Home
>
Library
>
New
>
John Dargavel Smith
>
The Mahabharata In Sanskrit
>
Book 13. Chapter 103
Book 13. Chapter 103
The Mahabharata In Sanskrit
Book 13
Chapter
103
1
[य]
कथं स वै विपन्नश च कथं वै पातितॊ भुवि
कथं चानिन्द्रतां पराप्तस तद भवान वक्तुम अर्हति
2
[भ]
एवं तयॊः संवदतॊः करियास तस्य महात्मनः
सर्वा एवाभ्यवर्तन्त या दिव्या याश च मानुषाः
3
तथैव दीपदानानि सर्वॊपकरणानि च
बलिकर्म च यच चान्यद उत्सेकाश च पृथग्विधाः
सर्वास तस्य समुत्पन्ना देवराज्ञॊ महात्मनः
4
देवलॊके नृलॊके च सद आचारा बुधैः समृताः
ते चेद भवन्ति राजेन्द्र ऋध्यन्ते गृहमेधिनः
धूपप्रदानैर दीपैश च नमः कारैस तथैव च
5
यथा सिद्धस्य चान्नस्य दविजायाग्रं परदीयते
बलयश च गृहॊद्देशे अतः परीयन्ति देवताः
6
यथा च गृहिणस तॊषॊ भवेद वै बलिकर्मणा
तथा शतगुणा परीतिर देवतानां सम जायते
7
एवं धूपप्रदानं च दीपदानं च साधवः
परशंसन्ति नमः कारैर युक्तम आत्मगुणावहम
8
सनानेनाद्भिश च यत कर्म करियते वै विपश्चिता
नमः कारप्रयुक्तेन तेन परीयन्ति देवताः
गृह्याश च देवताः सर्वाः परीयन्ते विधिनार्चिताः
9
इत्य एतां बुद्धिम आस्थाय नहुषः स नरेश्वरः
सुरेन्द्रत्वं महत पराप्य कृतवान एतद अद्भुतम
10
कस्य चित तव अथ कालस्य भाग्यक्षय उपस्थिते
सर्वम एतद अवज्ञाय न चकारैतद ईदृशम
11
ततः स परिहीणॊ ऽभूत सुरेन्द्रॊ बलिकर्मतः
धूपदीपॊदक विधिं न यथावच चकार ह
ततॊ ऽसय यज्ञविषयॊ रक्षॊभिः पर्यबाध्यत
12
अथागस्त्यम ऋषिश्रेष्ठं वाहनायाजुहाव ह
दरुतं सरस्वती कूलात समयन्न इव महाबलः
13
ततॊ भृगुर महातेजा मैत्रावरुणिम अब्रवीत
निमीलयस्व नयने जटा यावद विशामि ते
14
सथाणुभूतस्य तस्याथ जटाः पराविशद अच्युतः
भृगुः स सुमहातेजाः पातनाय नृपस्य ह
15
ततः स देवराट पराप्तस तम ऋषिं वाहनाय वै
ततॊ ऽगस्त्यः सुरपतिं वाक्यम आह विशां पते
16
यॊजयस्वेन्द्र मां कषिप्रं कं च देशं वहामि ते
यत्र वक्ष्यसि तत्र तवां नयिष्यामि सुराधिप
17
इत्य उक्तॊ नहुषस तेन यॊजयाम आस तं मुनिम
भृगुस तस्य जटा संस्थॊ बभूव हृषितॊ भृशम
18
न चापि दर्शनं तस्य चकार स भृगुस तदा
वरदानप्रभावज्ञॊ नहुषस्य महात्मनः
19
न चुकॊप स चागस्त्यॊ युक्तॊ ऽपि नहुषेण वै
तं तु राजा परतॊदेन चॊदयाम आस भारत
20
न चुकॊप स धर्मात्मा ततः पादेन देवराट
अगस्त्यस्य तदा करुद्धॊ वामेनाभ्यहनच छिरः
21
तस्मिञ शिरस्य अभिहते स जटान्तर गतॊ भृगुः
शशाप बलवत करुद्धॊ नहुषं पापचेतसम
22
[भृगु]
यस्मात पदाहनः करॊधाच छिरसीमं महामुनिम
तस्माद आशु महीं गच्छ सर्पॊ भूत्वा सुदुर्मते
23
इत्य उक्तः स तदा तेन सर्पॊ भूत्वा पपात ह
अदृष्टेनाथ भृगुणा भूतले भरतर्षभ
24
भृगुं हि यदि सॊ ऽदराक्षीन नहुषः पृथिवीपते
न स शक्तॊ ऽभविष्यद वै पातने तस्य तेजसा
25
स तु तैस तैः परदानैश च तपॊभिर नियमैस तथा
पतितॊ ऽपि महाराज भूतले समृतिमान अभूत
परसादयाम आस भृगुं शापान्तॊ मे भवेद इति
26
ततॊ ऽगस्त्यः कृपाविष्टः परासादयत तं भृगुम
शापान्तार्थं महाराज स च परादात कृपान्वितः
27
