Book 13. Chapter 114
The Mahabharata In Sanskrit
Book 13
Chapter 114
1
[य]
अहिंसा वैदिकं कर्म धयानम इन्द्रियसंयमः
तपॊ ऽथ गुरुशुश्रूषा किं शरेयः पुरषं परति
2
[ब]
सर्वाण्य एतानि धर्मस्य पृथग दवाराणि सर्वशः
शृणु संकीर्त्यमानानि षड एव भरतर्षभ
3
हन्त निःश्रेयसं जन्तॊर अहं वक्ष्याम्य अनुत्तमम
अहिंसापाश्रयं धर्मं यः साधयति वै नरः
4
तरीन दॊषान सर्वभूतेषु निधाय पुरुषः सदा
कामक्रॊधौ च संयम्य ततः सिद्धिम अवाप्नुते
5
अहिंसकानि भूतानि दण्डेन विनिहन्ति यः
आत्मनः सुखम अन्विच्छन न स परेत्य सुभी भवेत
6
आत्मॊपमश च भूतेषु यॊ वै भवति पूरुषः
नयस्तदण्डॊ जितक्रॊधः स परेत्य सुखम एधते
7
सर्वभूतात्मभूतस्य सर्वभूतानि पश्यतः
देवापि मार्गे मुह्यन्ति अपदस्य पदैषिणः
8
न तत्परस्य संदद्यात परतिकूलं यद आत्मनः
एष संक्षेपतॊ धर्मः कामाद अन्यः परवर्तते
9
परत्याख्याने च दाने च सुखदुःखे परियाप्रिये
आत्मौपम्येन पुरुषः समाधिम अधिगच्छति
10
यथा परः परक्रमते ऽपरेषु; तथापरः परक्रमते परस्मिन
एषैव ते ऽसतूपमा जीवलॊके; यथा धर्मॊ नैपुणेनॊपदिष्टः
11
[व]
इत्य उक्त्वा तं सुरगुरुर धर्मराजं युधिष्ठिरम
दिवम आचक्रमे धीमान पश्यताम एव नस तदा
1
[y]
ahiṃsā vaidikaṃ karma dhyānam indriyasaṃyamaḥ
tapo 'tha guruśuśrūṣā kiṃ śreyaḥ puraṣaṃ prati
2
[b]
sarvāṇy etāni dharmasya pṛthag dvārāṇi sarvaśaḥ
śṛu saṃkīrtyamānāni ṣaḍ eva bharatarṣabha
3
hanta niḥśreyasaṃ jantor ahaṃ vakṣyāmy anuttamam
ahiṃsāpāśrayaṃ dharmaṃ yaḥ sādhayati vai naraḥ
4
trīn doṣān sarvabhūteṣu nidhāya puruṣaḥ sadā
kāmakrodhau ca saṃyamya tataḥ siddhim avāpnute
5
ahiṃsakāni bhūtāni daṇḍena vinihanti yaḥ
ātmanaḥ sukham anvicchan na sa pretya subhī bhavet
6
tmopamaś ca bhūteṣu yo vai bhavati pūruṣaḥ
nyastadaṇḍo jitakrodhaḥ sa pretya sukham edhate
7
sarvabhūtātmabhūtasya sarvabhūtāni paśyataḥ
devāpi mārge muhyanti apadasya padaiṣiṇaḥ
8
na tatparasya saṃdadyāt pratikūlaṃ yad ātmanaḥ
eṣa saṃkṣepato dharmaḥ kāmād anyaḥ pravartate
9
pratyākhyāne ca dāne ca sukhaduḥkhe priyāpriye
ātmaupamyena puruṣaḥ samādhim adhigacchati
10
yathā paraḥ prakramate 'pareṣu; tathāparaḥ prakramate parasmin
eṣaiva te 'stūpamā jīvaloke; yathā dharmo naipuṇenopadiṣṭaḥ
11
[v]
ity uktvā taṃ suragurur dharmarājaṃ yudhiṣṭhiram
