Book 2. Chapter 44
The Mahabharata In Sanskrit
Book 2
Chapter 44
1
[ष]
दुर्यॊधन न ते ऽमर्षः कार्यः परति युधिष्ठिरम
भागधेयानि हि सवानि पाण्डवा भुञ्जते सदा
2
अनेकैर अभ्युपायैश च तवयारब्धाः पुरासकृत
विमुक्ताश च नरव्याघ्रा भागधेय पुरस्कृताः
3
तैर लब्धा दरौपदी भार्या दरुपदश च सुतैः सह
सहायः पृथिवी लाभे वासुदेवश च वीर्यवान
4
लब्धश च नाभिभूतॊ ऽरथः पित्र्यॊ ऽंशः पृथिवीपते
विवृद्धस तेजसा तेषां तत्र का परिदेवना
5
धनंजयेन गाण्डीवम अक्षय्यौ च महेषुधी
लब्धान्य अस्त्राणि दिव्यानि तर्पयित्वा हुताशनम
6
तेन कार्मुकमुख्येन बाहुवीर्येण चात्मनः
कृता वशे महीपालास तत्र का परिदेवना
7
अग्निदाहान मयं चापि मॊक्षयित्वा सदानवम
सभां तां कारयाम आस सव्यसाची परंतपः
8
तेन चैव मयेनॊक्ताः किं करा नाम राक्षसाः
वहन्ति तां सभां भीमास तत्र का परिदेवना
9
यच चासहायतां राजन्न उक्तवान असि भारत
तन मिथ्या भरातरॊ हीमे सहायास ते महारथाः
10
दरॊणस तव महेष्वासः सह पुत्रेण धीमता
सूतपुत्रश च राधेयॊ गौतमश च महारथः
11
अहं च सह सॊदर्यैः सौमदत्तिश च वीर्यवान
एतैस तवं सहितः सर्वैर जय कृत्स्नां वसुंधराम
12
[द]
तवया च सहितॊ राजन्न एतैश चान्यैर महारथैः
एतान एव विजेष्यामि यदि तवम अनुमन्यसे
13
एतेषु विजितेष्व अद्य भविष्यति मही मम
सर्वे च पृथिवीपालाः सभा सा च महाधना
14
[ष]
धनंजयॊ वासुदेवॊ भीमसेनॊ युधिष्ठिरः
नकुलः सहदेवश च दरुपदश च सहात्म जैः
15
नैते युधि बलाज जेतुं शक्याः सुरगणैर अपि
महारथा महेष्वासाः कृतास्त्रा युद्धदुर्मदाः
16
अहं तु तद विजानामि विजेतुं येन शक्यते
युधिष्ठिरं सवयं राजंस तन निबॊध जुषस्व च
17
[द]
अप्रमादेन सुहृदाम अन्येषां च महात्मनाम
यदि शक्या विजेतुं ते तन ममाचक्ष्व मातुल
18
[ष]
दयूतप्रियश च कौन्तेयॊ न च जानाति देवितुम
समाहूतश च राजेन्द्रॊ न शक्ष्यति निवर्तितुम
19
देवने कुशलश चाहं न मे ऽसति सदृशॊ भुवि
तरिषु लॊकेषु कौन्तेयं तं तवं दयूते समाह्वय
20
तस्याक्षकुशलॊ राजन्न आदास्ये ऽहम असंशयम
राज्यं शरियं च तां दीप्तां तवदर्थं पुरुषर्षभ
21
इदं तु सर्वं तवं राज्ञे दुर्यॊधन निवेदय
अनुज्ञातस तु ते पित्रा विजेष्ये तं न संशयः
22
[द]
तवम एव कुरुमुख्याय धृतराष्ट्राय सौबल
निवेदय यथान्यायं नाहं शक्ष्ये निशंसितुम
1
[ṣ]
duryodhana na te 'marṣaḥ kāryaḥ prati yudhiṣṭhiram
bhāgadheyāni hi svāni pāṇḍavā bhuñjate sadā
2
anekair abhyupāyaiś ca tvayārabdhāḥ purāsakṛt
vimuktāś ca naravyāghrā bhāgadheya puraskṛtāḥ
3
tair labdhā draupadī bhāryā drupadaś ca sutaiḥ saha
sahāyaḥ pṛthivī lābhe vāsudevaś ca vīryavān
4
labdhaś ca nābhibhūto 'rthaḥ pitryo 'ṃśaḥ pṛthivīpate
vivṛddhas tejasā teṣāṃ tatra kā paridevanā
5
dhanaṃjayena gāṇḍīvam akṣayyau ca maheṣudhī
labdhāny astrāṇi divyāni tarpayitvā hutāśanam
6
tena kārmukamukhyena bāhuvīryeṇa cātmanaḥ
kṛtā vaśe mahīpālās tatra kā paridevanā
7
agnidāhān mayaṃ cāpi mokṣayitvā sadānavam
sabhāṃ tāṃ kārayām āsa savyasācī paraṃtapaḥ
8
tena caiva mayenoktāḥ kiṃ karā nāma rākṣasāḥ
vahanti tāṃ sabhāṃ bhīmās tatra kā paridevanā
