Book 5. Chapter 55
The Mahabharata In Sanskrit
Book 5
Chapter 55
1
[दुर]
अक्षौहिणीः सप्त लब्ध्वा राजभिः सह संजय
किं सविद इच्छति कौन्तेयॊ युद्धप्रेप्सुर युधिष्ठिरः
2
अतीव मुदितॊ राजन युद्धप्रेप्सुर युधिष्ठिरः
भीमसेनार्जुनौ चॊभौ यमाव अपि न बिभ्यतः
3
रथं तु दिव्यं कौन्तेयः सर्वा विभ्राजयन दिशः
मन्त्रं जिज्ञासमानः सन बीभत्सुः समयॊजयत
4
तम अपश्याम संनद्धं मेघं विद्युत्प्रभं यथा
स मन्त्रान समभिध्याय हृष्यमाणॊ ऽभयभाषत
5
पूर्वरूपम इदं पश्य वयं जेष्याम संजय
बीभत्सुर मां यथॊवाच तथावैम्य अहम अप्य उत
6
[दुर]
परशंसस्य अभिनन्दंस तान पार्थान अक्षपराजितान
अर्जुनस्य रथे बरूहि कथम अश्वाः कथं धवजः
7
भौवनः सह शक्रेण बहु चित्रं विशां पते
रूपाणि कल्पयाम आस तवष्टा धात्रा सहाभिभॊ
8
धवजे हि तस्मिन रूपाणि चक्रुस ते देव मायया
महाधनानि दिव्यानि महान्ति च लघूनि च
9
सर्वा दिशॊ यॊजनमात्रम अन्तरं; स तिर्यग ऊर्ध्वं च रुरॊध वै धवजः
न संसज्जेत तरुभिः संवृतॊ ऽपि; तथा हि मायाविहिता भौवनेन
10
यथाकाशे शक्रधनुःप्रकाशते; न चैकवर्णं न च विद्म किं नु तत
तथा धवजॊ विहितॊ भौवनेन; बह्व आकारं दृश्यते रूपम अस्य
11
यथाग्निधूमॊ दिवम एति रुद्ध्वा; वर्णान बिभ्रत तैजसं तच छरीरम
तथा धवजॊ विहितॊ भौवनेन; न चेद भारॊ भविता नॊत रॊधः
12
शवेतास तस्मिन वातवेगाः सदश्वा; दिव्या युक्ताश चित्ररथेन दत्ताः
शतं यत तत पूर्यते नित्यकालं; हतं हतं दत्तवरं पुरस्तात
13
तथा राज्ञॊ दन्तवर्णा बृहन्तॊ; रथे युक्ता भान्ति तद वीर्यतुल्याः
ऋश्य परख्या भीमसेनस्य वाहा; रणे वायॊस तुल्यवेगा बभूवुः
14
कल्माषाङ्गास तित्तिरि चित्रपृष्ठा; भरात्रा दत्ताः परीयता फल्गुनेन
भरातुर वीरस्य सवैस तुरंगैर विशिष्टा; मुदा युक्ताः सहदेवं वहन्ति
15
माद्रीपुत्रं नकुलं तव आजमीढं; महेन्द्रदत्ता हरयॊ वाजिमुख्याः
समा वायॊर बलवन्तस तरस्विनॊ; वहन्ति वीरं वृत्र शत्रुं यथेन्द्रम
16
तुल्याश चैभिर वयसा विक्रमेण; जवेन चैवाप्रतिरूपाः सदश्वाः
सौभद्रादीन दरौपदेयान कुमारान; वहन्त्य अश्वा देवदत्ता बृहन्तः
1
[dur]
akṣauhiṇīḥ sapta labdhvā rājabhiḥ saha saṃjaya
kiṃ svid icchati kaunteyo yuddhaprepsur yudhiṣṭhiraḥ
2
atīva mudito rājan yuddhaprepsur yudhiṣṭhiraḥ
bhīmasenārjunau cobhau yamāv api na bibhyataḥ
3
rathaṃ tu divyaṃ kaunteyaḥ sarvā vibhrājayan diśaḥ
mantraṃ jijñāsamānaḥ san bībhatsuḥ samayojayat
4
tam apaśyāma saṃnaddhaṃ meghaṃ vidyutprabhaṃ yathā
sa mantrān samabhidhyāya hṛṣyamāṇo 'bhyabhāṣata
5
pūrvarūpam idaṃ paśya vayaṃ jeṣyāma saṃjaya
bībhatsur māṃ yathovāca tathāvaimy aham apy uta
6
[dur]
praśaṃsasy abhinandaṃs tān pārthān akṣaparājitān
arjunasya rathe brūhi katham aśvāḥ kathaṃ dhvajaḥ
7
bhauvanaḥ saha śakreṇa bahu citraṃ viśāṃ pate