[भृगु]
राजा युधिष्ठिरॊ नाम भविष्यति कुरूद्वहः
स तवां मॊक्षयिता शापाद इत्य उक्त्वान्तरधीयत
28
अगस्त्यॊ ऽपि महातेजाः कृत्वा कार्यं शतक्रतॊः
सवम आश्रमपदं परायात पूज्यमानॊ दविजातिभिः
29
नहुषॊ ऽपि तवया राजंस तस्माच छापात समुद्धृतः
जगाम बरह्म सदनं पश्यतस ते जनाधिप
30
तदा तु पातयित्वा तं नहुषं भूतले भृगुः
जगाम बरह्म सदनं बरह्मणे च नयवेदयत
31
ततः शक्रं समानाय्य देवान आह पितामहः
वरदानान मम सुरा नहुषॊ राज्यम आप्तवान
स चागस्त्येन करुद्धेन भरंशितॊ भूतलं गतः
32
न च शक्यं विना राज्ञा सुरा वर्तयितुं कव चित
तस्माद अयं पुनः शक्रॊ देवराज्ये ऽभिषिच्यताम
33
एवं संभाषमाणं तु देवाः पार्थ पितामहम
एवम अस्त्व इति संहृष्टाः परत्यूचुस ते पितामहम
34
सॊ ऽभिषिक्तॊ भगवता देवराज्येन वासवः
बरह्मणा राजशार्दूल यथापूर्वं वयरॊचत
35
एवम एतत पुरावृत्तं नहुषस्य वयतिक्रमात
स च तैर एव संसिद्धॊ नहुषः कर्मभिः पुनः
36
तस्माद दीपाः परदातव्याः सायं वै गृहमेधिभिः
दिव्यं चक्षुर अवाप्नॊति परेत्य दीपप्रदायकः
पूर्णचन्द्र परतीकाशा दीपदाश च भवन्त्य उत
37
यावद अक्षिनिमेषाणि जवलते तावतीः समाः
रूपवान धनवांश चापि नरॊ भवति दीपदः
1
[y]
kathaṃ sa vai vipannaś ca kathaṃ vai pātito bhuvi
kathaṃ cānindratāṃ prāptas tad bhavān vaktum arhati
2
[bh]
evaṃ tayoḥ saṃvadatoḥ kriyās tasya mahātmanaḥ
sarvā evābhyavartanta yā divyā yāś ca mānu
ṣāḥ
3
tathaiva dīpadānāni sarvopakaraṇāni ca
balikarma ca yac cānyad utsekāś ca pṛthagvidhāḥ
sarvās tasya samutpannā devarājño mahātmana
ḥ
4
devaloke nṛloke ca sad ācārā budhaiḥ smṛtāḥ
te ced bhavanti rājendra ṛdhyante gṛhamedhinaḥ
dhūpapradānair dīpaiś ca namaḥ kārais tathaiva ca
5
yathā siddhasya cānnasya dvijāyāgraṃ pradīyate
balayaś ca gṛhoddeśe ataḥ prīyanti devat
āḥ
6
yathā ca gṛhiṇas toṣo bhaved vai balikarmaṇā
tathā śataguṇā prītir devatānāṃ sma jāyate
7
evaṃ dhūpapradānaṃ ca dīpadānaṃ ca sādhavaḥ
praśaṃsanti namaḥ kārair yuktam ātmaguṇāvaham
8
snānenādbhiś ca yat karma kriyate vai vipaścitā
namaḥ kāraprayuktena tena prīyanti devatāḥ
gṛhyāś ca devatāḥ sarvāḥ prīyante vidhinārcit
āḥ
9
ity etāṃ buddhim āsthāya nahuṣaḥ sa nareśvaraḥ
surendratvaṃ mahat prāpya kṛtavān etad adbhutam
10
kasya cit tv atha kālasya bhāgyakṣaya upasthite
sarvam etad avajñāya na cakāraitad īdṛśam
11
tataḥ sa parihīṇo 'bhūt surendro balikarmataḥ
dhūpadīpodaka vidhiṃ na yathāvac cakāra ha
tato 'sya yajñaviṣayo rakṣobhiḥ paryabādhyata
12
athāgastyam ṛṣiśreṣṭhaṃ vāhanāyājuhāva ha
drutaṃ sarasvatī kūlāt smayann iva mahābala
ḥ
13
tato bhṛgur mahātejā maitrāvaruṇim abravīt
nimīlayasva nayane jaṭā yāvad viśāmi te
14
sthāṇubhūtasya tasyātha jaṭāḥ prāviśad acyutaḥ
bhṛguḥ sa sumahātejāḥ pātanāya nṛpasya ha
