bhagavān dharmarājam; adya puṇyāham uta pāṇḍaveya
adya pauṣyaṃ yogam upaiti candramāḥ; pāṇiṃ kṛṣṇyās tvaṃ gṛhāṇādya pūrvam
6
tato rājo yajñasenaḥ saputro; janyārtha yuktaṃ bahu tat tadagryam
samānayām āsa sutāṃ ca kṛṣṇm; āplāvya ratnair bahubhir vibhūṣya
7
tataḥ sarve suhṛdas tatra tasya; samājagmuḥ sacivā mantriṇaś ca
draṣṭuṃ vivāhaṃ paramapratītā; dvijāś ca paurāś ca yathā pradhānāḥ
8
tat tasya veśmārthi janopaśobhitaṃ; vikīrṇapadmotpalabhūṣitājiram
mahārharatnaughavicitram ābabhau; divaṃ yathā nirmalatārakācitam
9
tatas tu te kauravarājaputrā; vibhūṣitāḥ kuṇḍalino yuvānaḥ
mahārhavastrā varacandanokṣitāḥ; kṛtābhiṣekāḥ kṛtamaṅgala kriyāḥ
10
purohitenāgnisamānavarcasā; sahaiva dhaumyena yathāvidhi prabho
krameṇa sarve viviśuś ca tat sado; maharṣabhā goṣṭham ivābhinandinaḥ
11
tataḥ samādhāya sa vedapārago; juhāva mantrair jvalitaṃ hutāśanam
yudhiṣṭhiraṃ cāpy upanīya mantravin; niyojayām āsa sahaiva kṛṣṇayā
12
pradakṣiṇaṃ tau pragṛhītapāṇī; samānayām āsa sa vedapāragaḥ
tato 'bhyanujñāya tam ājiśobhinaṃ; purohito rājagṛhād viniryayau
13
krameṇa cānena narādhipātmajā; varastriyās te jagṛhus tadā karam
ahany ahany uttamarūpadhāriṇo; mahārathāḥ kauravavaṃśavardhanāḥ
14
idaṃ ca tatrādbhuta rūpam uttamaṃ; jagāda viprarṣir atītamānuṣam
mahānubhāvā kila sā sumadhyamā; babhūva kanyaiva gate gate 'hani
15
kṛte vivāhe drupado dhanaṃ dadau; mahārathebhyo bahurūpam uttamam
śataṃ rathānāṃ varahemabhūṣiṇāṃ; caturyujāṃ hemakhalīna mālinām
16
ataṃ gajānām abhipadminīṃ tathā; śataṃ girīṇām iva hemaśṛṅgiṇām
tathaiva dāsī śatam agryayauvanaṃ; mahārhaveṣābharaṇāmbara srajam
17
pṛthak pṛthak caiva daśāyutānvitaṃ; dhanaṃ dadau saumakir agnisākṣikam
tathaiva vastrāṇi ca bhūṣaṇāni; prabhāvayuktāni mahādhanāni
18
kṛte vivāhe ca tataḥ sma pāṇḍavāḥ; prabhūtaratnām upalabhya tāṃ śriyam
vijahrur indra pratimā mahābalāḥ; pure tu pāñcāla nṛpasya tasya ha
Book 1
Chapter 190
1
[दरुपद]
अश्रुत्वैवं वचनं ते महर्षे; मया पूर्वं यातितं कार्यम एतत
न वै शक्यं विहितस्यापयातुं; तद एवेदम उपपन्नं विधानम
2
दिष्टस्य गरन्थिर अनिवर्तनीयः; सवकर्मणा विहितं नेह किं चित
कृतं निमित्तं हि वरैक हेतॊस; तद एवेदम उपपन्नं बहूनाम
3
