Book 2. Chapter 17

The Mahabharata In Sanskrit


Book 2

Chapter 17

1

[र]

जरा नामास�मि भद�रं ते राक�षसी कामरूपिणी

तव वेश�मनि राजेन�द�र पूजिता नयवसं स�खम

2

साहं परत�य�पकारार�थं चिन�तयन�त�य अनिशं नृप

तवेमे प�त�र शकले दृष�टवत�य अस�मि धार�मिक

3

संश�लेषिते मया दैवात क�मारः समपद�यत

तव भाग�यैर महाराज हेत�मात�रम अहं तव इह

4

[क]

�वम उक�त�वा त� सा राजंस तत�रैवान�तरधीयत

स गृह�य च क�मारं तं पराविशत सवगृहं नृपः

5

तस�य बालस�य यत�कृत�यं तच चकार नृपस तदा

आज�ञापयच च राक�षस�या मागधेष� महॊत�सवम

6

तस�य नामाकरॊत तत�र परजापतिसमः पिता

जरया संधितॊ यस�माज जरासंधस ततॊ ऽभवत

7

सॊ ऽवर�धत महातेजा मगधाधिपतेः स�तः

परमाण बलसंपन�नॊ ह�ताह�तिर इवानलः

8

कस�य चित तव अथ कालस�य प�नर �व महातपाः

मगधान उपचक�राम भगवांश चण�डकौशिकः

9

तस�यागमनसंहृष�टः सामात�यः सप�रःसरः

सभार�यः सह प�त�रेण निर�जगाम बृहद�रथः

10

पाद�यार�घ�याचमनीयैस तम अर�चयाम आस भारत

स नृपॊ राज�यसहितं प�त�रं चास�मै नयवेदयत

11

परतिगृह�य त� तां पूजां पार�थिवाद भगवान ऋषिः

उवाच मागधं राजन परहृष�टेनान�तरात�मना

12

सर�वम �तन मया राजन विज�ञातं जञानचक�ष�षा

प�त�रस त� शृण� राजेन�द�र यादृशॊ ऽयं भविष�यति

13

अस�य वीर�यवतॊ वीर�यं नान�यास�यन�ति पार�थिवाः

देवैर अपि विसृष�टानि शस�त�राण�य अस�य महीपते

न र�जं जनयिष�यन�ति गिरेर इव नदीरयाः

14

सर�वमूर�धाभिषिक�तानाम �ष मूर�ध�नि जवलिष�यति

सर�वेषां निष�प�रभ करॊ जयॊतिषाम इव भास�करः

15

�नम आसाद�य राजानः समृद�धबलवाहनाः

विनाशम उपयास�यन�ति शलभा इव पावकम

16

�ष शरियं सम�दितां सर�वराज�ञां गरहीष�यति

वर�षास�व इवॊद�धत जला नदीर नदनदीपतिः

17

�ष धारयिता सम�यक चात�र�वर�ण�यं महाबलः

श�भाश�भम इव सफीता सर�वसस�य धराधरा

18

अस�याज�ञा वशगाः सर�वे भविष�यन�ति नराधिपाः

सर�वभूतात�मभूतस�य वायॊर इव शरीरिणः

19

�ष र�द�रं महादेवं तरिप�रान�त करं हरम

सर�वलॊकेष�व अति बलः सवयं दरक�ष�यति मागधः

20

�वं बर�वन�न �व म�निः सवकार�यार�थं विचिन�तयन

विसर�जयाम आस नृपं बृहद�रथम अथारिहन

21

परविश�य नगरं चैव जञातिसंबन�धिभिर वृतः

अभिषिच�य जरासंधं मगधाधिपतिस तदा

बृहद�रथॊ नरपतिः परां निर�वृतिम आययौ

22

अभिषिक�ते जरासंधे तदा राजा बृहद�रथः

पत�नी दवयेनान�गतस तपॊवनरतॊ ऽभवत

23

तपॊवनस�थे पितरि मातृभ�यां सह भारत

जरासंधः सववीर�येण पाथिवान अकरॊद वशे

24

अथ दीर�घस�य कालस�य तपॊवनगतॊ नृपः

सभार�यः सवर�गम अगमत तपस तप�त�वा बृहद�रथः

25

तस�यास�तां हंसडिभकाव अशस�त�रनिधनाव उभौ

मन�त�रे मतिमतां शरेष�ठौ य�द�धशास�त�रविशारदौ

26

यौ तौ मया ते कथितौ पूर�वम �व महाबलौ

तरयस तरयाणां लॊकानां पर�याप�ता इति मे मतिः

27

�वम �ष तदा वीर बलिभिः क�क�रान�धकैः

वृष�णिभिश च महाराज नीतिहेतॊर उपेक�षितः

1

[r]

