Book 1. Chapter 209

The Mahabharata In Sanskrit


Book 1

Chapter 209

1

[वर�ग]

ततॊ वयं परव�यथिताः सर�वा भरतसत�तम

आयाम शरणं विप�रं तं तपॊधनम अच�य�तम

2

रूपेण वयसा चैव कन�दर�पेण च दर�पिताः

अय�क�तं कृतवत�यः सम कषन�त�म अर�हसि नॊ दविज

3

�ष �व वधॊ ऽसमाकं स�पर�याप�तस तपॊधन

यद वयं संशितात�मानं परलॊब�ध�ं तवाम इहागताः

4

अवध�यास त� सत�रियः सृष�टा मन�यन�ते धर�मचिन�तकाः

तस�माद धर�मेण धर�मज�ञ नास�मान हिंसित�म अर�हसि

5

सर�वभूतेष� धर�मज�ञ मैत�रॊ बराह�मण उच�यते

सत�यॊ भवत� कल�याण �ष वादॊ मनीषिणाम

6

शरणं च परपन�नानां शिष�टाः क�र�वन�ति पालनम

शरणं तवां परपन�नाः सम तस�मात तवं कषन�त�म अर�हसि

7

[वै]

�वम उक�तस त� धर�मात�मा बराह�मणः श�भकर�मकृत

परसादं कृतवान वीर रविसॊमसमप�रभः

8

[बराह�मण]

शतं सहस�रं विश�वं च सर�वम अक�षय वाचकम

परिमाणं शतं तव �तन नैतद अक�षय वाचकम

9

यदा च वॊ गराहभूता गृह�णन�तीः प�र�षाञ जले

उत�कर�षति जलात कश चित सथलं प�र�षसत�तमः

10

तदा यूयं प�नः सर�वाः सवरूपं परतिपत�स�यथ

अनृतं नॊक�तपूर�वं मे हसतापि कदा चन

11

तानि सर�वाणि तीर�थानि इतः परभृति चैव ह

नारी तीर�थानि नाम�नेह खयातिं यास�यन�ति सर�वशः

प�ण�यानि च भविष�यन�ति पावनानि मनीषिणाम

12

[वर�ग]

ततॊ ऽभिवाद�य तं विप�रं कृत�वा चैव परदक�षिणम

अचिन�तयामॊपसृत�य तस�माद देशात स�द�ःखिताः

13

कव न� नाम वयं सर�वाः कालेनाल�पेन तं नरम

समागच�छेम यॊ नस तद रूपम आपादयेत प�नः

14

ता वयं चिन�तयित�वैवं म�हूर�ताद इव भारत

दृष�टवत�यॊ महाभागं देवर�षिम उत नारदम

15

सर�वा हृष�टाः सम तं दृष�ट�वा देवर�षिम अमितद�य�तिम

अभिवाद�य च तं पार�थ सथिताः सम वयथिताननाः

16

स नॊ ऽपृच�छद द�ःखमूलम उक�तवत�यॊ वयं च तत

शर�त�वा तच च यथावृत�तम इदं वचनम अब�रवीत

17

दक�षिणे सागरानूपे पञ�च तीर�थानि सन�ति वै

प�ण�यानि रमणीयानि तानि गच�छत माचिरम

18

तत�राश� प�र�षव�याघ�रः पाण�डवॊ वॊ धनंजयः

मॊक�षयिष�यति श�द�धात�मा द�ःखाद अस�मान न संशयः

19

तस�य सर�वा वयं वीर शर�त�वा वाक�यम इहागताः

तद इदं सत�यम �वाद�य मॊक�षिताहं तवयानघ

20

�तास त� मम वै सख�यश चतस�रॊ ऽनया जले सथिताः

क�र� कर�म श�भं वीर �ताः सर�वा विमॊक�षय

21

[वै]

ततस ताः पाण�डवश�रेष�ठः सर�वा �व विशां पते

तस�माच छापाद अदीनात�मा मॊक�षयाम आस वीर�यवान

22

उत�थाय च जलात तस�मात परतिलभ�य वप�ः सवकम

तास तदाप�सरसॊ राजन�न अदृश�यन�त यथा प�रा

23

तीर�थानि शॊधयित�वा त� तथान�ज�ञाय ताः परभ�ः

चित�राङ�गदां प�नर दरष�ट�ं मणलूर प�रं ययौ

24

तस�याम अजनयत प�त�रं राजानं बभ�र� वाहनम

तं दृष�ट�वा पाण�डवॊ राजन गॊकर�णम अभितॊ ऽगमत

1

[varga]

