Book 5. Chapter 28
The Mahabharata In Sanskrit
Book 5
Chapter 28
1
[य]
असंशयं संजय सत्यम एतद; धर्मॊ वरः कर्मणां यत तवम आत्थ
जञात्वा तु मां संजय गर्हयेस तवं; यदि धर्मं यद्य अधर्मं चरामि
2
यत्राधर्मॊ धर्मरूपाणि बिभ्रद; धर्मः कृत्स्नॊ दृश्यते ऽधर्मरूपः
तथा धर्मॊ धारयन धर्मरूपं; विद्वांसस तं संप्रपश्यन्ति बुद्ध्या
3
एवम एताव आपदि लिङ्गम एतद; धर्माधर्मौ वृत्ति नित्यौ भजेताम
आद्यं लिङ्गं यस्य तस्य परमाणम; आपद धर्मं संजय तं निबॊध
4
लुप्तायां तु परकृतौ येन कर्म; निष्पादयेत तत्परीप्सेद विहीनः
परकृतिस्थश चापदि वर्तमान; उभौ गर्ह्यौ भवतः संजयैतौ
5
अविलॊपम इच्छतां बराह्मणानां; परायश्चित्तं विहितं यद विधात्रा
आपद्य अथाकर्मसु वर्तमानान; विकर्मस्थान संजय गर्हयेत
6
मनीषिणां तत्त्वविच छेदनाय; विधीयते सत्सु वृत्तिः सदैव
अब्राह्मणाः सन्ति तु ये न वैद्याः; सर्वॊच्छेदं साधु मन्येत तेभ्यः
7
तदर्था नः पितरॊ ये च पूर्वे; पितामहा ये च तेभ्यः परे ऽनये
परज्ञैषिणॊ य च हि कर्म चक्रुर; नास्त्य अन्ततॊ नास्ति नास्तीति मन्ये
8
यत किं चिद एतद वित्तम अस्यां पृथिव्यां; यद देवानां तरिदशानां परत्र
पराजापत्यं तरिदिवं बरह्मलॊकं; नाधर्मतः संजय कामये तत
9
धर्मेश्वरः कुशलॊ नीतिमांश चाप्य; उपासिता बराह्मणानां मनीषी
नानाविधांश चैव महाबलांश च; राजन्य भॊजनान अनुशास्ति कृष्णः
10
यदि हय अहं विसृजन सयाम अगर्ह्यॊ; युध्यमानॊ यदि जह्यां सवधर्मम
महायशाः केशवस तद बरवीतु; वासुदेवस तूभयॊर अर्थकामः
11
शैनेया हि चैत्रकाश चान्धकाश च; वार्ष्णेय भॊजाः कौकुराः सृञ्जयाश च
उपासीना वासुदेवस्य बुद्धिं; निगृह्य शत्रून सुहृदॊ नन्दयन्ति
12
वृष्ण्यन्धका हय उग्रसेनादयॊ वै; कृष्ण परणीताः सर्वैवेन्द्र कल्पाः
मनस्विनः सत्यपराक्रमाश च; महाबला यादवा भॊगवन्तः
13
काश्यॊ बभ्रुः शरियम उत्तमां गतॊ; लब्ध्वा कृत्णं भरातरम ईशितारम
यस्मै कामान वर्षति वासुदेवॊ; गरीष्मात्यये मेघ इव परजाभ्यः
14
ईदृशॊ ऽयं केशवस तात भूयॊ; विद्मॊ हय एनं कर्मणां निश्चयज्ञम
परियश च नः साधुतमश च कृष्णॊ; नातिक्रमे वचनं केशवस्य
1
[y]
asaṃśayaṃ saṃjaya satyam etad; dharmo varaḥ karmaṇāṃ yat tvam āttha
jñātvā tu māṃ saṃjaya garhayes tvaṃ; yadi dharmaṃ yady adharmaṃ carāmi
2
yatrādharmo dharmarūpāṇi bibhrad; dharmaḥ kṛtsno dṛśyate 'dharmarūpaḥ
tathā dharmo dhārayan dharmarūpaṃ; vidvāṃsas taṃ saṃprapaśyanti buddhyā
3
evam etāv āpadi liṅgam etad; dharmādharmau vṛtti nityau bhajetām
ādyaṃ liṅgaṃ yasya tasya pramāṇam; āpad dharmaṃ saṃjaya taṃ nibodha
4
luptāyāṃ tu prakṛtau yena karma; niṣpādayet tatparīpsed vihīnaḥ
prakṛtisthaś cāpadi vartamāna; ubhau garhyau bhavataḥ saṃjayaitau
5
avilopam icchatāṃ brāhmaṇānāṃ; prāyaścittaṃ vihitaṃ yad vidhātrā
āpady athākarmasu vartamānān; vikarmasthān saṃjaya garhayeta