rūpāṇi kalpayām āsa tvaṣṭā dhātrā sahābhibho
8
dhvaje hi tasmin rūpāṇi cakrus te deva māyayā
mahādhanāni divyāni mahānti ca laghūni ca
9
sarvā diśo yojanamātram antaraṃ; sa tiryag ūrdhvaṃ ca rurodha vai dhvajaḥ
na saṃsajjet tarubhiḥ saṃvṛto 'pi; tathā hi māyāvihitā bhauvanena
10
yathākāśe śakradhanuḥprakāśate; na caikavarṇaṃ na ca vidma kiṃ nu tat
tathā dhvajo vihito bhauvanena; bahv ākāraṃ dṛśyate rūpam asya
11
yathāgnidhūmo divam eti ruddhvā; varṇān bibhrat taijasaṃ tac charīram
tathā dhvajo vihito bhauvanena; na ced bhāro bhavitā nota rodhaḥ
12
vetās tasmin vātavegāḥ sadaśvā; divyā yuktāś citrarathena dattāḥ
ataṃ yat tat pūryate nityakālaṃ; hataṃ hataṃ dattavaraṃ purastāt
13
tathā rājño dantavarṇā bṛhanto; rathe yuktā bhānti tad vīryatulyāḥ
ṛya prakhyā bhīmasenasya vāhā; raṇe vāyos tulyavegā babhūvuḥ
14
kalmāṣāṅgās tittiri citrapṛṣṭhā; bhrātrā dattāḥ prīyatā phalgunena
bhrātur vīrasya svais turaṃgair viśiṣṭā; mudā yuktāḥ sahadevaṃ vahanti
15
mādrīputraṃ nakulaṃ tv ājamīḍhaṃ; mahendradattā harayo vājimukhyāḥ
samā vāyor balavantas tarasvino; vahanti vīraṃ vṛtra śatruṃ yathendram
16
tulyāś caibhir vayasā vikrameṇa; javena caivāpratirūpāḥ sadaśvāḥ
saubhadrādīn draupadeyān kumārān; vahanty aśvā devadattā bṛhantaḥ
Book 5
Chapter 55
1
[दुर]
अक्षौहिणीः सप्त लब्ध्वा राजभिः सह संजय
किं सविद इच्छति कौन्तेयॊ युद्धप्रेप्सुर युधिष्ठिरः
2
अतीव मुदितॊ राजन युद्धप्रेप्सुर युधिष्ठिरः
भीमसेनार्जुनौ चॊभौ यमाव अपि न बिभ्यतः
3
रथं तु दिव्यं कौन्तेयः सर्वा विभ्राजयन दिशः
मन्त्रं जिज्ञासमानः सन बीभत्सुः समयॊजयत
4
तम अपश्याम संनद्धं मेघं विद्युत्प्रभं यथा
स मन्त्रान समभिध्याय हृष्यमाणॊ ऽभयभाषत
5
पूर्वरूपम इदं पश्य वयं जेष्याम संजय
बीभत्सुर मां यथॊवाच तथावैम्य अहम अप्य उत
6
[दुर]
परशंसस्य अभिनन्दंस तान पार्थान अक्षपराजितान
अर्जुनस्य रथे बरूहि कथम अश्वाः कथं धवजः
7
भौवनः सह शक्रेण बहु चित्रं विशां पते
रूपाणि कल्पयाम आस तवष्टा धात्रा सहाभिभॊ
8
धवजे हि तस्मिन रूपाणि चक्रुस ते देव मायया
महाधनानि दिव्यानि महान्ति च लघूनि च
9
सर्वा दिशॊ यॊजनमात्रम अन्तरं; स तिर्यग ऊर्ध्वं च रुरॊध वै धवजः
न संसज्जेत तरुभिः संवृतॊ ऽपि; तथा हि मायाविहिता भौवनेन
10
यथाकाशे शक्रधनुःप्रकाशते; न चैकवर्णं न च विद्म किं नु तत
तथा धवजॊ विहितॊ भौवनेन; बह्व आकारं दृश्यते रूपम अस्य
11
यथाग्निधूमॊ दिवम एति रुद्ध्वा; वर्णान बिभ्रत तैजसं तच छरीरम
तथा धवजॊ विहितॊ भौवनेन; न चेद भारॊ भविता नॊत रॊधः
12
शवेतास तस्मिन वातवेगाः सदश्वा; दिव्या युक्ताश चित्ररथेन दत्ताः
शतं यत तत पूर्यते नित्यकालं; हतं हतं दत्तवरं पुरस्तात
13