tato vayaṃ pravyathit�ḥ sarv� bharatasattama

�y�ma śaraṇaṃ vipraṃ taṃ tapodhanam acyutam

2

rūpeṇa vayas� caiva kandarpeṇa ca darpit�ḥ

ayuktaṃ kṛtavatyaḥ sma kṣantum arhasi no dvija

3

eṣa eva vadho 'sm�kaṃ supary�ptas tapodhana

yad vayaṃ saṃśit�tm�naṃ pralobdhuṃ tv�m ih�gat�ḥ

4

avadhy�s tu striyaḥ sṛṣṭ� manyante dharmacintak�ḥ

tasm�d dharmeṇa dharmajña n�sm�n hiṃsitum arhasi

5

sarvabhūteṣu dharmajña maitro br�hmaṇa ucyate

satyo bhavatu kaly�ṇa eṣa v�do manīṣiṇ�m

6

śaraṇaṃ ca prapann�n�ṃ śiṣṭ�ḥ kurvanti p�lanam

śaraṇaṃ tv�ṃ prapann�ḥ sma tasm�t tvaṃ kṣantum arhasi

7

[vai]

evam uktas tu dharm�tm� br�hmaṇaḥ śubhakarmakṛt

pras�daṃ kṛtav�n vīra ravisomasamaprabhaḥ

8

[br�hmaṇa]

śataṃ sahasraṃ viśvaṃ ca sarvam akṣaya v�cakam

parim�ṇaṃ śataṃ tv etan naitad akṣaya v�cakam

9

yad� ca vo gr�habhūt� gṛhṇantīḥ puruṣ�ñ jale

utkarṣati jal�t kaś cit sthalaṃ puruṣasattamaḥ

10

tad� yūyaṃ punaḥ sarv�ḥ svarūpaṃ pratipatsyatha

anṛtaṃ noktapūrvaṃ me hasat�pi kad� cana

11

t�ni sarv�ṇi tīrth�ni itaḥ prabhṛti caiva ha

n�rī tīrth�ni n�mneha khy�tiṃ y�syanti sarvaśaḥ

puṇy�ni ca bhaviṣyanti p�van�ni manīṣiṇ�m

12

[varga]

tato 'bhiv�dya taṃ vipraṃ kṛtv� caiva pradakṣiṇam

acintay�mopasṛtya tasm�d deś�t suduḥkhit�ḥ

13

kva nu n�ma vayaṃ sarv�ḥ k�len�lpena taṃ naram

sam�gacchema yo nas tad rūpam �p�dayet punaḥ

14

t� vayaṃ cintayitvaivaṃ muhūrt�d iva bh�rata

dṛṣṭavatyo mah�bh�gaṃ devarṣim uta n�radam

15

sarv� hṛṣṭ�ḥ sma taṃ dṛṣṭv� devarṣim amitadyutim

abhiv�dya ca taṃ p�rtha sthit�ḥ sma vyathit�nan�ḥ

16

sa no 'pṛcchad duḥkhamūlam uktavatyo vayaṃ ca tat

śrutv� tac ca yath�vṛttam idaṃ vacanam abravīt

17

dakṣiṇe s�gar�nūpe pañca tīrth�ni santi vai

puṇy�ni ramaṇīy�ni t�ni gacchata m�ciram

18

tatr�śu puruṣavy�ghraḥ p�ṇ�avo vo dhanaṃjayaḥ

mokṣayiṣyati śuddh�tm� duḥkh�d asm�n na saṃśayaḥ

19

tasya sarv� vayaṃ vīra śrutv� v�kyam ih�gat�ḥ

tad idaṃ satyam ev�dya mokṣit�haṃ tvay�nagha

20

et�s tu mama vai sakhyaś catasro 'ny� jale sthit�ḥ

kuru karma śubhaṃ vīra et�ḥ sarv� vimokṣaya

21

[vai]

tatas t�ḥ p�ṇ�avaśreṣṭhaḥ sarv� eva viś�ṃ pate

tasm�c ch�p�d adīn�tm� mokṣay�m �sa vīryav�n

22

utth�ya ca jal�t tasm�t pratilabhya vapuḥ svakam

t�s tad�psaraso r�jann adṛśyanta yath� pur�

23

tīrth�ni śodhayitv� tu tath�nujñ�ya t�ḥ prabhuḥ

citr�ṅgad�ṃ punar draṣṭuṃ maṇalūra puraṃ yayau

24

tasy�m ajanayat putraṃ r�j�naṃ babhru v�hanam

taṃ dṛṣṭv� p�ṇ�avo r�jan gokarṇam abhito 'gamat