6
manīṣiṇāṃ tattvavic chedanāya; vidhīyate satsu vṛttiḥ sadaiva
abrāhmaṇāḥ santi tu ye na vaidyāḥ; sarvocchedaṃ sādhu manyeta tebhyaḥ
7
tadarthā naḥ pitaro ye ca pūrve; pitāmahā ye ca tebhyaḥ pare 'nye
prajñaiṣiṇo ya ca hi karma cakrur; nāsty antato nāsti nāstīti manye
8
yat kiṃ cid etad vittam asyāṃ pṛthivyāṃ; yad devānāṃ tridaśānāṃ paratra
prājāpatyaṃ tridivaṃ brahmalokaṃ; nādharmataḥ saṃjaya kāmaye tat
9
dharmeśvaraḥ kuśalo nītimāṃś cāpy; upāsitā brāhmaṇānāṃ manīṣī
nānāvidhāṃś caiva mahābalāṃś ca; rājanya bhojanān anuśāsti kṛṣṇaḥ
10
yadi hy ahaṃ visṛjan syām agarhyo; yudhyamāno yadi jahyāṃ svadharmam
mahāyaśāḥ keśavas tad bravītu; vāsudevas tūbhayor arthakāmaḥ
11
aineyā hi caitrakāś cāndhakāś ca; vārṣṇeya bhojāḥ kaukurāḥ sṛñjayāś ca
upāsīnā vāsudevasya buddhiṃ; nigṛhya śatrūn suhṛdo nandayanti
12
vṛṣṇyandhakā hy ugrasenādayo vai; kṛṣṇa praṇītāḥ sarvaivendra kalpāḥ
manasvinaḥ satyaparākramāś ca; mahābalā yādavā bhogavantaḥ
13
kāśyo babhruḥ śriyam uttamāṃ gato; labdhvā kṛtṇaṃ bhrātaram īśitāram
yasmai kāmān varṣati vāsudevo; grīṣmātyaye megha iva prajābhyaḥ
14
dṛśo 'yaṃ keśavas tāta bhūyo; vidmo hy enaṃ karmaṇāṃ niścayajñam
priyaś ca naḥ sādhutamaś ca kṛṣṇo; nātikrame vacanaṃ keśavasya
Book 5
Chapter 28
1
[य]
असंशयं संजय सत्यम एतद; धर्मॊ वरः कर्मणां यत तवम आत्थ
जञात्वा तु मां संजय गर्हयेस तवं; यदि धर्मं यद्य अधर्मं चरामि
2
यत्राधर्मॊ धर्मरूपाणि बिभ्रद; धर्मः कृत्स्नॊ दृश्यते ऽधर्मरूपः
तथा धर्मॊ धारयन धर्मरूपं; विद्वांसस तं संप्रपश्यन्ति बुद्ध्या
3
एवम एताव आपदि लिङ्गम एतद; धर्माधर्मौ वृत्ति नित्यौ भजेताम
आद्यं लिङ्गं यस्य तस्य परमाणम; आपद धर्मं संजय तं निबॊध
4
लुप्तायां तु परकृतौ येन कर्म; निष्पादयेत तत्परीप्सेद विहीनः
परकृतिस्थश चापदि वर्तमान; उभौ गर्ह्यौ भवतः संजयैतौ
5
अविलॊपम इच्छतां बराह्मणानां; परायश्चित्तं विहितं यद विधात्रा
आपद्य अथाकर्मसु वर्तमानान; विकर्मस्थान संजय गर्हयेत
6
मनीषिणां तत्त्वविच छेदनाय; विधीयते सत्सु वृत्तिः सदैव
अब्राह्मणाः सन्ति तु ये न वैद्याः; सर्वॊच्छेदं साधु मन्येत तेभ्यः
7
तदर्था नः पितरॊ ये च पूर्वे; पितामहा ये च तेभ्यः परे ऽनये
परज्ञैषिणॊ य च हि कर्म चक्रुर; नास्त्य अन्ततॊ नास्ति नास्तीति मन्ये
8
यत किं चिद एतद वित्तम अस्यां पृथिव्यां; यद देवानां तरिदशानां परत्र
पराजापत्यं तरिदिवं बरह्मलॊकं; नाधर्मतः संजय कामये तत
9
धर्मेश्वरः कुशलॊ नीतिमांश चाप्य; उपासिता बराह्मणानां मनीषी
नानाविधांश चैव महाबलांश च; राजन्य भॊजनान अनुशास्ति कृष्णः
10
यदि हय अहं विसृजन सयाम अगर्ह्यॊ; युध्यमानॊ यदि जह्यां सवधर्मम