तथा राज्ञॊ दन्तवर्णा बृहन्तॊ; रथे युक्ता भान्ति तद वीर्यतुल्याः
ऋश्य परख्या भीमसेनस्य वाहा; रणे वायॊस तुल्यवेगा बभूवुः
14
कल्माषाङ्गास तित्तिरि चित्रपृष्ठा; भरात्रा दत्ताः परीयता फल्गुनेन
भरातुर वीरस्य सवैस तुरंगैर विशिष्टा; मुदा युक्ताः सहदेवं वहन्ति
15
माद्रीपुत्रं नकुलं तव आजमीढं; महेन्द्रदत्ता हरयॊ वाजिमुख्याः
समा वायॊर बलवन्तस तरस्विनॊ; वहन्ति वीरं वृत्र शत्रुं यथेन्द्रम
16
तुल्याश चैभिर वयसा विक्रमेण; जवेन चैवाप्रतिरूपाः सदश्वाः
सौभद्रादीन दरौपदेयान कुमारान; वहन्त्य अश्वा देवदत्ता बृहन्तः
1
[dur]
akṣauhiṇīḥ sapta labdhvā rājabhiḥ saha saṃjaya
kiṃ svid icchati kaunteyo yuddhaprepsur yudhiṣṭhiraḥ
2
atīva mudito rājan yuddhaprepsur yudhiṣṭhiraḥ
bhīmasenārjunau cobhau yamāv api na bibhyataḥ
3
rathaṃ tu divyaṃ kaunteyaḥ sarvā vibhrājayan diśaḥ
mantraṃ jijñāsamānaḥ san bībhatsuḥ samayojayat
4
tam apaśyāma saṃnaddhaṃ meghaṃ vidyutprabhaṃ yathā
sa mantrān samabhidhyāya hṛṣyamāṇo 'bhyabhāṣata
5
pūrvarūpam idaṃ paśya vayaṃ jeṣyāma saṃjaya
bībhatsur māṃ yathovāca tathāvaimy aham apy uta
6
[dur]
praśaṃsasy abhinandaṃs tān pārthān akṣaparājitān
arjunasya rathe brūhi katham aśvāḥ kathaṃ dhvajaḥ
7
bhauvanaḥ saha śakreṇa bahu citraṃ viśāṃ pate
rūpāṇi kalpayām āsa tvaṣṭā dhātrā sahābhibho
8
dhvaje hi tasmin rūpāṇi cakrus te deva māyayā
mahādhanāni divyāni mahānti ca laghūni ca
9
sarvā diśo yojanamātram antaraṃ; sa tiryag ūrdhvaṃ ca rurodha vai dhvajaḥ
na saṃsajjet tarubhiḥ saṃvṛto 'pi; tathā hi māyāvihitā bhauvanena
10
yathākāśe śakradhanuḥprakāśate; na caikavarṇaṃ na ca vidma kiṃ nu tat
tathā dhvajo vihito bhauvanena; bahv ākāraṃ dṛśyate rūpam asya
11
yathāgnidhūmo divam eti ruddhvā; varṇān bibhrat taijasaṃ tac charīram
tathā dhvajo vihito bhauvanena; na ced bhāro bhavitā nota rodhaḥ
12
vetās tasmin vātavegāḥ sadaśvā; divyā yuktāś citrarathena dattāḥ
ataṃ yat tat pūryate nityakālaṃ; hataṃ hataṃ dattavaraṃ purastāt
13
tathā rājño dantavarṇā bṛhanto; rathe yuktā bhānti tad vīryatulyāḥ
ṛya prakhyā bhīmasenasya vāhā; raṇe vāyos tulyavegā babhūvuḥ
14
kalmāṣāṅgās tittiri citrapṛṣṭhā; bhrātrā dattāḥ prīyatā phalgunena
bhrātur vīrasya svais turaṃgair viśiṣṭā; mudā yuktāḥ sahadevaṃ vahanti
15
mādrīputraṃ nakulaṃ tv ājamīḍhaṃ; mahendradattā harayo vājimukhyāḥ
samā vāyor balavantas tarasvino; vahanti vīraṃ vṛtra śatruṃ yathendram
16
tulyāś caibhir vayasā vikrameṇa; javena caivāpratirūpāḥ sadaśvāḥ
saubhadrādīn draupadeyān kumārān; vahanty aśvā devadattā bṛhantaḥ
