Book 3. Chapter 143
The Mahabharata In Sanskrit
Book 3
Chapter 143
1
[वै]
ते शूरास तत धन्वानस तूनवन्तः समार्गणाः
बद्धगॊधाङ्गुलि तराणाः खद्गवन्तॊ ऽमितौजसः
2
परिगृह्य दविजश्रेष्ठाञ शरेष्ठाः सर्वधनुष्मताम
पाञ्चाली सहिता राजन परययुर गन्धमादनम
3
सरांसि सरितश चैव पर्वतांश च वनानि च
वृक्षांश च बहुल छायान ददृशुर गिरिमूर्धनि
नित्यपुष्पफलान देशान देवर्षिगणसेवितान
4
आत्मन्य आत्मानम आधाय वीरा मूलफलाशनाः
चेरुर उच्चावचाकारान देशान विषमसंकटान
पश्यन्तॊ मृगजातानि बहूनि विविधानि च
5
ऋरि सिद्धामर युतं गन्धर्वाप्सरसां परियम
विविशुस ते महात्मानः किंनराचरितं गिरिम
6
परविशत्स्व अथ वीरेषु पर्वतं गन्धमादनम
चन्दवातं महद वर्षं परादुरासीद विशां पते
7
ततॊ रेणुः समुद्भूतः सपत्र बहुलॊ महान
पृथिवीं चान्तरिक्षं च दयां चैव तमसावृणॊत
8
न सम परज्ञायते किं चिद आवृते वयॊम्नि रेणुना
न चापि शेकुस ते कर्तुम अन्यॊन्यस्याभिभाषणम
9
न चापश्यन्त ते ऽनयॊन्यं तमसा हतचक्षुसः
आकृष्यमाणा वातेन साश्म चूर्णेन भारत
10
दरुमाणां वातभग्नानां पततां भूतले भृशम
अन्येषां च मही जानां शब्दः समभवन महान
11
दयौः सवित पतति किं भूमौ दीर्यन्ते पर्वता नु किम
इति ते मेनिरे सर्वे पवनेन विमॊहिताः
12
ते यथानन्तरान वृक्षान वल्मीकान विषमाणि च
पाणिभिः परिमार्गन्तॊ भीता वायॊर निलिल्यिरे
13
ततः कार्मुकम उद्यम्य भीमसेनॊ महाबलः
कृष्णाम आदाय संगत्या तस्थाव आश्रित्य पादपम
14
धर्मराजश च धौम्यश च निलिल्याते महावने
अग्निहॊत्राण्य उपादाय सहदेवस तु पर्वते
15
नकुलॊ बराह्मणाश चान्ये लॊमशश च महातपः
वृक्षान आसाद्य संत्रस्तास तत्र तत्र निलिल्यिरे
16
मन्दी भूते च पवने तस्मिन रजसि शाम्यति
महद्भिः पृषतैस तूर्णं वर्षम अभ्याजगाम ह
17
ततॊ ऽशमसहिता धाराः संवृण्वन्त्यः समन्ततः
परपेतुर अनिशं तत्र शीघ्रवातसमीरिताः
18
ततः सागरगा आपः कीर्यमाणः समन्ततः
परादुरासन सकलुसाः फेनवत्यॊ विशां पते
19
वहन्त्यॊ वारि बहुलं फेनॊदुप परिप्लुतम
परिसस्रुर महाशब्दाः परकर्षन्त्यॊ महीरुहान
20
तस्मिन्न उपरते वर्षे वाते च समतां गते
गते हय अम्भसि निम्नानि परादुर्भूते दिवाकरे
21
निर्जग्मुस ते शनैः सर्वे समाजग्मुश च भारत
परतस्थुश च पुनर वीराः पर्वतं गन्धमादनम
1
[vai]
te śūrās tata dhanvānas tūnavantaḥ samārgaṇāḥ
baddhagodhāṅguli trāṇāḥ khadgavanto 'mitaujasaḥ
2
parigṛhya dvijaśreṣṭhāñ śreṣṭhāḥ sarvadhanuṣmatām
pāñcālī sahitā rājan prayayur gandhamādanam
3
sarāṃsi saritaś caiva parvatāṃś ca vanāni ca
vṛkṣāṃś ca bahula chāyān dadṛśur girimūrdhani
nityapuṣpaphalān deśān devarṣigaṇasevitān
4
tmany ātmānam ādhāya vīrā mūlaphalāśanāḥ
cerur uccāvacākārān deśān viṣamasaṃkaṭān
paśyanto mṛgajātāni bahūni vividhāni ca
5
ri siddhāmara yutaṃ gandharvāpsarasāṃ priyam
viviśus te mahātmānaḥ kiṃnarācaritaṃ girim
6
praviśatsv atha vīreṣu parvataṃ gandhamādanam
candavātaṃ mahad varṣaṃ prādurāsīd viśāṃ pate
7
tato reṇuḥ samudbhūtaḥ sapatra bahulo mahān
pṛthivīṃ cāntarikṣaṃ ca dyāṃ caiva tamasāvṛṇot
