Book 15. Chapter 21
The Mahabharata In Sanskrit
Book 15
Chapter 21
1
[वै]
ततः परभाते राजा स धृतराष्ट्रॊ ऽमबिका सुतः
आहूय पाण्डवान वीरान वनवास कृतक्षणः
2
गान्धारी सहितॊ धीमान अभिनन्द्य यथाविधि
कार्त्तिक्यां कारयित्वेष्टिं बराह्मणैर वेदपारगैः
3
अग्निहॊत्रं पुरस्कृत्य वल्कलाजिनसंवृतः
वधू परिवृतॊ राजा निर्ययौ भवनात ततः
4
ततः सत्रियः कुरव पाण्डवानां; याश चाप्य अन्याः कौरव राजवंश्याः
तासां नादः परादुरासीत तदानीं; वैचित्रवीर्ये नृपतौ परयाते
5
ततॊ लाजैः सुमनॊभिश च राजा; विचित्राभिस तद्गृहं पूजयित्वा
संयॊज्यार्थैर भृत्यजनं च सर्वं; ततः समुत्सृज्य ययौ नरेन्द्रः
6
ततॊ राजा पराञ्जलिर वेपमानॊ; युधिष्ठिरः सस्वनं बाष्पकण्ठः
विलप्यॊच्चैर हा महाराज साधॊ; कव गन्तासीत्य अपतत तात भूमौ
7
तथार्जुनस तीव्रदुःखाभितप्तॊ; मुहुर मुहुर निःश्वसन भरताग्र्यः
युधिष्ठिरं मैवम इत्य एवम उक्त्वा; निगृह्याथॊदीधरत सीदमानः
8
वृकॊदरः फल्गुनश चैव वीरौ; माद्रीपुत्रौ विदुरः संजयश च
वैश्यापुत्रः सहितॊ गौतमेन; धौम्यॊ विप्राश चान्वयुर बाष्पकण्ठाः
9
कुन्ती गान्धारीं बद्धनेत्रां वरजन्तीं; सकन्धासक्तं हस्तम अथॊद्वहन्ती
राजा गान्धार्याः सकन्धदेशे ऽवसज्य; पाणिं ययौ धृतराष्ट्रः परतीतः
10
तथा कृष्णा दरौपदी यादवी च; बालापत्या चॊत्तरा कौरवी च
चित्राङ्गदा याश च काश चित सत्रियॊ ऽनयाः; सार्धं राज्ञा परस्थितास ता वधूभिः
11
तासां नादॊ रुदतीनां तदासीद; राजन दुःखात कुररीणाम इवॊच्चैः
ततॊ निष्पेतुर बराह्मणक्षत्रियाणां; विट शूद्राणां चैव नार्यः समन्तात
12
तन निर्याणे दुःखितः पौरवर्गॊ; गहाह्वये ऽतीव बभूव राजन
यथापूर्वं गच्छतां पाण्डवानां; दयूते राजन कौरवाणां सभायाम
13
या नापश्यच चन्द्रमा नैव सूर्यॊ; रामाः कदा चिद अपि तस्मिन नरेन्द्रे
महावनं गच्छति कौरवेन्द्रे; शॊकेनार्ता राजमार्गं परपेदुः
1
[vai]
tataḥ prabhāte rājā sa dhṛtarāṣṭro 'mbikā sutaḥ
āhūya pāṇḍavān vīrān vanavāsa kṛtakṣaṇaḥ
2
gāndhārī sahito dhīmān abhinandya yathāvidhi
kārttikyāṃ kārayitveṣṭiṃ brāhmaṇair vedapāragaiḥ
3
agnihotraṃ puraskṛtya valkalājinasaṃvṛtaḥ
vadhū parivṛto rājā niryayau bhavanāt tataḥ
4
tataḥ striyaḥ kurava pāṇḍavānāṃ; yāś cāpy anyāḥ kaurava rājavaṃśyāḥ
tāsāṃ nādaḥ prādurāsīt tadānīṃ; vaicitravīrye nṛpatau prayāte
5
tato lājaiḥ sumanobhiś ca rājā; vicitrābhis tadgṛhaṃ pūjayitvā
saṃyojyārthair bhṛtyajanaṃ ca sarvaṃ; tataḥ samutsṛjya yayau narendraḥ
6
