Book 1. Chapter 24
The Mahabharata In Sanskrit
Book 1
Chapter 24
1
[सू]
इत्य उक्तॊ गरुडः सर्पैर ततॊ मातरम अब्रवीत
गच्छाम्य अमृतम आहर्तुं भक्ष्यम इच्छामि वेदितुम
2
[वि]
समुद्रकुक्षाव एकान्ते निषादालयम उत्तमम
सहस्राणाम अनेकानां तान भुक्त्वामृतम आनय
3
न तु ते बराह्मणं हन्तुं कार्या बुद्धिः कदा चन
अवध्यसर्वभूतानां बराह्मणॊ हय अनलॊपमः
4
अग्निर अर्कॊ विषं शस्त्रं विप्रॊ भवति कॊपितः
भूतानाम अग्रभुग विप्रॊ वर्णश्रेष्ठः पिता गुरुः
5
[ग]
यथाहम अभिजानीयां बराह्मणं लक्षणैः शुभैः
तन मे कारणतॊ मातः पृच्छतॊ वक्तुम अर्हसि
6
[वि]
यस ते कण्ठम अनुप्राप्तॊ निगीर्णं बडिशं यथा
दहेद अङ्गारवत पुत्र तं विद्याद बाह्मणर्षभम
7
[सू]
परॊवाच चैनं विनता पुत्रहार्दाद इदं वचः
जानन्त्य अप्य अतुलं वीर्यम आशीर्वादसमन्वितम
8
पक्षौ ते मारुतः पातु चन्द्रः पृष्ठं तु पुत्रक
शिरस तु पातु ते वह्निर भास्करः सर्वम एव तु
9
अहं च ते सदा पुत्र शान्ति सवस्ति परायणा
अरिष्टं वरज पन्थानं वत्स कार्यार्थसिद्धये
10
ततः स मातुर वचनं निशम्य; वितत्य पक्षौ नभ उत्पपात
ततॊ निषादान बलवान उपागमद; बुभुक्षितः काल इवान्तकॊ महान
11
स तान निषादान उपसंहरंस तदा; रजः समुद्धूय नभःस्पृशं महत
समुद्रकुक्षौ च विशॊषयन पयः; समीपगान भूमिधरान विचालयन
12
ततः सचक्रे महद आननं तदा; निषादमार्गं परतिरुध्य पक्षिराट
ततॊ निषादास तवरिताः परवव्रजुर; यतॊ मुखं तस्य भुजंगभॊजितः
13
तद आननं विवृतम अतिप्रमाणवत; समभ्ययुर गगनम इवार्दिताः खगाः
सहस्रशः पवनरजॊ ऽभरमॊहिता; महानिल परचलित पादपे वने
14
ततः खगॊ वदनम अमित्रतापनः; समाहरत परिचपलॊ महाबलः
निषूदयन बहुविध मत्स्यभक्षिणॊ; बुभुक्षितॊ गगनचरेश्वरस तदा
1
[sū]
ity ukto garuḍaḥ sarpair tato mātaram abravīt
gacchāmy amṛtam āhartuṃ bhakṣyam icchāmi veditum
2
[vi]
samudrakukṣāv ekānte niṣādālayam uttamam
sahasrāṇām anekānāṃ tān bhuktvāmṛtam ānaya
3
na tu te brāhmaṇaṃ hantuṃ kāryā buddhiḥ kadā cana
avadhyasarvabhūtānāṃ brāhmaṇo hy analopamaḥ
4
agnir arko viṣaṃ śastraṃ vipro bhavati kopitaḥ
bhūtānām agrabhug vipro varṇaśreṣṭhaḥ pitā guruḥ
5
[ga]
yathāham abhijānīyāṃ brāhmaṇaṃ lakṣaṇaiḥ śubhaiḥ
tan me kāraṇato mātaḥ pṛcchato vaktum arhasi
6
[vi]
yas te kaṇṭham anuprāpto nigīrṇaṃ baḍiśaṃ yathā
dahed aṅgāravat putra taṃ vidyād bāhmaṇarṣabham
7
[sū]
provāca cainaṃ vinatā putrahārdād idaṃ vacaḥ
jānanty apy atulaṃ vīryam āśīrvādasamanvitam
8
pakṣau te mārutaḥ pātu candraḥ pṛṣṭhaṃ tu putraka
śiras tu pātu te vahnir bhāskaraḥ sarvam eva tu
9
ahaṃ ca te sadā putra śānti svasti parāyaṇā
ariṣṭaṃ vraja panthānaṃ vatsa kāryārthasiddhaye
10
tataḥ sa mātur vacanaṃ niśamya; vitatya pakṣau nabha utpapāta
tato niṣādān balavān upāgamad; bubhukṣitaḥ kāla ivāntako mahān
11
sa tān niṣādān upasaṃharaṃs tadā; rajaḥ samuddhūya nabhaḥspṛśaṃ mahat
samudrakukṣau ca viśoṣayan payaḥ; samīpagān bhūmidharān vicālayan
12
tataḥ sacakre mahad ānanaṃ tadā; niṣādamārgaṃ pratirudhya pakṣirāṭ
tato niṣādās tvaritāḥ pravavrajur; yato mukhaṃ tasya bhujaṃgabhojitaḥ
13
tad ānanaṃ vivṛtam atipramāṇavat; samabhyayur gaganam ivārditāḥ khagāḥ
sahasraśaḥ pavanarajo 'bhramohitā; mahānila pracalita pādape vane
14
tataḥ khago vadanam amitratāpanaḥ; samāharat paricapalo mahābalaḥ
niṣūdayan bahuvidha matsyabhakṣiṇo; bubhukṣito gaganacareśvaras tadā