8
na sma prajñāyate kiṃ cid āvṛte vyomni reṇunā
na cāpi śekus te kartum anyonyasyābhibhāṣaṇam
9
na cāpaśyanta te 'nyonyaṃ tamasā hatacakṣusaḥ
ākṛṣyamāṇā vātena sāśma cūrṇena bhārata
10
drumāṇāṃ vātabhagnānāṃ patatāṃ bhūtale bhṛśam
anyeṣāṃ ca mahī jānāṃ śabdaḥ samabhavan mahān
11
dyauḥ svit patati kiṃ bhūmau dīryante parvatā nu kim
iti te menire sarve pavanena vimohitāḥ
12
te yathānantarān vṛkṣān valmīkān viṣamāṇi ca
pāṇibhiḥ parimārganto bhītā vāyor nililyire
13
tataḥ kārmukam udyamya bhīmaseno mahābalaḥ
kṛṣṇm ādāya saṃgatyā tasthāv āśritya pādapam
14
dharmarājaś ca dhaumyaś ca nililyāte mahāvane
agnihotrāṇy upādāya sahadevas tu parvate
15
nakulo brāhmaṇāś cānye lomaśaś ca mahātapaḥ
vṛkṣān āsādya saṃtrastās tatra tatra nililyire
16
mandī bhūte ca pavane tasmin rajasi śāmyati
mahadbhiḥ pṛṣatais tūrṇaṃ varṣam abhyājagāma ha
17
tato 'śmasahitā dhārāḥ saṃvṛṇvantyaḥ samantataḥ
prapetur aniśaṃ tatra śīghravātasamīritāḥ
18
tataḥ sāgaragā āpaḥ kīryamāṇaḥ samantataḥ
prādurāsan sakalusāḥ phenavatyo viśāṃ pate
19
vahantyo vāri bahulaṃ phenodupa pariplutam
parisasrur mahāśabdāḥ prakarṣantyo mahīruhān
20
tasminn uparate varṣe vāte ca samatāṃ gate
gate hy ambhasi nimnāni prādurbhūte divākare
21
nirjagmus te śanaiḥ sarve samājagmuś ca bhārata
pratasthuś ca punar vīrāḥ parvataṃ gandhamādanam
Book 3
Chapter 143
1
[वै]
ते शूरास तत धन्वानस तूनवन्तः समार्गणाः
बद्धगॊधाङ्गुलि तराणाः खद्गवन्तॊ ऽमितौजसः
2
परिगृह्य दविजश्रेष्ठाञ शरेष्ठाः सर्वधनुष्मताम
पाञ्चाली सहिता राजन परययुर गन्धमादनम
3
सरांसि सरितश चैव पर्वतांश च वनानि च
वृक्षांश च बहुल छायान ददृशुर गिरिमूर्धनि
नित्यपुष्पफलान देशान देवर्षिगणसेवितान
4
आत्मन्य आत्मानम आधाय वीरा मूलफलाशनाः
चेरुर उच्चावचाकारान देशान विषमसंकटान
पश्यन्तॊ मृगजातानि बहूनि विविधानि च
5
ऋरि सिद्धामर युतं गन्धर्वाप्सरसां परियम
विविशुस ते महात्मानः किंनराचरितं गिरिम
6
परविशत्स्व अथ वीरेषु पर्वतं गन्धमादनम
चन्दवातं महद वर्षं परादुरासीद विशां पते
7
ततॊ रेणुः समुद्भूतः सपत्र बहुलॊ महान
पृथिवीं चान्तरिक्षं च दयां चैव तमसावृणॊत
8
न सम परज्ञायते किं चिद आवृते वयॊम्नि रेणुना
न चापि शेकुस ते कर्तुम अन्यॊन्यस्याभिभाषणम
9
न चापश्यन्त ते ऽनयॊन्यं तमसा हतचक्षुसः
आकृष्यमाणा वातेन साश्म चूर्णेन भारत
10
दरुमाणां वातभग्नानां पततां भूतले भृशम
अन्येषां च मही जानां शब्दः समभवन महान
11
दयौः सवित पतति किं भूमौ दीर्यन्ते पर्वता नु किम
इति ते मेनिरे सर्वे पवनेन विमॊहिताः
12
ते यथानन्तरान वृक्षान वल्मीकान विषमाणि च
पाणिभिः परिमार्गन्तॊ भीता वायॊर निलिल्यिरे
13
ततः कार्मुकम उद्यम्य भीमसेनॊ महाबलः
कृष्णाम आदाय संगत्या तस्थाव आश्रित्य पादपम
14
धर्मराजश च धौम्यश च निलिल्याते महावने
अग्निहॊत्राण्य उपादाय सहदेवस तु पर्वते
15
नकुलॊ बराह्मणाश चान्ये लॊमशश च महातपः