divam ācakrame dhīmān paśyatām eva nas tadā
Book 13
Chapter 114
1
[य]
अहिंसा वैदिकं कर्म धयानम इन्द्रियसंयमः
तपॊ ऽथ गुरुशुश्रूषा किं शरेयः पुरषं परति
2
[ब]
सर्वाण्य एतानि धर्मस्य पृथग दवाराणि सर्वशः
शृणु संकीर्त्यमानानि षड एव भरतर्षभ
3
हन्त निःश्रेयसं जन्तॊर अहं वक्ष्याम्य अनुत्तमम
अहिंसापाश्रयं धर्मं यः साधयति वै नरः
4
तरीन दॊषान सर्वभूतेषु निधाय पुरुषः सदा
कामक्रॊधौ च संयम्य ततः सिद्धिम अवाप्नुते
5
अहिंसकानि भूतानि दण्डेन विनिहन्ति यः
आत्मनः सुखम अन्विच्छन न स परेत्य सुभी भवेत
6
आत्मॊपमश च भूतेषु यॊ वै भवति पूरुषः
नयस्तदण्डॊ जितक्रॊधः स परेत्य सुखम एधते
7
सर्वभूतात्मभूतस्य सर्वभूतानि पश्यतः
देवापि मार्गे मुह्यन्ति अपदस्य पदैषिणः
8
न तत्परस्य संदद्यात परतिकूलं यद आत्मनः
एष संक्षेपतॊ धर्मः कामाद अन्यः परवर्तते
9
परत्याख्याने च दाने च सुखदुःखे परियाप्रिये
आत्मौपम्येन पुरुषः समाधिम अधिगच्छति
10
यथा परः परक्रमते ऽपरेषु; तथापरः परक्रमते परस्मिन
एषैव ते ऽसतूपमा जीवलॊके; यथा धर्मॊ नैपुणेनॊपदिष्टः
11
[व]
इत्य उक्त्वा तं सुरगुरुर धर्मराजं युधिष्ठिरम
दिवम आचक्रमे धीमान पश्यताम एव नस तदा
1
[y]
ahiṃsā vaidikaṃ karma dhyānam indriyasaṃyamaḥ
tapo 'tha guruśuśrūṣā kiṃ śreyaḥ puraṣaṃ prati
2
[b]
sarvāṇy etāni dharmasya pṛthag dvārāṇi sarvaśaḥ
śṛu saṃkīrtyamānāni ṣaḍ eva bharatarṣabha
3
hanta niḥśreyasaṃ jantor ahaṃ vakṣyāmy anuttamam
ahiṃsāpāśrayaṃ dharmaṃ yaḥ sādhayati vai naraḥ
4
trīn doṣān sarvabhūteṣu nidhāya puruṣaḥ sadā
kāmakrodhau ca saṃyamya tataḥ siddhim avāpnute
5
ahiṃsakāni bhūtāni daṇḍena vinihanti yaḥ
ātmanaḥ sukham anvicchan na sa pretya subhī bhavet
6
tmopamaś ca bhūteṣu yo vai bhavati pūruṣaḥ
nyastadaṇḍo jitakrodhaḥ sa pretya sukham edhate
7
sarvabhūtātmabhūtasya sarvabhūtāni paśyataḥ
devāpi mārge muhyanti apadasya padaiṣiṇaḥ
8
na tatparasya saṃdadyāt pratikūlaṃ yad ātmanaḥ
eṣa saṃkṣepato dharmaḥ kāmād anyaḥ pravartate
9
pratyākhyāne ca dāne ca sukhaduḥkhe priyāpriye
ātmaupamyena puruṣaḥ samādhim adhigacchati
10
yathā paraḥ prakramate 'pareṣu; tathāparaḥ prakramate parasmin
eṣaiva te 'stūpamā jīvaloke; yathā dharmo naipuṇenopadiṣṭaḥ
11
[v]
ity uktvā taṃ suragurur dharmarājaṃ yudhiṣṭhiram
divam ācakrame dhīmān paśyatām eva nas tadā
