Home
>
Library
>
New
>
John Dargavel Smith
>
The Mahabharata In Sanskrit
>
Book 14. Chapter 78
Book 14. Chapter 78
The Mahabharata In Sanskrit
Book 14
Chapter
78
1
[व]
शरुत्वा तु नृपतिर वीरं पितरं बभ्रु वाहनः
निर्ययौ विनयेनार्यॊ बराह्मणार्घ्य पुरःसरः
2
मणिपूरेश्वरं तव एवम उपयातं धनंजयः
नाभ्यनन्दत मेधावी कषत्रधर्मम अनुस्मरन
3
उवाच चैनं धर्मात्मा स मन्युः फल्गुनस तदा
परक्रियेयं न ते युक्ता बहिस तवं कषत्रधर्मतः
4
संरक्ष्यमाणं तुरगं यौधिष्ठिरम उपागतम
यज्ञियं विषयान्ते मां नायॊत्सीः किं नु पुत्रक
5
धिक्त्वाम अस्तु सुदुर्बुद्धिं कषत्रधर्मविशारदम
यॊ मां युद्धाय संप्राप्तं साम्नैवाथॊ तवम अग्रहीः
6
न तवया पुरुषार्थश च कश चिद अस्तीह जीवता
यस तवं सत्रीवद युधा पराप्तं साम्ना मां परत्यगृह्णथाः
7
यद्य अहं नयस्तशस्त्रस तवाम आगच्छेयं सुदुर्मते
परक्रियेयं ततॊ युक्ता भवेत तव नराधम
8
तम एवम उक्तं भर्त्रा तु विदित्वा पन्नगात्मजा
अमृष्यमाणा भित्त्वॊर्वीम उलूपी तम उपागमत
9
सा ददर्श ततः पुत्रं विमृशन्तम अधॊमुखम
संतर्ज्यमानम असकृद भर्त्रा युद्धार्थिना विभॊ
10
ततः सा चारुसर्वाङ्गी तम उपेत्यॊरगात्मजा
उलूपी पराह वचनं कषत्रधर्मविशारदा
11
उलूपीं मां निबॊध तवं मातरं पन्नगात्मजाम
कुरुष्व वचनं पुत्र धर्मस ते भविता परः
12
युध्यस्वैनं कुरुश्रेष्ठं धनंजयम अरिंदम
एवम एष हि ते परीतॊ भविष्यति न संशयः
13
एवम उद्धर्षितॊ मात्रा स राजा बभ्रु वाहनः
मनश चक्रे महातेजा युद्धाय भरतर्षभ
14
संनह्य काञ्चनं वर्म शिरस तराणं च भानुमत
तूणी रशत संबाधम आरुरॊह महारथम
15
सर्वॊपकरणैर युक्तं युक्तम अश्वैर मनॊजवैः
सुचक्रॊपस्करं धीमान हेमभाण्ड परिष्कृतम
16
परमार्चितम उच्छ्रित्य धवजं सिंहं हिरण्मयम
परययौ पार्थम उद्दिश्य स राजा बभ्रु वाहनः
17
ततॊ ऽभयेत्य हयं वीरॊ यज्ञियं पार्थ रक्षितम
गराहयाम आस पुरुषैर हयशिक्षा विशारदैः
18
गृहीतं वाजिनं दृष्ट्वा परीतात्मा सधनंजयः
पुत्रं रथस्थं भूमिष्ठः संन्यवारयद आहवे
19
ततः स राजा तं वीरं शरव्रातैः सहस्रशः
अर्दयाम आस निशितैर आशीविषविषॊपमैः
20
तयॊः समभवद युद्धं पितुः पुत्रस्य चातुलम
देवासुररणप्रख्यम उभयॊः परीयमाणयॊः
21
किरीटिनं तु विव्याध शरेण नतपर्वणा
जत्रु देशे नरव्याघ्रः परहसन बभ्रु वाहनः
22
सॊ ऽभयगात सह पुङ्खेन वल्मीकम इव पन्नगः
विनिर्भिद्य च कौन्तेयं महीतलम अथाविशत
23
स गाढवेदनॊ धीमान आलम्ब्य धनुर उत्तमम
दिव्यं तेजः समाविश्य परमीत इव संबभौ
24
स संज्ञाम उपलभ्याथ परशस्य पुरुषर्षभः
पुत्रं शक्रात्मजॊ वाक्यम इदम आह महीपते
25
साधु साधु महाबाहॊ वत्स चित्राङ्गदात्मज
सदृशं कर्म ते दृष्ट्वा परीतिमान अस्मि पुत्रक
26
विमुञ्चाम्य एष बाणांस ते पुत्र युद्धे सथिरॊ भव
इत्य एवम उक्त्वा नाराचैर अभ्यवर्षद अमित्रहा
27
तान स गाण्डीवनिर्मुक्तान वज्राशनिसमप्रभान
नाराचैर अच्छिनद राजा सर्वान एव तरिधा तरिधा