Book 1
Chapter 24
1
[सू]
इत्य उक्तॊ गरुडः सर्पैर ततॊ मातरम अब्रवीत
गच्छाम्य अमृतम आहर्तुं भक्ष्यम इच्छामि वेदितुम
2
[वि]
समुद्रकुक्षाव एकान्ते निषादालयम उत्तमम
सहस्राणाम अनेकानां तान भुक्त्वामृतम आनय
3
न तु ते बराह्मणं हन्तुं कार्या बुद्धिः कदा चन
अवध्यसर्वभूतानां बराह्मणॊ हय अनलॊपमः
4
अग्निर अर्कॊ विषं शस्त्रं विप्रॊ भवति कॊपितः
भूतानाम अग्रभुग विप्रॊ वर्णश्रेष्ठः पिता गुरुः
5
[ग]
यथाहम अभिजानीयां बराह्मणं लक्षणैः शुभैः
तन मे कारणतॊ मातः पृच्छतॊ वक्तुम अर्हसि
6
[वि]
यस ते कण्ठम अनुप्राप्तॊ निगीर्णं बडिशं यथा
दहेद अङ्गारवत पुत्र तं विद्याद बाह्मणर्षभम
7
[सू]
परॊवाच चैनं विनता पुत्रहार्दाद इदं वचः
जानन्त्य अप्य अतुलं वीर्यम आशीर्वादसमन्वितम
8
पक्षौ ते मारुतः पातु चन्द्रः पृष्ठं तु पुत्रक
शिरस तु पातु ते वह्निर भास्करः सर्वम एव तु
9
अहं च ते सदा पुत्र शान्ति सवस्ति परायणा
अरिष्टं वरज पन्थानं वत्स कार्यार्थसिद्धये
10
ततः स मातुर वचनं निशम्य; वितत्य पक्षौ नभ उत्पपात
ततॊ निषादान बलवान उपागमद; बुभुक्षितः काल इवान्तकॊ महान
11
स तान निषादान उपसंहरंस तदा; रजः समुद्धूय नभःस्पृशं महत
समुद्रकुक्षौ च विशॊषयन पयः; समीपगान भूमिधरान विचालयन
12
ततः सचक्रे महद आननं तदा; निषादमार्गं परतिरुध्य पक्षिराट
ततॊ निषादास तवरिताः परवव्रजुर; यतॊ मुखं तस्य भुजंगभॊजितः
13
तद आननं विवृतम अतिप्रमाणवत; समभ्ययुर गगनम इवार्दिताः खगाः
सहस्रशः पवनरजॊ ऽभरमॊहिता; महानिल परचलित पादपे वने
14
ततः खगॊ वदनम अमित्रतापनः; समाहरत परिचपलॊ महाबलः
निषूदयन बहुविध मत्स्यभक्षिणॊ; बुभुक्षितॊ गगनचरेश्वरस तदा
1
[sū]
ity ukto garuḍaḥ sarpair tato mātaram abravīt
gacchāmy amṛtam āhartuṃ bhakṣyam icchāmi veditum
2
[vi]
samudrakukṣāv ekānte niṣādālayam uttamam
sahasrāṇām anekānāṃ tān bhuktvāmṛtam ānaya
3
na tu te brāhmaṇaṃ hantuṃ kāryā buddhiḥ kadā cana
avadhyasarvabhūtānāṃ brāhmaṇo hy analopamaḥ
4
agnir arko viṣaṃ śastraṃ vipro bhavati kopitaḥ
bhūtānām agrabhug vipro varṇaśreṣṭhaḥ pitā guruḥ
5
[ga]
yathāham abhijānīyāṃ brāhmaṇaṃ lakṣaṇaiḥ śubhaiḥ
tan me kāraṇato mātaḥ pṛcchato vaktum arhasi
6
[vi]
yas te kaṇṭham anuprāpto nigīrṇaṃ baḍiśaṃ yathā
dahed aṅgāravat putra taṃ vidyād bāhmaṇarṣabham
7
[sū]
provāca cainaṃ vinatā putrahārdād idaṃ vacaḥ
jānanty apy atulaṃ vīryam āśīrvādasamanvitam
8
pakṣau te mārutaḥ pātu candraḥ pṛṣṭhaṃ tu putraka
śiras tu pātu te vahnir bhāskaraḥ sarvam eva tu
9
ahaṃ ca te sadā putra śānti svasti parāyaṇā
ariṣṭaṃ vraja panthānaṃ vatsa kāryārthasiddhaye
10
tataḥ sa mātur vacanaṃ niśamya; vitatya pakṣau nabha utpapāta
tato niṣādān balavān upāgamad; bubhukṣitaḥ kāla ivāntako mahān
11
sa tān niṣādān upasaṃharaṃs tadā; rajaḥ samuddhūya nabhaḥspṛśaṃ mahat
samudrakukṣau ca viśoṣayan payaḥ; samīpagān bhūmidharān vicālayan
12
tataḥ sacakre mahad ānanaṃ tadā; niṣādamārgaṃ pratirudhya pakṣirāṭ
tato niṣādās tvaritāḥ pravavrajur; yato mukhaṃ tasya bhujaṃgabhojitaḥ
13
tad ānanaṃ vivṛtam atipramāṇavat; samabhyayur gaganam ivārditāḥ khagāḥ
sahasraśaḥ pavanarajo 'bhramohitā; mahānila pracalita pādape vane
14
tataḥ khago vadanam amitratāpanaḥ; samāharat paricapalo mahābalaḥ
niṣūdayan bahuvidha matsyabhakṣiṇo; bubhukṣito gaganacareśvaras tadā