यथैव कृष्णॊक्तवती पुरस्तान; नैकान पतीन मे भगवान ददातु
स चाप्य एवं वरम इत्य अब्रवीत तां; देवॊ हि वेद परमं यद अत्र
4
यदि वायं विहितः शंकरेण; धर्मॊ ऽधर्मॊ वा नात्र ममापराधः
गृह्णन्त्व इमे विधिवत पाणिम अस्या; यथॊपजॊषं विहितैषां हि कृष्णा
5
[वै]
ततॊ ऽबरवीद भगवान धर्मराजम; अद्य पुण्याहम उत पाण्डवेय
अद्य पौष्यं यॊगम उपैति चन्द्रमाः; पाणिं कृष्णायास तवं गृहाणाद्य पूर्वम
6
ततॊ राजॊ यज्ञसेनः सपुत्रॊ; जन्यार्थ युक्तं बहु तत तदग्र्यम
समानयाम आस सुतां च कृष्णाम; आप्लाव्य रत्नैर बहुभिर विभूष्य
7
ततः सर्वे सुहृदस तत्र तस्य; समाजग्मुः सचिवा मन्त्रिणश च
दरष्टुं विवाहं परमप्रतीता; दविजाश च पौराश च यथा परधानाः
8
तत तस्य वेश्मार्थि जनॊपशॊभितं; विकीर्णपद्मॊत्पलभूषिताजिरम
महार्हरत्नौघविचित्रम आबभौ; दिवं यथा निर्मलतारकाचितम
9
ततस तु ते कौरवराजपुत्रा; विभूषिताः कुण्डलिनॊ युवानः
महार्हवस्त्रा वरचन्दनॊक्षिताः; कृताभिषेकाः कृतमङ्गल करियाः
10
पुरॊहितेनाग्निसमानवर्चसा; सहैव धौम्येन यथाविधि परभॊ
करमेण सर्वे विविशुश च तत सदॊ; महर्षभा गॊष्ठम इवाभिनन्दिनः
11
ततः समाधाय स वेदपारगॊ; जुहाव मन्त्रैर जवलितं हुताशनम
युधिष्ठिरं चाप्य उपनीय मन्त्रविन; नियॊजयाम आस सहैव कृष्णया
12
परदक्षिणं तौ परगृहीतपाणी; समानयाम आस स वेदपारगः
ततॊ ऽभयनुज्ञाय तम आजिशॊभिनं; पुरॊहितॊ राजगृहाद विनिर्ययौ
13
करमेण चानेन नराधिपात्मजा; वरस्त्रियास ते जगृहुस तदा करम
अहन्य अहन्य उत्तमरूपधारिणॊ; महारथाः कौरववंशवर्धनाः
14
इदं च तत्राद्भुत रूपम उत्तमं; जगाद विप्रर्षिर अतीतमानुषम
महानुभावा किल सा सुमध्यमा; बभूव कन्यैव गते गते ऽहनि
15
कृते विवाहे दरुपदॊ धनं ददौ; महारथेभ्यॊ बहुरूपम उत्तमम
शतं रथानां वरहेमभूषिणां; चतुर्युजां हेमखलीन मालिनाम
16
शतं गजानाम अभिपद्मिनीं तथा; शतं गिरीणाम इव हेमशृङ्गिणाम
तथैव दासी शतम अग्र्ययौवनं; महार्हवेषाभरणाम्बर सरजम
17
पृथक पृथक चैव दशायुतान्वितं; धनं ददौ सौमकिर अग्निसाक्षिकम
तथैव वस्त्राणि च भूषणानि; परभावयुक्तानि महाधनानि
18
कृते विवाहे च ततः सम पाण्डवाः; परभूतरत्नाम उपलभ्य तां शरियम
विजह्रुर इन्द्र परतिमा महाबलाः; पुरे तु पाञ्चाल नृपस्य तस्य ह
1
[drupada]
aśrutvaivaṃ vacanaṃ te maharṣe; mayā pūrvaṃ yātitaṃ kāryam etat
na vai śakyaṃ vihitasyāpayātuṃ; tad evedam upapannaṃ vidhānam
2
diṣṭasya granthir anivartanīyaḥ; svakarmaṇā vihitaṃ neha kiṃ cit
kṛtaṃ nimittaṃ hi varaika hetos; tad evedam upapannaṃ bahūnām
3
