Home
>
Library
>
New
>
John Dargavel Smith
>
The Mahabharata In Sanskrit
>
Book 7. Chapter 91
Book 7. Chapter 91
The Mahabharata In Sanskrit
Book 7
Chapter
91
1
[स]
शृणुष्वैक मना राजन यन मां तवं परिपृच्छसि
दराव्यमाणे बले तस्मिन हार्दिक्येन महात्मना
2
लज्जयावनते चापि परहृष्टौश चैव तावकः
दवीपॊ य आसीत पाण्डूनाम अगाधे गाधम इच्छताम
3
शरुत्वा तु निनदं भीमं तावकानां महाहवे
शैनेयस तवरितॊ राजन कृतवर्माणम अभ्ययात
4
कृतवर्मा तु हार्दिक्यः शैनेयं निशितैः शरैः
अवाकिरत सुसंक्रुद्धस ततॊ ऽकरुध्यत सात्यकिः
5
ततः सुनिशितं भल्लं शैनेयः कृतवर्मणे
परेषयाम आस समरे शरांश च चतुरॊ ऽपरान
6
ते तस्य जघ्निरे वाहान भल्लेनास्याछिनद धनुः
पृष्ठरक्षं तथा सूतम अविध्यन निशितैः शरैः
7
ततस तं विरथं कृत्वा सात्यकिः सत्यविक्रमः
सेनाम अस्यार्दयाम आस शरैः संनतपर्वभिः
8
साभज्यताथ पृतना शैनेय शरपीडिता
ततः परायाद वै तवरितः सात्यकिः सत्यविक्रमः
9
शृणु राजन यद अकरॊत तव सैन्येषु वीर्यवान
अतीत्य स महाराज दरॊणानीक महार्णवम
10
पराजित्य च संहृष्टः कृतवर्माणम आहवे
यन्तारम अब्रवीच छूरः शनैर याहीत्य असंभ्रमम
11
दृष्ट्वा तु तव तत सैन्यं रथाश्वद्विपसंकुलम
पदातिजनसंपूर्णम अब्रवीत सारथिं पुनः
12
यद एतन मेघसंकाशं दरॊणानीकस्य सव्यतः
सुमहत कुञ्जरानीकं यस्य रुक्मरथॊ मुखम
13
एते हि बहवः सूत दुर्निवार्याश च संयुगे
दुर्यॊधन समादिष्टा मदर्थे तयक्तजीविताः
राजपुत्रा महेष्वासाः सर्वे विक्रान्तयॊधिनः
14
तरिगर्तानां रथॊदाराः सुवर्णविकृतध्वजाः
माम एवाभिमुखा वीरा यॊत्स्यमाना वयवस्थिताः
15
अत्र मां परापय कषिप्रम अश्वांश चॊदय सारथे
तरिगर्तैः सह यॊत्स्यामि भारद्वाजस्य पश्यतः
16
ततः परायाच छनैः सूतः सात्वतस्य मते सथितः
रथेनादित्यवर्णेन भास्वरेण पताकिना
17
तम ऊहुः सारथेर वश्या वल्गमाना हयॊत्तमाः
वायुवेगसमाः संख्ये कुन्देन्दु रजतप्रभाः
18
आपतन्तं रथं तं तु शङ्खवर्णैर हयॊत्तमैः
परिवव्रुस ततः शूरा गजानीकेन सर्वतः
किरन्तॊ विविधांस तीक्ष्णान सायकाँल लघुवेधिनः
19
सात्वतॊ ऽपि शितैर बाणैर गजानीकम अयॊधयत
पर्वतान इव वर्षेण तपान्ते जलदॊ महान
20
वज्राशनिसमस्पर्शैर वध्यमानाः शरैर गजाः
पराद्रवन रणम उत्सृज्य शिनिवीर्यसमीरितैः
21
शीर्णदन्ता विरुधिरा भिन्न मस्तकपिण्डकाः
विशीर्णकर्णास्य करा विनियन्तृपताकिनः
22
संभिन्नवर्म घण्टाश च संनिकृत्त महाध्वजाः
