Book 14. Chapter 84

The Mahabharata In Sanskrit


Book 14

Chapter 84

1

[व]

मागधेनार�चितॊ राजन पाण�डवः शवेतवाहनः

दक�षिणां दिशम आस�थाय चारयाम आस तं हयम

2

ततः स प�नर आवृत�य हयः कामचरॊ बली

आससाद प�रीं रम�यां चेदीनां श�क�तिसाह�वयाम

3

शरभेणार�चितस तत�र शिश�पालात�मजेन सः

य�द�धपूर�वेण मानेन पूजया च महाबलः

4

तत�रार�चितॊ ययौ राजंस तदा स त�रगॊत�तमः

काशीन अन�ध�रान कॊसलांश च किरातान अथ तङ�गनान

5

तत�र पूजां यथान�यायं परतिगृह�य स पाण�डवः

प�नर आवृत�य कौन�तेयॊ दशार�णान अगमत तदा

6

तत�र चित�राङ�गदॊ नाम बलवान वस�धाधिपः

तेन य�द�धम अभूत तस�य विजयस�याति भैरवम

7

तं चापि वशम आनीय किरीटी प�र�षर�षभः

निषादराज�ञॊ विषयम �कलव�यस�य जग�मिवान

8

�कलव�य स�तश चैनं य�द�धेन जगृहे तदा

ततश चक�रे निषादैः स संग�रामं रॊमहर�षणम

9

ततस तम अपि कौन�तेयः समरेष�व अपराजितः

जिगाय समरे वीरॊ यज�ञविघ�नार�थम उद�यतम

10

स तं जित�वा महाराज नैषादिं पाकशासनिः

अर�चितः परययौ भूयॊ दक�षिणं सलिलार�णवम

11

तत�रापि दरविडैर अन�ध�रै रैद�रैर माहिषकैर अपि

तथा कॊल�ल गिरेयैश च य�द�धम आसीत किरीटिनः

12

त�रगस�य वशेनाथ स�राष�ट�रान अभितॊ ययौ

गॊकर�णम अपि चासाद�य परभासम अपि जग�मिवान

13

ततॊ दवारवतीं रम�यां वृष�णिवीराभिरक�षिताम

आससाद यहः शरीमान क�र�राजस�य यज�ञियः

14

तम उन�मथ�य हयश�रेष�ठं यादवानां क�मारकाः

परयय�स तांस तदा राजन�न उग�रसेनॊ नयवारयत

15

ततः प�र�या विनिष�क�रम�य वृष�ण�यन�धकपतिस तदा

सहितॊ वस�देवेन मात�लेन किरीटिनः

16

तौ समेत�य क�र�श�रेष�ठं विधिवत परीतिपूर�वकम

परया भरतश�रेष�ठं पूजया समवस�थितौ

ततस ताभ�याम अन�ज�ञातॊ ययौ येन हयॊ गतः

17

ततः स पश�चिमं देशं सम�द�रस�य तदा हयः

करमेण वयचरत सफीतं ततः पञ�चनदं ययौ

18

तस�माद अपि स कौरव�य गान�धारविषयं हयः

विचचार यथाकामं कौन�तेयान�गतस तदा

19

तत�र गान�धारराजेन य�द�धम आसीन महात�मनः

घॊरं शक�निप�त�रेण पूर�ववैरान�सारिणा

1

[v]

m�gadhen�rcito r�jan p�ṇ�avaḥ śvetav�hanaḥ

dakṣiṇ�ṃ diśam �sth�ya c�ray�m �sa taṃ hayam

2

tataḥ sa punar �vṛtya hayaḥ k�macaro balī

�sas�da purīṃ ramy�ṃ cedīn�ṃ śuktis�hvay�m

3

śarabheṇ�rcitas tatra śiśup�l�tmajena saḥ

yuddhapūrveṇa m�nena pūjay� ca mah�balaḥ

4

tatr�rcito yayau r�jaṃs tad� sa turagottamaḥ

k�śīn andhr�n kosal�ṃś ca kir�t�n atha taṅgan�n

5

tatra pūj�ṃ yath�ny�yaṃ pratigṛhya sa p�ṇ�avaḥ

punar �vṛtya kaunteyo daś�rṇ�n agamat tad�

6

tatra citr�ṅgado n�ma balav�n vasudh�dhipaḥ

tena yuddham abhūt tasya vijayasy�ti bhairavam

7

taṃ c�pi vaśam �nīya kirīṭī puruṣarṣabhaḥ

niṣ�dar�jño viṣayam ekalavyasya jagmiv�n

8

ekalavya sutaś cainaṃ yuddhena jagṛhe tad�

tataś cakre niṣ�daiḥ sa saṃgr�maṃ romaharṣaṇam

9

tatas tam api kaunteyaḥ samareṣv apar�jitaḥ

jig�ya samare vīro yajñavighn�rtham udyatam

10

sa taṃ jitv� mah�r�ja naiṣ�diṃ p�kaś�saniḥ

arcitaḥ prayayau bhūyo dakṣiṇaṃ salil�rṇavam

11

tatr�pi dravi�air andhrai raidrair m�hiṣakair api

tath� kolla gireyaiś ca yuddham �sīt kirīṭinaḥ

12

turagasya vaśen�tha sur�ṣṭr�n abhito yayau

gokarṇam api c�s�dya prabh�sam api jagmiv�n

13

tato dv�ravatīṃ ramy�ṃ vṛṣṇivīr�bhirakṣit�m

�sas�da yahaḥ śrīm�n kurur�jasya yajñiyaḥ

14

tam unmathya hayaśreṣṭhaṃ y�dav�n�ṃ kum�rak�ḥ

prayayus t�ṃs tad� r�jann ugraseno nyav�rayat

15

tataḥ pury� viniṣkramya vṛṣṇyandhakapatis tad�

sahito vasudevena m�tulena kirīṭinaḥ

16

tau sametya kuruśreṣṭhaṃ vidhivat prītipūrvakam

paray� bharataśreṣṭhaṃ pūjay� samavasthitau

tatas t�bhy�m anujñ�to yayau yena hayo gataḥ

17

tataḥ sa paścimaṃ deśaṃ samudrasya tad� hayaḥ

krameṇa vyacarat sphītaṃ tataḥ pañcanadaṃ yayau

18

tasm�d api sa kauravya g�ndh�raviṣayaṃ hayaḥ

vicac�ra yath�k�maṃ kauntey�nugatas tad�

19

tatra g�ndh�rar�jena yuddham �sīn mah�tmanaḥ

ghoraṃ śakuniputreṇa pūrvavair�nus�riṇ