15
tataḥ sa devarāṭ prāptas tam ṛṣiṃ vāhanāya vai
tato 'gastyaḥ surapatiṃ vākyam āha viśāṃ pate
16
yojayasvendra māṃ kṣipraṃ kaṃ ca deśaṃ vahāmi te
yatra vakṣyasi tatra tvāṃ nayiṣyāmi surādhipa
17
ity ukto nahuṣas tena yojayām āsa taṃ munim
bhṛgus tasya jaṭā saṃstho babhūva hṛṣito bhṛśam
18
na cāpi darśanaṃ tasya cakāra sa bhṛgus tadā
varadānaprabhāvajño nahuṣasya mahātmana
ḥ
19
na cukopa sa cāgastyo yukto 'pi nahuṣeṇa vai
taṃ tu rājā pratodena codayām āsa bhārata
20
na cukopa sa dharmātmā tataḥ pādena devarāṭ
agastyasya tadā kruddho vāmenābhyahanac chira
ḥ
21
tasmiñ śirasy abhihate sa jaṭāntar gato bhṛguḥ
śaśāpa balavat kruddho nahuṣaṃ pāpacetasam
22
[bhṛgu]
yasmāt padāhanaḥ krodhāc chirasīmaṃ mahāmunim
tasmād āśu mahīṃ gaccha sarpo bhūtvā sudurmate
23
ity uktaḥ sa tadā tena sarpo bhūtvā papāta ha
adṛṣṭenātha bhṛguṇā bhūtale bharatarṣabha
24
bhṛguṃ hi yadi so 'drākṣīn nahuṣaḥ pṛthivīpate
na sa śakto 'bhaviṣyad vai pātane tasya tejas
ā
25
sa tu tais taiḥ pradānaiś ca tapobhir niyamais tathā
patito 'pi mahārāja bhūtale smṛtimān abhūt
prasādayām āsa bhṛguṃ śāpānto me bhaved iti
26
tato 'gastyaḥ kṛpāviṣṭaḥ prāsādayata taṃ bhṛgum
śāpāntārthaṃ mahārāja sa ca prādāt kṛpānvita
ḥ
27
[bhṛgu]
rājā yudhiṣṭhiro nāma bhaviṣyati kurūdvahaḥ
sa tvāṃ mokṣayitā śāpād ity uktvāntaradhīyata
28
agastyo 'pi mahātejāḥ kṛtvā kāryaṃ śatakratoḥ
svam āśramapadaṃ prāyāt pūjyamāno dvijātibhi
ḥ
29
nahuṣo 'pi tvayā rājaṃs tasmāc chāpāt samuddhṛtaḥ
jagāma brahma sadanaṃ paśyatas te janādhipa
30
tadā tu pātayitvā taṃ nahuṣaṃ bhūtale bhṛguḥ
jagāma brahma sadanaṃ brahmaṇe ca nyavedayat
31
tataḥ śakraṃ samānāyya devān āha pitāmahaḥ
varadānān mama surā nahuṣo rājyam āptavān
sa cāgastyena kruddhena bhraṃśito bhūtalaṃ gata
ḥ
32
na ca śakyaṃ vinā rājñā surā vartayituṃ kva cit
tasmād ayaṃ punaḥ śakro devarājye 'bhiṣicyatām
33
evaṃ saṃbhāṣamāṇaṃ tu devāḥ pārtha pitāmaham
evam astv iti saṃh
ṛṣṭāḥ
pratyūcus te pitāmaham
34
so 'bhiṣikto bhagavatā devarājyena vāsavaḥ
brahmaṇā rājaśārdūla yathāpūrvaṃ vyarocata
35
evam etat purāvṛttaṃ nahuṣasya vyatikramāt
sa ca tair eva saṃsiddho nahuṣaḥ karmabhiḥ puna
ḥ
36
tasmād dīpāḥ pradātavyāḥ sāyaṃ vai gṛhamedhibhiḥ
divyaṃ cakṣur avāpnoti pretya dīpapradāyakaḥ
pūrṇacandra pratīkāśā dīpadāś ca bhavanty uta
37
yāvad akṣinimeṣāṇi jvalate tāvatīḥ samāḥ
rūpavān dhanavāṃś cāpi naro bhavati dīpadaḥ
plantin polyglot bible
|
complutensian polyglot bible
Home
>
Library
>
New
>
John Dargavel Smith
>
The Mahabharata In Sanskrit
>
Book 13. Chapter 103