हतारॊहा दिशॊ राजन भेजिरे भरष्टकम्बलाः
23
रुवन्तॊ विविधान रावाञ जलदॊपम निस्वनाः
नाराचैर वत्सदन्तैश च सात्वतेन विदारिताः
24
तस्मिन दरुते गजानीके जलसंधॊ महारथः
यत्तः संप्रापयन नागं रजताश्वरथं परति
25
रुक्मवर्म करः शूरस तपनीयाङ्गदः शुचिः
कुण्डली मुकुटी शङ्खी रक्तचन्दन रूषितः
26
शिरसा धारयन दीप्तां तपनीयमयीं सरजम
उरसा धारयन निष्कं कण्ठसूत्रं च भास्वरम
27
चापं च रुक्मविकृतं विधुन्वन गजमूर्धनि
अशॊभत महाराज स विद्युद इव तॊयदः
28
तम आपतन्तं सहसा मागधस्य गजॊत्तमम
सात्यकिर वारयाम आस वेलेवॊद्वृत्तम अर्णवम
29
नागं निवारितं दृष्ट्वा शैनेयस्य शरॊत्तमैः
अक्रुध्यत रणे राजञ जलसंधॊ महाबलः
30
ततः करुद्धॊ महेष्वासॊ मार्गणैर भारसाधनैः
अविध्यत शिनेः पौत्रं जलसंधॊ महॊरसि
31
ततॊ ऽपरेण भल्लेन पीतेन निशितेन च
अस्यतॊ वृष्णिवीरस्य निचकर्त शरासनम
32
सात्यकिं छिन्नधन्वानं परहसन्न इव भारत
अविध्यन मागधॊ वीरः पञ्चभिर निशितैः शरैः
33
स विद्धॊ बहुभिर बाणैर जलसंधेन वीर्यवान
नाकम्पत महाबाहुस तद अद्भुतम इवाभवत
34
अचिन्तयन वै स शरान नात्यर्थं संभ्रमाद बली
धनुर अन्यत समादाय तिष्ठ तिष्ठेत्य उवाच ह
35
एतावद उक्त्वा शैनेयॊ जलसंधं महॊरसि
विव्याध षष्ट्या सुभृशं शराणां परहसन्न इव
36
कषुरप्रेण च पीतेन मुष्टिदेशे महद धनुः
जलसंधस्य चिच्छेद विव्याध च तरिभिः शरैः
37
जलसंधस तु तत तयक्त्वा स शरं वै शरासनम
तॊमरं वयसृजत तूर्णं सात्यकिं परति मारिष
38
स निर्भिद्य भुजं सव्यं माधवस्य महारणे
अभ्यगाद धरणीं घॊरः शवसन्न इव महॊरगः
39
निर्भिन्ने तु भुजे सव्ये सात्यकिः सत्यविक्रमः
तरिंशद्भिर विशिखैस तीक्ष्णैर जलसंधम अताडयत
40
परगृह्य तु ततः खड्गं जलसंधॊ महाबलः
आर्षभं चर्म च महच छतचन्द्रम अलंकृतम
तत आविध्य तं खड्गं सात्वतायॊत्ससर्ज ह
41
शैनेयस्य धनुश छित्त्वा स खड्गॊ नयपतन महीम
अलातचक्रवच चैव वयरॊचत महिं गतः
42
अथान्यद धनुर आदाय सर्वकायावदारणम
शालस्कन्धप्रतीकाशम इन्द्राशनिसमस्वनम
विस्फार्य विव्यधे करुद्धॊ जलसंधं शरेण ह
43
ततः साभरणॊ बाहू कषुराभ्यां माधवॊत्तमः
साङ्गदौ जलसंधस्य चिच्छेद परहसन्न इव
44
तौ बाहू परिघप्रख्यौ पेततुर गजसत्तमात
वसुंधर धराद भरष्टौ पञ्चशीर्षाव इवॊरगौ
45
ततः सुदंष्ट्रं सुहनु चारुकुण्डलम उन्नसम
कषुरेणास्य तृतीयेन शिरश चिच्छेद सात्यकिः
46
तत पातित शिरॊ बाहुकबन्धं भीमदर्शनम
दविरदं जलसंधस्य रुधिरेणाभ्यषिञ्चत
47
जलसंधं निहत्याजौ तवरमाणस तु सात्वतः