yathaiva kṛṣṇoktavatī purastān; naikān patīn me bhagavān dadātu
sa cāpy evaṃ varam ity abravīt tāṃ; devo hi veda paramaṃ yad atra
4
yadi vāyaṃ vihitaḥ śaṃkareṇa; dharmo 'dharmo vā nātra mamāparādhaḥ
gṛhṇantv ime vidhivat pāṇim asyā; yathopajoṣaṃ vihitaiṣāṃ hi kṛṣṇā
5
[vai]
tato 'bravīd bhagavān dharmarājam; adya puṇyāham uta pāṇḍaveya
adya pauṣyaṃ yogam upaiti candramāḥ; pāṇiṃ kṛṣṇyās tvaṃ gṛhāṇādya pūrvam
6
tato rājo yajñasenaḥ saputro; janyārtha yuktaṃ bahu tat tadagryam
samānayām āsa sutāṃ ca kṛṣṇm; āplāvya ratnair bahubhir vibhūṣya
7
tataḥ sarve suhṛdas tatra tasya; samājagmuḥ sacivā mantriṇaś ca
draṣṭuṃ vivāhaṃ paramapratītā; dvijāś ca paurāś ca yathā pradhānāḥ
8
tat tasya veśmārthi janopaśobhitaṃ; vikīrṇapadmotpalabhūṣitājiram
mahārharatnaughavicitram ābabhau; divaṃ yathā nirmalatārakācitam
9
tatas tu te kauravarājaputrā; vibhūṣitāḥ kuṇḍalino yuvānaḥ
mahārhavastrā varacandanokṣitāḥ; kṛtābhiṣekāḥ kṛtamaṅgala kriyāḥ
10
purohitenāgnisamānavarcasā; sahaiva dhaumyena yathāvidhi prabho
krameṇa sarve viviśuś ca tat sado; maharṣabhā goṣṭham ivābhinandinaḥ
11
tataḥ samādhāya sa vedapārago; juhāva mantrair jvalitaṃ hutāśanam
yudhiṣṭhiraṃ cāpy upanīya mantravin; niyojayām āsa sahaiva kṛṣṇayā
12
pradakṣiṇaṃ tau pragṛhītapāṇī; samānayām āsa sa vedapāragaḥ
tato 'bhyanujñāya tam ājiśobhinaṃ; purohito rājagṛhād viniryayau
13
krameṇa cānena narādhipātmajā; varastriyās te jagṛhus tadā karam
ahany ahany uttamarūpadhāriṇo; mahārathāḥ kauravavaṃśavardhanāḥ
14
idaṃ ca tatrādbhuta rūpam uttamaṃ; jagāda viprarṣir atītamānuṣam
mahānubhāvā kila sā sumadhyamā; babhūva kanyaiva gate gate 'hani
15
kṛte vivāhe drupado dhanaṃ dadau; mahārathebhyo bahurūpam uttamam
śataṃ rathānāṃ varahemabhūṣiṇāṃ; caturyujāṃ hemakhalīna mālinām
16
ataṃ gajānām abhipadminīṃ tathā; śataṃ girīṇām iva hemaśṛṅgiṇām
tathaiva dāsī śatam agryayauvanaṃ; mahārhaveṣābharaṇāmbara srajam
17
pṛthak pṛthak caiva daśāyutānvitaṃ; dhanaṃ dadau saumakir agnisākṣikam
tathaiva vastrāṇi ca bhūṣaṇāni; prabhāvayuktāni mahādhanāni
18
kṛte vivāhe ca tataḥ sma pāṇḍavāḥ; prabhūtaratnām upalabhya tāṃ śriyam
vijahrur indra pratimā mahābalāḥ; pure tu pāñcāla nṛpasya tasya ha