28
तस्य पार्थः शरैर दिव्यैर धवजं हेमपरिष्कृतम
सुवर्णतालप्रतिमं कषुरेणापाहरद रथात
29
हयांश चास्य महाकायान महावेगपराक्रमान
चकार राज्ञॊ निर्जीवान परहसन पाण्डवर्षभः
30
स रथाद अवतीर्याशु राजा परमकॊपनः
पदातिः पितरं कॊपाद यॊधयाम आस पाण्डवम
31
संप्रीयमाणः पाण्डूनाम ऋषभः पुत्र विक्रमात
नात्यर्थं पीडयाम आस पुत्रं वज्रधराथमः
32
स हन्यमानॊ विमुखं पितरं बभ्रु वाहनः
शरैर आशीविषाकारैः पुनर एवार्दयद बली
33
ततः स बाल्यात पितरं विव्याध हृदि पत्रिणा
निशितेन सुपुङ्खेन बलवद बभ्रु वाहनः
34
स बाणस तेजसा दीप्तॊ जवलन्न इव हुताशनः
विवेश पाण्डवं राजन मर्म भित्त्वातिदुःख कृत
35
स तेनातिभृशं विद्धः पुत्रेण कुरुनन्दनः
महीं जगाम मॊहार्तस ततॊ राजन धनंजयः
36
तस्मिन निपतिते वीरे कौरवाणां धुरंधरे
सॊ ऽपि मॊहं जगामाशु ततश चित्राङ्गदा सुतः
37
वयायम्य संयुगे राजा दृष्ट्वा च पितरं हतम
पूर्वम एव च बाणौघैर गाढविद्धॊ ऽरजुनेन सः
38
भर्तारं निहतं दृष्ट्वा पुत्रं च पतितं भुवि
चित्राङ्गदा परित्रस्ता परविवेश रणाजिरम
39
शॊकसंतप्त हृदया रुदती सा ततः शुभा
मणिपूर पतेर माता ददर्श निहतं पतिम
1
[v]
śrutvā tu nṛpatir vīraṃ pitaraṃ babhru vāhanaḥ
niryayau vinayenāryo brāhmaṇārghya puraḥsara
ḥ
2
maṇipūreśvaraṃ tv evam upayātaṃ dhanaṃjayaḥ
nābhyanandata medhāvī kṣatradharmam anusmaran
3
uvāca cainaṃ dharmātmā sa manyuḥ phalgunas tadā
prakriyeyaṃ na te yuktā bahis tvaṃ kṣatradharmata
ḥ
4
saṃrakṣyamāṇaṃ turagaṃ yaudhiṣṭhiram upāgatam
yajñiyaṃ viṣayānte māṃ nāyotsīḥ kiṃ nu putraka
5
dhiktvām astu sudurbuddhiṃ kṣatradharmaviśāradam
yo māṃ yuddhāya saṃprāptaṃ sāmnaivātho tvam agrah
īḥ
6
na tvayā puruṣārthaś ca kaś cid astīha jīvatā
yas tvaṃ strīvad yudhā prāptaṃ sāmnā māṃ pratyagṛhṇath
āḥ
7
yady ahaṃ nyastaśastras tvām āgaccheyaṃ sudurmate
prakriyeyaṃ tato yuktā bhavet tava narādhama
8
tam evam uktaṃ bhartrā tu viditvā pannagātmajā
amṛṣyamāṇā bhittvorvīm ulūpī tam upāgamat
9
sā dadarśa tataḥ putraṃ vimṛśantam adhomukham
saṃtarjyamānam asakṛd bhartrā yuddhārthinā vibho
10
tataḥ sā cārusarvāṅgī tam upetyoragātmajā
ulūpī prāha vacanaṃ kṣatradharmaviśārad
ā
11
ulūpīṃ māṃ nibodha tvaṃ mātaraṃ pannagātmajām
kuruṣva vacanaṃ putra dharmas te bhavitā para
ḥ
12
yudhyasvainaṃ kuruśreṣṭhaṃ dhanaṃjayam ariṃdama
evam eṣa hi te prīto bhaviṣyati na saṃśaya
ḥ
13
evam uddharṣito mātrā sa rājā babhru vāhanaḥ
manaś cakre mahātejā yuddhāya bharatarṣabha
14
saṃnahya kāñcanaṃ varma śiras trāṇaṃ ca bhānumat
tūṇī raśata saṃbādham āruroha mahāratham
15
sarvopakaraṇair yuktaṃ yuktam aśvair manojavaiḥ
sucakropaskaraṃ dhīmān hemabhāṇḍa pariṣkṛtam
16