नैषादिं पातयाम आस गजस्कन्धाद विशां पते
48
रुधिरेणावसिक्ताङ्गॊ जलसंधस्य कुञ्जरः
विलम्बमानम अवहत संश्लिष्टं परम आसनम
49
शरार्दितः सात्वतेन मर्दमानः सववाहिनीम
घॊरम आर्तस्वरं कृत्वा विदुद्राव महागजः
50
हाहाकारॊ महान आसीत तव सैन्यस्य मारिष
जलसंधं हतं दृष्ट्वा वृष्णीनाम ऋषभेण ह
51
विमुखाश चाभ्यधावन्त तव यॊधाः समन्ततः
पलायने कृतॊत्साहा निरुत्साहा दविषज जये
52
एतस्मिन्न अन्तरे राजन दरॊणः शस्त्रभृतां वरः
अभ्ययाज जवनैर अश्वैर युयुधानं महारथम
53
तम उदीर्णं तथा दृष्ट्वा शैनेयं कुरुपुंगवाः
दरॊणेनैव सह करुद्धाः सात्यकिं पर्यवारयन
54
ततः परववृते युद्धं कुरूणां सात्वतस्य च
दरॊणस्य च रणे राजन घॊरं देवासुरॊपमम
1
[s
]
śṛ
uṣvaika manā rājan yan māṃ tvaṃ paripṛcchasi
drāvyamāṇe bale tasmin hārdikyena mahātman
ā
2
lajjayāvanate cāpi prahṛṣṭauś caiva tāvakaḥ
dvīpo ya āsīt pāṇḍūnām agādhe gādham icchatām
3
rutvā tu ninadaṃ bhīmaṃ tāvakānāṃ mahāhave
śaineyas tvarito rājan kṛtavarmāṇam abhyayāt
4
kṛtavarmā tu hārdikyaḥ śaineyaṃ niśitaiḥ śaraiḥ
avākirat susaṃkruddhas tato 'krudhyata sātyaki
ḥ
5
tataḥ suniśitaṃ bhallaṃ śaineyaḥ kṛtavarmaṇe
preṣayām āsa samare śarāṃś ca caturo 'parān
6
te tasya jaghnire vāhān bhallenāsyāchinad dhanuḥ
pṛṣṭharakṣaṃ tathā sūtam avidhyan niśitaiḥ śarai
ḥ
7
tatas taṃ virathaṃ kṛtvā sātyakiḥ satyavikramaḥ
senām asyārdayām āsa śaraiḥ saṃnataparvabhi
ḥ
8
sābhajyatātha pṛtanā śaineya śarapīḍitā
tataḥ prāyād vai tvaritaḥ sātyakiḥ satyavikrama
ḥ
9
śṛ
u rājan yad akarot tava sainyeṣu vīryavān
atītya sa mahārāja droṇānīka mahārṇavam
10
parājitya ca saṃhṛṣṭaḥ kṛtavarmāṇam āhave
yantāram abravīc chūraḥ śanair yāhīty asaṃbhramam
11
dṛṣṭvā tu tava tat sainyaṃ rathāśvadvipasaṃkulam
padātijanasaṃpūrṇam abravīt sārathiṃ puna
ḥ
12
yad etan meghasaṃkāśaṃ droṇānīkasya savyataḥ
sumahat kuñjarānīkaṃ yasya rukmaratho mukham
13
ete hi bahavaḥ sūta durnivāryāś ca saṃyuge
duryodhana samādiṣṭā madarthe tyaktajīvitāḥ
rājaputrā maheṣvāsāḥ sarve vikrāntayodhina
ḥ
14
trigartānāṃ rathodārāḥ suvarṇavikṛtadhvajāḥ
mām evābhimukhā vīrā yotsyamānā vyavasthit
āḥ
15
atra māṃ prāpaya kṣipram aśvāṃś codaya sārathe