jar� n�m�smi bhadraṃ te r�kṣasī k�marūpiṇī

tava veśmani r�jendra pūjit� nyavasaṃ sukham

2

s�haṃ pratyupak�r�rthaṃ cintayanty aniśaṃ nṛpa

taveme putra śakale dṛṣṭavaty asmi dh�rmika

3

saṃśleṣite may� daiv�t kum�raḥ samapadyata

tava bh�gyair mah�r�ja hetum�tram ahaṃ tv iha

4

[k]

evam uktv� tu s� r�jaṃs tatraiv�ntaradhīyata

sa gṛhya ca kum�raṃ taṃ pr�viśat svagṛhaṃ nṛpaḥ

5

tasya b�lasya yatkṛtyaṃ tac cak�ra nṛpas tad�

�jñ�payac ca r�kṣasy� m�gadheṣu mahotsavam

6

tasya n�m�karot tatra praj�patisamaḥ pit�

jaray� saṃdhito yasm�j jar�saṃdhas tato 'bhavat

7

so 'vardhata mah�tej� magadh�dhipateḥ sutaḥ

pram�ṇa balasaṃpanno hut�hutir iv�nalaḥ

8

kasya cit tv atha k�lasya punar eva mah�tap�ḥ

magadh�n upacakr�ma bhagav�ṃś caṇ�akauśikaḥ

9

tasy�gamanasaṃhṛṣṭaḥ s�m�tyaḥ sapuraḥsaraḥ

sabh�ryaḥ saha putreṇa nirjag�ma bṛhadrathaḥ

10

p�dy�rghy�camanīyais tam arcay�m �sa bh�rata

sa nṛpo r�jyasahitaṃ putraṃ c�smai nyavedayat

11

pratigṛhya tu t�ṃ pūj�ṃ p�rthiv�d bhagav�n ṛṣiḥ

uv�ca m�gadhaṃ r�jan prahṛṣṭen�ntar�tman�

12

sarvam etan may� r�jan vijñ�taṃ jñ�nacakṣuṣ�

putras tu śṛṇu r�jendra y�dṛśo 'yaṃ bhaviṣyati

13

asya vīryavato vīryaṃ n�nuy�syanti p�rthiv�ḥ

devair api visṛṣṭ�ni śastr�ṇy asya mahīpate

na rujaṃ janayiṣyanti girer iva nadīray�ḥ

14

sarvamūrdh�bhiṣikt�n�m eṣa mūrdhni jvaliṣyati

sarveṣ�ṃ niṣprabha karo jyotiṣ�m iva bh�skaraḥ

15

enam �s�dya r�j�naḥ samṛddhabalav�han�ḥ

vin�śam upay�syanti śalabh� iva p�vakam

16

eṣa śriyaṃ samudit�ṃ sarvar�jñ�ṃ grahīṣyati

varṣ�sv ivoddhata jal� nadīr nadanadīpatiḥ

17

eṣa dh�rayit� samyak c�turvarṇyaṃ mah�balaḥ

śubh�śubham iva sphīt� sarvasasya dhar�dhar�

18

asy�jñ� vaśag�ḥ sarve bhaviṣyanti nar�dhip�ḥ

sarvabhūt�tmabhūtasya v�yor iva śarīriṇaḥ

19

eṣa rudraṃ mah�devaṃ tripur�nta karaṃ haram

sarvalokeṣv ati balaḥ svayaṃ drakṣyati m�gadhaḥ

20

evaṃ bruvann eva muniḥ svak�ry�rthaṃ vicintayan

visarjay�m �sa nṛpaṃ bṛhadratham ath�rihan

21

praviśya nagaraṃ caiva jñ�tisaṃbandhibhir vṛtaḥ

abhiṣicya jar�saṃdhaṃ magadh�dhipatis tad�

bṛhadratho narapatiḥ par�ṃ nirvṛtim �yayau

22

abhiṣikte jar�saṃdhe tad� r�j� bṛhadrathaḥ

patnī dvayen�nugatas tapovanarato 'bhavat

23

tapovanasthe pitari m�tṛbhy�ṃ saha bh�rata

jar�saṃdhaḥ svavīryeṇa p�thiv�n akarod vaśe

24

atha dīrghasya k�lasya tapovanagato nṛpaḥ

sabh�ryaḥ svargam agamat tapas taptv� bṛhadrathaḥ

25

tasy�st�ṃ haṃsa�ibhak�v aśastranidhan�v ubhau

mantre matimat�ṃ śreṣṭhau yuddhaś�straviś�radau

26

yau tau may� te kathitau pūrvam eva mah�balau

trayas tray�ṇ�ṃ lok�n�ṃ pary�pt� iti me matiḥ

27

evam eṣa tad� vīra balibhiḥ kukur�ndhakaiḥ

vṛṣṇibhiś ca mah�r�ja nītihetor upekṣitaḥ