tato rājā prāñjalir vepamāno; yudhiṣṭhiraḥ sasvanaṃ bāṣpakaṇṭhaḥ
vilapyoccair hā mahārāja sādho; kva gantāsīty apatat tāta bhūmau
7
tathārjunas tīvraduḥkhābhitapto; muhur muhur niḥśvasan bharatāgryaḥ
yudhiṣṭhiraṃ maivam ity evam uktvā; nigṛhyāthodīdharat sīdamānaḥ
8
vṛkodaraḥ phalgunaś caiva vīrau; mādrīputrau viduraḥ saṃjayaś ca
vaiśyāputraḥ sahito gautamena; dhaumyo viprāś cānvayur bāṣpakaṇṭhāḥ
9
kuntī gāndhārīṃ baddhanetrāṃ vrajantīṃ; skandhāsaktaṃ hastam athodvahantī
rājā gāndhāryāḥ skandhadeśe 'vasajya; pāṇiṃ yayau dhṛtarāṣṭraḥ pratītaḥ
10
tathā kṛṣṇā draupadī yādavī ca; bālāpatyā cottarā kauravī ca
citrāṅgadā yāś ca kāś cit striyo 'nyāḥ; sārdhaṃ rājñā prasthitās tā vadhūbhiḥ
11
tāsāṃ nādo rudatīnāṃ tadāsīd; rājan duḥkhāt kurarīṇām ivoccaiḥ
tato niṣpetur brāhmaṇakṣatriyāṇāṃ; viṭ śūdrāṇāṃ caiva nāryaḥ samantāt
12
tan niryāṇe duḥkhitaḥ pauravargo; gahāhvaye 'tīva babhūva rājan
yathāpūrvaṃ gacchatāṃ pāṇḍavānāṃ; dyūte rājan kauravāṇāṃ sabhāyām
13
yā nāpaśyac candramā naiva sūryo; rāmāḥ kadā cid api tasmin narendre
mahāvanaṃ gacchati kauravendre; śokenārtā rājamārgaṃ prapeduḥ
Book 15
Chapter 21
1
[वै]
ततः परभाते राजा स धृतराष्ट्रॊ ऽमबिका सुतः
आहूय पाण्डवान वीरान वनवास कृतक्षणः
2
गान्धारी सहितॊ धीमान अभिनन्द्य यथाविधि
कार्त्तिक्यां कारयित्वेष्टिं बराह्मणैर वेदपारगैः
3
अग्निहॊत्रं पुरस्कृत्य वल्कलाजिनसंवृतः
वधू परिवृतॊ राजा निर्ययौ भवनात ततः
4
ततः सत्रियः कुरव पाण्डवानां; याश चाप्य अन्याः कौरव राजवंश्याः
तासां नादः परादुरासीत तदानीं; वैचित्रवीर्ये नृपतौ परयाते
5
ततॊ लाजैः सुमनॊभिश च राजा; विचित्राभिस तद्गृहं पूजयित्वा
संयॊज्यार्थैर भृत्यजनं च सर्वं; ततः समुत्सृज्य ययौ नरेन्द्रः
6
ततॊ राजा पराञ्जलिर वेपमानॊ; युधिष्ठिरः सस्वनं बाष्पकण्ठः
विलप्यॊच्चैर हा महाराज साधॊ; कव गन्तासीत्य अपतत तात भूमौ
7
तथार्जुनस तीव्रदुःखाभितप्तॊ; मुहुर मुहुर निःश्वसन भरताग्र्यः
युधिष्ठिरं मैवम इत्य एवम उक्त्वा; निगृह्याथॊदीधरत सीदमानः
8
वृकॊदरः फल्गुनश चैव वीरौ; माद्रीपुत्रौ विदुरः संजयश च
वैश्यापुत्रः सहितॊ गौतमेन; धौम्यॊ विप्राश चान्वयुर बाष्पकण्ठाः
9
कुन्ती गान्धारीं बद्धनेत्रां वरजन्तीं; सकन्धासक्तं हस्तम अथॊद्वहन्ती
राजा गान्धार्याः सकन्धदेशे ऽवसज्य; पाणिं ययौ धृतराष्ट्रः परतीतः
10
तथा कृष्णा दरौपदी यादवी च; बालापत्या चॊत्तरा कौरवी च