trigartaiḥ saha yotsyāmi bhāradvājasya paśyata
ḥ
16
tataḥ prāyāc chanaiḥ sūtaḥ sātvatasya mate sthitaḥ
rathenādityavarṇena bhāsvareṇa patākin
ā
17
tam ūhuḥ sārather vaśyā valgamānā hayottamāḥ
vāyuvegasamāḥ saṃkhye kundendu rajataprabh
āḥ
18
patantaṃ rathaṃ taṃ tu śaṅkhavarṇair hayottamaiḥ
parivavrus tataḥ śūrā gajānīkena sarvataḥ
kiranto vividhāṃs tīkṣṇān sāyakāṁl laghuvedhina
ḥ
19
sātvato 'pi śitair bāṇair gajānīkam ayodhayat
parvatān iva varṣeṇa tapānte jalado mahān
20
vajrāśanisamasparśair vadhyamānāḥ śarair gajāḥ
prādravan raṇam utsṛjya śinivīryasamīritai
ḥ
21
ś
rṇadantā virudhirā bhinna mastakapiṇḍakāḥ
viśīrṇakarṇāsya karā viniyantṛpatākina
ḥ
22
saṃbhinnavarma gha
ṇṭāś
ca saṃnikṛtta mahādhvajāḥ
hatārohā diśo rājan bhejire bhraṣṭakambal
āḥ
23
ruvanto vividhān rāvāñ jaladopama nisvanāḥ
nārācair vatsadantaiś ca sātvatena vidārit
āḥ
24
tasmin drute gajānīke jalasaṃdho mahārathaḥ
yattaḥ saṃprāpayan nāgaṃ rajatāśvarathaṃ prati
25
rukmavarma karaḥ śūras tapanīyāṅgadaḥ śuciḥ
kuṇḍalī mukuṭī śaṅkhī raktacandana rūṣita
ḥ
26
irasā dhārayan dīptāṃ tapanīyamayīṃ srajam
urasā dhārayan niṣkaṃ kaṇṭhasūtraṃ ca bhāsvaram
27
cāpaṃ ca rukmavikṛtaṃ vidhunvan gajamūrdhani
aśobhata mahārāja sa vidyud iva toyada
ḥ
28
tam āpatantaṃ sahasā māgadhasya gajottamam
sātyakir vārayām āsa velevodvṛttam arṇavam
29
nāgaṃ nivāritaṃ dṛṣṭvā śaineyasya śarottamaiḥ
akrudhyata raṇe rājañ jalasaṃdho mahābala
ḥ
30
tataḥ kruddho maheṣvāso mārgaṇair bhārasādhanaiḥ
avidhyata śineḥ pautraṃ jalasaṃdho mahorasi
31
tato 'pareṇa bhallena pītena niśitena ca
asyato vṛṣṇivīrasya nicakarta śarāsanam
32
sātyakiṃ chinnadhanvānaṃ prahasann iva bhārata
avidhyan māgadho vīraḥ pañcabhir niśitaiḥ śarai
ḥ
33
sa viddho bahubhir bāṇair jalasaṃdhena vīryavān
nākampata mahābāhus tad adbhutam ivābhavat
34
acintayan vai sa śarān nātyarthaṃ saṃbhramād balī
dhanur anyat samādāya tiṣṭha tiṣṭhety uvāca ha
35
etāvad uktvā śaineyo jalasaṃdhaṃ mahorasi
vivyādha ṣaṣṭyā subhṛśaṃ śar
āṇāṃ
prahasann iva
36