paramārcitam ucchritya dhvajaṃ siṃhaṃ hiraṇmayam
prayayau pārtham uddiśya sa rājā babhru vāhana
ḥ
17
tato 'bhyetya hayaṃ vīro yajñiyaṃ pārtha rakṣitam
grāhayām āsa puruṣair hayaśikṣā viśāradai
ḥ
18
gṛhītaṃ vājinaṃ dṛṣṭvā prītātmā sadhanaṃjayaḥ
putraṃ rathasthaṃ bhūmiṣṭhaḥ saṃnyavārayad āhave
19
tataḥ sa rājā taṃ vīraṃ śaravrātaiḥ sahasraśaḥ
ardayām āsa niśitair āśīviṣaviṣopamai
ḥ
20
tayoḥ samabhavad yuddhaṃ pituḥ putrasya cātulam
devāsuraraṇaprakhyam ubhayoḥ prīyamāṇayo
ḥ
21
kirīṭinaṃ tu vivyādha śareṇa nataparvaṇā
jatru deśe naravyāghraḥ prahasan babhru vāhana
ḥ
22
so 'bhyagāt saha puṅkhena valmīkam iva pannagaḥ
vinirbhidya ca kaunteyaṃ mahītalam athāviśat
23
sa gāḍhavedano dhīmān ālambya dhanur uttamam
divyaṃ tejaḥ samāviśya pramīta iva saṃbabhau
24
sa saṃjñām upalabhyātha praśasya puruṣarṣabhaḥ
putraṃ śakrātmajo vākyam idam āha mahīpate
25
sādhu sādhu mahābāho vatsa citrāṅgadātmaja
sadṛśaṃ karma te dṛṣṭvā prītimān asmi putraka
26
vimuñcāmy eṣa bāṇāṃs te putra yuddhe sthiro bhava
ity evam uktvā nārācair abhyavarṣad amitrah
ā
27
tān sa gāṇḍīvanirmuktān vajrāśanisamaprabhān
nārācair acchinad rājā sarvān eva tridhā tridh
ā
28
tasya pārthaḥ śarair divyair dhvajaṃ hemapariṣkṛtam
suvarṇatālapratimaṃ kṣureṇāpāharad rathāt
29
hayāṃś cāsya mahākāyān mahāvegaparākramān
cakāra rājño nirjīvān prahasan pāṇḍavarṣabha
ḥ
30
sa rathād avatīryāśu rājā paramakopanaḥ
padātiḥ pitaraṃ kopād yodhayām āsa pāṇḍavam
31
saṃprīyamāṇaḥ pāṇḍūnām ṛṣabhaḥ putra vikramāt
nātyarthaṃ pīḍayām āsa putraṃ vajradharāthama
ḥ
32
sa hanyamāno vimukhaṃ pitaraṃ babhru vāhanaḥ
śarair āśīviṣākāraiḥ punar evārdayad bal
ī
33
tataḥ sa bālyāt pitaraṃ vivyādha hṛdi patriṇā
niśitena supuṅkhena balavad babhru vāhana
ḥ
34
sa bāṇas tejasā dīpto jvalann iva hutāśanaḥ
viveśa pāṇḍavaṃ rājan marma bhittvātiduḥkha kṛt
35
sa tenātibhṛśaṃ viddhaḥ putreṇa kurunandanaḥ
mahīṃ jagāma mohārtas tato rājan dhanaṃjaya
ḥ
36
tasmin nipatite vīre kaurav
āṇāṃ
dhuraṃdhare
so 'pi mohaṃ jagāmāśu tataś citrāṅgadā suta
ḥ
37
vyāyamya saṃyuge rājā dṛṣṭvā ca pitaraṃ hatam
pūrvam eva ca bāṇaughair gāḍhaviddho 'rjunena sa
ḥ
38
bhartāraṃ nihataṃ dṛṣṭvā putraṃ ca patitaṃ bhuvi
citrāṅgadā paritrastā praviveśa raṇājiram
39
okasaṃtapta hṛdayā rudatī sā tataḥ śubhā
maṇipūra pater mātā dadarśa nihataṃ patim
the splendour of god
|
pueblo indians dancing
Home
>
Library
>
New
>
John Dargavel Smith
>
The Mahabharata In Sanskrit
>
Book 14. Chapter 78