9
yac cāsahāyatāṃ rājann uktavān asi bhārata
tan mithyā bhrātaro hīme sahāyās te mahārathāḥ
10
droṇas tava maheṣvāsaḥ saha putreṇa dhīmatā
sūtaputraś ca rādheyo gautamaś ca mahārathaḥ
11
ahaṃ ca saha sodaryaiḥ saumadattiś ca vīryavān
etais tvaṃ sahitaḥ sarvair jaya kṛtsnāṃ vasuṃdharām
12
[d]
tvayā ca sahito rājann etaiś cānyair mahārathaiḥ
etān eva vijeṣyāmi yadi tvam anumanyase
13
eteṣu vijiteṣv adya bhaviṣyati mahī mama
sarve ca pṛthivīpālāḥ sabhā sā ca mahādhanā
14
[ṣ]
dhanaṃjayo vāsudevo bhīmaseno yudhiṣṭhiraḥ
nakulaḥ sahadevaś ca drupadaś ca sahātma jaiḥ
15
naite yudhi balāj jetuṃ śakyāḥ suragaṇair api
mahārathā maheṣvāsāḥ kṛtāstrā yuddhadurmadāḥ
16
ahaṃ tu tad vijānāmi vijetuṃ yena śakyate
yudhiṣṭhiraṃ svayaṃ rājaṃs tan nibodha juṣasva ca
17
[d]
apramādena suhṛdām anyeṣāṃ ca mahātmanām
yadi śakyā vijetuṃ te tan mamācakṣva mātula
18
[ṣ]
dyūtapriyaś ca kaunteyo na ca jānāti devitum
samāhūtaś ca rājendro na śakṣyati nivartitum
19
devane kuśalaś cāhaṃ na me 'sti sadṛśo bhuvi
triṣu lokeṣu kaunteyaṃ taṃ tvaṃ dyūte samāhvaya
20
tasyākṣakuśalo rājann ādāsye 'ham asaṃśayam
rājyaṃ śriyaṃ ca tāṃ dīptāṃ tvadarthaṃ puruṣarṣabha
21
idaṃ tu sarvaṃ tvaṃ rājñe duryodhana nivedaya
anujñātas tu te pitrā vijeṣye taṃ na saṃśayaḥ
22
[d]
tvam eva kurumukhyāya dhṛtarāṣṭrāya saubala
nivedaya yathānyāyaṃ nāhaṃ śakṣye niśaṃsitum
Book 2
Chapter 44
1
[ष]
दुर्यॊधन न ते ऽमर्षः कार्यः परति युधिष्ठिरम
भागधेयानि हि सवानि पाण्डवा भुञ्जते सदा
2
अनेकैर अभ्युपायैश च तवयारब्धाः पुरासकृत
विमुक्ताश च नरव्याघ्रा भागधेय पुरस्कृताः
3
तैर लब्धा दरौपदी भार्या दरुपदश च सुतैः सह
सहायः पृथिवी लाभे वासुदेवश च वीर्यवान
4
लब्धश च नाभिभूतॊ ऽरथः पित्र्यॊ ऽंशः पृथिवीपते
विवृद्धस तेजसा तेषां तत्र का परिदेवना
5
धनंजयेन गाण्डीवम अक्षय्यौ च महेषुधी
लब्धान्य अस्त्राणि दिव्यानि तर्पयित्वा हुताशनम
6
तेन कार्मुकमुख्येन बाहुवीर्येण चात्मनः
कृता वशे महीपालास तत्र का परिदेवना
7
अग्निदाहान मयं चापि मॊक्षयित्वा सदानवम
सभां तां कारयाम आस सव्यसाची परंतपः
8
तेन चैव मयेनॊक्ताः किं करा नाम राक्षसाः
वहन्ति तां सभां भीमास तत्र का परिदेवना
9
यच चासहायतां राजन्न उक्तवान असि भारत
तन मिथ्या भरातरॊ हीमे सहायास ते महारथाः
10
दरॊणस तव महेष्वासः सह पुत्रेण धीमता
सूतपुत्रश च राधेयॊ गौतमश च महारथः
11
अहं च सह सॊदर्यैः सौमदत्तिश च वीर्यवान
एतैस तवं सहितः सर्वैर जय कृत्स्नां वसुंधराम
12
[द]
तवया च सहितॊ राजन्न एतैश चान्यैर महारथैः
एतान एव विजेष्यामि यदि तवम अनुमन्यसे
13
एतेषु विजितेष्व अद्य भविष्यति मही मम
सर्वे च पृथिवीपालाः सभा सा च महाधना
14
[ष]
धनंजयॊ वासुदेवॊ भीमसेनॊ युधिष्ठिरः
नकुलः सहदेवश च दरुपदश च सहात्म जैः
15
नैते युधि बलाज जेतुं शक्याः सुरगणैर अपि
महारथा महेष्वासाः कृतास्त्रा युद्धदुर्मदाः
16
अहं तु तद विजानामि विजेतुं येन शक्यते