kṣurapreṇa ca pītena muṣṭideśe mahad dhanuḥ
jalasaṃdhasya ciccheda vivyādha ca tribhiḥ śarai
ḥ
37
jalasaṃdhas tu tat tyaktvā sa śaraṃ vai śarāsanam
tomaraṃ vyasṛjat tūrṇaṃ sātyakiṃ prati māriṣa
38
sa nirbhidya bhujaṃ savyaṃ mādhavasya mahāraṇe
abhyagād dharaṇīṃ ghoraḥ śvasann iva mahoraga
ḥ
39
nirbhinne tu bhuje savye sātyakiḥ satyavikramaḥ
triṃśadbhir viśikhais tīkṣṇair jalasaṃdham atāḍayat
40
pragṛhya tu tataḥ khaḍgaṃ jalasaṃdho mahābalaḥ
ārṣabhaṃ carma ca mahac chatacandram alaṃkṛtam
tata āvidhya taṃ khaḍgaṃ sātvatāyotsasarja ha
41
aineyasya dhanuś chittvā sa khaḍgo nyapatan mahīm
alātacakravac caiva vyarocata mahiṃ gata
ḥ
42
athānyad dhanur ādāya sarvakāyāvadāraṇam
śālaskandhapratīkāśam indrāśanisamasvanam
visphārya vivyadhe kruddho jalasaṃdhaṃ śareṇa ha
43
tataḥ sābharaṇo bāhū kṣurābhyāṃ mādhavottamaḥ
sāṅgadau jalasaṃdhasya ciccheda prahasann iva
44
tau bāhū parighaprakhyau petatur gajasattamāt
vasuṃdhara dharād bhraṣṭau pañcaśīrṣāv ivoragau
45
tataḥ sudaṃṣṭraṃ suhanu cārukuṇḍalam unnasam
kṣureṇāsya tṛtīyena śiraś ciccheda sātyaki
ḥ
46
tat pātita śiro bāhukabandhaṃ bhīmadarśanam
dviradaṃ jalasaṃdhasya rudhireṇābhyaṣiñcata
47
jalasaṃdhaṃ nihatyājau tvaramāṇas tu sātvataḥ
naiṣādiṃ pātayām āsa gajaskandhād viśāṃ pate
48
rudhireṇāvasiktāṅgo jalasaṃdhasya kuñjaraḥ
vilambamānam avahat saṃśliṣṭaṃ param āsanam
49
arārditaḥ sātvatena mardamānaḥ svavāhinīm
ghoram ārtasvaraṃ kṛtvā vidudrāva mahāgaja
ḥ
50
hāhākāro mahān āsīt tava sainyasya māriṣa
jalasaṃdhaṃ hataṃ dṛṣṭvā v
ṛṣṇ
nām ṛṣabheṇa ha
51
vimukhāś cābhyadhāvanta tava yodhāḥ samantataḥ
palāyane kṛtotsāhā nirutsāhā dviṣaj jaye
52
etasminn antare rājan droṇaḥ śastrabhṛtāṃ varaḥ
abhyayāj javanair aśvair yuyudhānaṃ mahāratham
53
tam udīrṇaṃ tathā dṛṣṭvā śaineyaṃ kurupuṃgavāḥ
droṇenaiva saha kruddhāḥ sātyakiṃ paryavārayan
54
tataḥ pravavṛte yuddhaṃ kur
ūṇāṃ
sātvatasya ca
droṇasya ca raṇe rājan ghoraṃ devāsuropamam
horn bugle
|
popular basque name
Home
>
Library
>
New
>
John Dargavel Smith
>
The Mahabharata In Sanskrit
>
Book 7. Chapter 91