चित्राङ्गदा याश च काश चित सत्रियॊ ऽनयाः; सार्धं राज्ञा परस्थितास ता वधूभिः
11
तासां नादॊ रुदतीनां तदासीद; राजन दुःखात कुररीणाम इवॊच्चैः
ततॊ निष्पेतुर बराह्मणक्षत्रियाणां; विट शूद्राणां चैव नार्यः समन्तात
12
तन निर्याणे दुःखितः पौरवर्गॊ; गहाह्वये ऽतीव बभूव राजन
यथापूर्वं गच्छतां पाण्डवानां; दयूते राजन कौरवाणां सभायाम
13
या नापश्यच चन्द्रमा नैव सूर्यॊ; रामाः कदा चिद अपि तस्मिन नरेन्द्रे
महावनं गच्छति कौरवेन्द्रे; शॊकेनार्ता राजमार्गं परपेदुः
1
[vai]
tataḥ prabhāte rājā sa dhṛtarāṣṭro 'mbikā sutaḥ
āhūya pāṇḍavān vīrān vanavāsa kṛtakṣaṇaḥ
2
gāndhārī sahito dhīmān abhinandya yathāvidhi
kārttikyāṃ kārayitveṣṭiṃ brāhmaṇair vedapāragaiḥ
3
agnihotraṃ puraskṛtya valkalājinasaṃvṛtaḥ
vadhū parivṛto rājā niryayau bhavanāt tataḥ
4
tataḥ striyaḥ kurava pāṇḍavānāṃ; yāś cāpy anyāḥ kaurava rājavaṃśyāḥ
tāsāṃ nādaḥ prādurāsīt tadānīṃ; vaicitravīrye nṛpatau prayāte
5
tato lājaiḥ sumanobhiś ca rājā; vicitrābhis tadgṛhaṃ pūjayitvā
saṃyojyārthair bhṛtyajanaṃ ca sarvaṃ; tataḥ samutsṛjya yayau narendraḥ
6
tato rājā prāñjalir vepamāno; yudhiṣṭhiraḥ sasvanaṃ bāṣpakaṇṭhaḥ
vilapyoccair hā mahārāja sādho; kva gantāsīty apatat tāta bhūmau
7
tathārjunas tīvraduḥkhābhitapto; muhur muhur niḥśvasan bharatāgryaḥ
yudhiṣṭhiraṃ maivam ity evam uktvā; nigṛhyāthodīdharat sīdamānaḥ
8
vṛkodaraḥ phalgunaś caiva vīrau; mādrīputrau viduraḥ saṃjayaś ca
vaiśyāputraḥ sahito gautamena; dhaumyo viprāś cānvayur bāṣpakaṇṭhāḥ
9
kuntī gāndhārīṃ baddhanetrāṃ vrajantīṃ; skandhāsaktaṃ hastam athodvahantī
rājā gāndhāryāḥ skandhadeśe 'vasajya; pāṇiṃ yayau dhṛtarāṣṭraḥ pratītaḥ
10
tathā kṛṣṇā draupadī yādavī ca; bālāpatyā cottarā kauravī ca
citrāṅgadā yāś ca kāś cit striyo 'nyāḥ; sārdhaṃ rājñā prasthitās tā vadhūbhiḥ
11
tāsāṃ nādo rudatīnāṃ tadāsīd; rājan duḥkhāt kurarīṇām ivoccaiḥ
tato niṣpetur brāhmaṇakṣatriyāṇāṃ; viṭ śūdrāṇāṃ caiva nāryaḥ samantāt
12
tan niryāṇe duḥkhitaḥ pauravargo; gahāhvaye 'tīva babhūva rājan
yathāpūrvaṃ gacchatāṃ pāṇḍavānāṃ; dyūte rājan kauravāṇāṃ sabhāyām
13
yā nāpaśyac candramā naiva sūryo; rāmāḥ kadā cid api tasmin narendre
mahāvanaṃ gacchati kauravendre; śokenārtā rājamārgaṃ prapeduḥ