महायशाः केशवस तद बरवीतु; वासुदेवस तूभयॊर अर्थकामः
11
शैनेया हि चैत्रकाश चान्धकाश च; वार्ष्णेय भॊजाः कौकुराः सृञ्जयाश च
उपासीना वासुदेवस्य बुद्धिं; निगृह्य शत्रून सुहृदॊ नन्दयन्ति
12
वृष्ण्यन्धका हय उग्रसेनादयॊ वै; कृष्ण परणीताः सर्वैवेन्द्र कल्पाः
मनस्विनः सत्यपराक्रमाश च; महाबला यादवा भॊगवन्तः
13
काश्यॊ बभ्रुः शरियम उत्तमां गतॊ; लब्ध्वा कृत्णं भरातरम ईशितारम
यस्मै कामान वर्षति वासुदेवॊ; गरीष्मात्यये मेघ इव परजाभ्यः
14
ईदृशॊ ऽयं केशवस तात भूयॊ; विद्मॊ हय एनं कर्मणां निश्चयज्ञम
परियश च नः साधुतमश च कृष्णॊ; नातिक्रमे वचनं केशवस्य
1
[y]
asaṃśayaṃ saṃjaya satyam etad; dharmo varaḥ karmaṇāṃ yat tvam āttha
jñātvā tu māṃ saṃjaya garhayes tvaṃ; yadi dharmaṃ yady adharmaṃ carāmi
2
yatrādharmo dharmarūpāṇi bibhrad; dharmaḥ kṛtsno dṛśyate 'dharmarūpaḥ
tathā dharmo dhārayan dharmarūpaṃ; vidvāṃsas taṃ saṃprapaśyanti buddhyā
3
evam etāv āpadi liṅgam etad; dharmādharmau vṛtti nityau bhajetām
ādyaṃ liṅgaṃ yasya tasya pramāṇam; āpad dharmaṃ saṃjaya taṃ nibodha
4
luptāyāṃ tu prakṛtau yena karma; niṣpādayet tatparīpsed vihīnaḥ
prakṛtisthaś cāpadi vartamāna; ubhau garhyau bhavataḥ saṃjayaitau
5
avilopam icchatāṃ brāhmaṇānāṃ; prāyaścittaṃ vihitaṃ yad vidhātrā
āpady athākarmasu vartamānān; vikarmasthān saṃjaya garhayeta
6
manīṣiṇāṃ tattvavic chedanāya; vidhīyate satsu vṛttiḥ sadaiva
abrāhmaṇāḥ santi tu ye na vaidyāḥ; sarvocchedaṃ sādhu manyeta tebhyaḥ
7
tadarthā naḥ pitaro ye ca pūrve; pitāmahā ye ca tebhyaḥ pare 'nye
prajñaiṣiṇo ya ca hi karma cakrur; nāsty antato nāsti nāstīti manye
8
yat kiṃ cid etad vittam asyāṃ pṛthivyāṃ; yad devānāṃ tridaśānāṃ paratra
prājāpatyaṃ tridivaṃ brahmalokaṃ; nādharmataḥ saṃjaya kāmaye tat
9
dharmeśvaraḥ kuśalo nītimāṃś cāpy; upāsitā brāhmaṇānāṃ manīṣī
nānāvidhāṃś caiva mahābalāṃś ca; rājanya bhojanān anuśāsti kṛṣṇaḥ
10
yadi hy ahaṃ visṛjan syām agarhyo; yudhyamāno yadi jahyāṃ svadharmam
mahāyaśāḥ keśavas tad bravītu; vāsudevas tūbhayor arthakāmaḥ
11
aineyā hi caitrakāś cāndhakāś ca; vārṣṇeya bhojāḥ kaukurāḥ sṛñjayāś ca
upāsīnā vāsudevasya buddhiṃ; nigṛhya śatrūn suhṛdo nandayanti
12
vṛṣṇyandhakā hy ugrasenādayo vai; kṛṣṇa praṇītāḥ sarvaivendra kalpāḥ
manasvinaḥ satyaparākramāś ca; mahābalā yādavā bhogavantaḥ
13
kāśyo babhruḥ śriyam uttamāṃ gato; labdhvā kṛtṇaṃ bhrātaram īśitāram
yasmai kāmān varṣati vāsudevo; grīṣmātyaye megha iva prajābhyaḥ
14
dṛśo 'yaṃ keśavas tāta bhūyo; vidmo hy enaṃ karmaṇāṃ niścayajñam
priyaś ca naḥ sādhutamaś ca kṛṣṇo; nātikrame vacanaṃ keśavasya