युधिष्ठिरं सवयं राजंस तन निबॊध जुषस्व च
17
[द]
अप्रमादेन सुहृदाम अन्येषां च महात्मनाम
यदि शक्या विजेतुं ते तन ममाचक्ष्व मातुल
18
[ष]
दयूतप्रियश च कौन्तेयॊ न च जानाति देवितुम
समाहूतश च राजेन्द्रॊ न शक्ष्यति निवर्तितुम
19
देवने कुशलश चाहं न मे ऽसति सदृशॊ भुवि
तरिषु लॊकेषु कौन्तेयं तं तवं दयूते समाह्वय
20
तस्याक्षकुशलॊ राजन्न आदास्ये ऽहम असंशयम
राज्यं शरियं च तां दीप्तां तवदर्थं पुरुषर्षभ
21
इदं तु सर्वं तवं राज्ञे दुर्यॊधन निवेदय
अनुज्ञातस तु ते पित्रा विजेष्ये तं न संशयः
22
[द]
तवम एव कुरुमुख्याय धृतराष्ट्राय सौबल
निवेदय यथान्यायं नाहं शक्ष्ये निशंसितुम
1
[ṣ]
duryodhana na te 'marṣaḥ kāryaḥ prati yudhiṣṭhiram
bhāgadheyāni hi svāni pāṇḍavā bhuñjate sadā
2
anekair abhyupāyaiś ca tvayārabdhāḥ purāsakṛt
vimuktāś ca naravyāghrā bhāgadheya puraskṛtāḥ
3
tair labdhā draupadī bhāryā drupadaś ca sutaiḥ saha
sahāyaḥ pṛthivī lābhe vāsudevaś ca vīryavān
4
labdhaś ca nābhibhūto 'rthaḥ pitryo 'ṃśaḥ pṛthivīpate
vivṛddhas tejasā teṣāṃ tatra kā paridevanā
5
dhanaṃjayena gāṇḍīvam akṣayyau ca maheṣudhī
labdhāny astrāṇi divyāni tarpayitvā hutāśanam
6
tena kārmukamukhyena bāhuvīryeṇa cātmanaḥ
kṛtā vaśe mahīpālās tatra kā paridevanā
7
agnidāhān mayaṃ cāpi mokṣayitvā sadānavam
sabhāṃ tāṃ kārayām āsa savyasācī paraṃtapaḥ
8
tena caiva mayenoktāḥ kiṃ karā nāma rākṣasāḥ
vahanti tāṃ sabhāṃ bhīmās tatra kā paridevanā
9
yac cāsahāyatāṃ rājann uktavān asi bhārata
tan mithyā bhrātaro hīme sahāyās te mahārathāḥ
10
droṇas tava maheṣvāsaḥ saha putreṇa dhīmatā
sūtaputraś ca rādheyo gautamaś ca mahārathaḥ
11
ahaṃ ca saha sodaryaiḥ saumadattiś ca vīryavān
etais tvaṃ sahitaḥ sarvair jaya kṛtsnāṃ vasuṃdharām
12
[d]
tvayā ca sahito rājann etaiś cānyair mahārathaiḥ
etān eva vijeṣyāmi yadi tvam anumanyase
13
eteṣu vijiteṣv adya bhaviṣyati mahī mama
sarve ca pṛthivīpālāḥ sabhā sā ca mahādhanā
14
[ṣ]
dhanaṃjayo vāsudevo bhīmaseno yudhiṣṭhiraḥ
nakulaḥ sahadevaś ca drupadaś ca sahātma jaiḥ
15
naite yudhi balāj jetuṃ śakyāḥ suragaṇair api
mahārathā maheṣvāsāḥ kṛtāstrā yuddhadurmadāḥ
16
ahaṃ tu tad vijānāmi vijetuṃ yena śakyate
yudhiṣṭhiraṃ svayaṃ rājaṃs tan nibodha juṣasva ca
17
[d]
apramādena suhṛdām anyeṣāṃ ca mahātmanām
yadi śakyā vijetuṃ te tan mamācakṣva mātula
18
[ṣ]
dyūtapriyaś ca kaunteyo na ca jānāti devitum
samāhūtaś ca rājendro na śakṣyati nivartitum
19
devane kuśalaś cāhaṃ na me 'sti sadṛśo bhuvi
triṣu lokeṣu kaunteyaṃ taṃ tvaṃ dyūte samāhvaya
20
tasyākṣakuśalo rājann ādāsye 'ham asaṃśayam
rājyaṃ śriyaṃ ca tāṃ dīptāṃ tvadarthaṃ puruṣarṣabha
21
idaṃ tu sarvaṃ tvaṃ rājñe duryodhana nivedaya
anujñātas tu te pitrā vijeṣye taṃ na saṃśayaḥ
22
[d]
tvam eva kurumukhyāya dhṛtarāṣṭrāya saubala
nivedaya yathānyāyaṃ nāhaṃ śakṣye niśaṃsitum