वृक्षान आसाद्य संत्रस्तास तत्र तत्र निलिल्यिरे
16
मन्दी भूते च पवने तस्मिन रजसि शाम्यति
महद्भिः पृषतैस तूर्णं वर्षम अभ्याजगाम ह
17
ततॊ ऽशमसहिता धाराः संवृण्वन्त्यः समन्ततः
परपेतुर अनिशं तत्र शीघ्रवातसमीरिताः
18
ततः सागरगा आपः कीर्यमाणः समन्ततः
परादुरासन सकलुसाः फेनवत्यॊ विशां पते
19
वहन्त्यॊ वारि बहुलं फेनॊदुप परिप्लुतम
परिसस्रुर महाशब्दाः परकर्षन्त्यॊ महीरुहान
20
तस्मिन्न उपरते वर्षे वाते च समतां गते
गते हय अम्भसि निम्नानि परादुर्भूते दिवाकरे
21
निर्जग्मुस ते शनैः सर्वे समाजग्मुश च भारत
परतस्थुश च पुनर वीराः पर्वतं गन्धमादनम
1
[vai]
te śūrās tata dhanvānas tūnavantaḥ samārgaṇāḥ
baddhagodhāṅguli trāṇāḥ khadgavanto 'mitaujasaḥ
2
parigṛhya dvijaśreṣṭhāñ śreṣṭhāḥ sarvadhanuṣmatām
pāñcālī sahitā rājan prayayur gandhamādanam
3
sarāṃsi saritaś caiva parvatāṃś ca vanāni ca
vṛkṣāṃś ca bahula chāyān dadṛśur girimūrdhani
nityapuṣpaphalān deśān devarṣigaṇasevitān
4
tmany ātmānam ādhāya vīrā mūlaphalāśanāḥ
cerur uccāvacākārān deśān viṣamasaṃkaṭān
paśyanto mṛgajātāni bahūni vividhāni ca
5
ri siddhāmara yutaṃ gandharvāpsarasāṃ priyam
viviśus te mahātmānaḥ kiṃnarācaritaṃ girim
6
praviśatsv atha vīreṣu parvataṃ gandhamādanam
candavātaṃ mahad varṣaṃ prādurāsīd viśāṃ pate
7
tato reṇuḥ samudbhūtaḥ sapatra bahulo mahān
pṛthivīṃ cāntarikṣaṃ ca dyāṃ caiva tamasāvṛṇot
8
na sma prajñāyate kiṃ cid āvṛte vyomni reṇunā
na cāpi śekus te kartum anyonyasyābhibhāṣaṇam
9
na cāpaśyanta te 'nyonyaṃ tamasā hatacakṣusaḥ
ākṛṣyamāṇā vātena sāśma cūrṇena bhārata
10
drumāṇāṃ vātabhagnānāṃ patatāṃ bhūtale bhṛśam
anyeṣāṃ ca mahī jānāṃ śabdaḥ samabhavan mahān
11
dyauḥ svit patati kiṃ bhūmau dīryante parvatā nu kim
iti te menire sarve pavanena vimohitāḥ
12
te yathānantarān vṛkṣān valmīkān viṣamāṇi ca
pāṇibhiḥ parimārganto bhītā vāyor nililyire
13
tataḥ kārmukam udyamya bhīmaseno mahābalaḥ
kṛṣṇm ādāya saṃgatyā tasthāv āśritya pādapam
14
dharmarājaś ca dhaumyaś ca nililyāte mahāvane
agnihotrāṇy upādāya sahadevas tu parvate
15
nakulo brāhmaṇāś cānye lomaśaś ca mahātapaḥ
vṛkṣān āsādya saṃtrastās tatra tatra nililyire
16
mandī bhūte ca pavane tasmin rajasi śāmyati
mahadbhiḥ pṛṣatais tūrṇaṃ varṣam abhyājagāma ha
17
tato 'śmasahitā dhārāḥ saṃvṛṇvantyaḥ samantataḥ
prapetur aniśaṃ tatra śīghravātasamīritāḥ
18
tataḥ sāgaragā āpaḥ kīryamāṇaḥ samantataḥ
prādurāsan sakalusāḥ phenavatyo viśāṃ pate
19
vahantyo vāri bahulaṃ phenodupa pariplutam
parisasrur mahāśabdāḥ prakarṣantyo mahīruhān
20
tasminn uparate varṣe vāte ca samatāṃ gate
gate hy ambhasi nimnāni prādurbhūte divākare
21
nirjagmus te śanaiḥ sarve samājagmuś ca bhārata
pratasthuś ca punar vīrāḥ parvataṃ gandhamādanam
