Book 8. Chapter 43

The Mahabharata In Sanskrit


Book 8

Chapter 43

1

[स]

�तस�मिन�न अन�तरे कृष�णः पार�थं वचनम अब�रवीत

दर�शयन�न इव कौन�तेयं धर�मराजं य�धिष�ठिरम

2

�ष पाण�डव ते भराता धार�तराष�ट�रैर महाबलैः

जिघांस�भिर महेष�वासैर दर�तं पार�थान�सर�यते

3

तथान�यान�ति संरब�धाः पाञ�चाला य�द�धद�र�मदाः

य�धिष�ठिरं महात�मानं परीप�सन�तॊ महाजवाः

4

�ष द�र�यॊधनः पार�थरथानीकेन दंशितः

राजा सर�वस�य लॊकस�य राजानम अन�धावति

5

जिघांस�ः प�र�षव�याघ�रं भरातृभिः सहितॊ बली

आशीविषा समस�पर�शैः सर�वय�द�धविशारदैः

6

�ते जिघृक�षवॊ यान�ति दविपाश�वरथपत�तयः

य�धिष�ठिरं धार�तराष�ट�रा रत�नॊत�तमम इवार�थिनः

7

पश�य सात�वत भीमाभ�यां निर�द�धाधिष�ठितः परभ�ः

जिहीर�षवॊ ऽमृतं दैत�याः शक�राग�निभ�याम इवावशाः

8

�ते बह�त�वात तवरिताः प�नर गच�छन�ति पाण�डवम

सम�द�रम इव वार�यॊघाः परावृट�काले महारथः

9

नदन�तः सिंहनादांश च धमन�तश चापि वारिजान

बलवन�तॊ महेष�वासा विध�न�वन�तॊ धनूंषि च

10

मृत�यॊर म�खगतं मन�ये क�न�तीप�त�रं य�धिष�ट�ष�हिरम

ह�तम अग�नौ च भद�रं ते द�र�यॊधन वशंगतम

11

यथा य�क�तम अनीकं हि धार�तराष�ट�रस�य पाण�डव

नास�य शक�रॊ ऽपि म�च�येत संप�राप�तॊ बाणगॊच�चरम

12

द�र�यॊधनस�य शूरस�य दरौणेः शारद�वतस�य च

कर�णस�य चेष� वेगॊ वै पर�वतान अपि दारयेत

13

द�र�यॊधनस�य शूरस�य शरौघाञ शीघ�रम अस�यतः

संक�र�द�धस�यान�तकस�येव कॊ वेगं संसहेद रणे

14

कर�णेन च कृतॊ राजा विम�खः शत�र�तापनः

बलवा�ल लघ� तस�तश च कृती य�द�धविशारदः

15

राधेयः पाण�डवश�रेष�ठं शक�तः पीडयित�ं रणे

सहितॊ धृतराष�ट�रस�य प�त�रैः शूरॊ महात�मभिः

16

तस�यैवं य�ध�यमानस�य संग�रामे संयतात�मनः

अन�यैर अपि च पार�थस�य हृतं वर�म महारथैः

17

उपवासकृशॊ राजा भृशं भरतसत�तम

बराह�मे बले सथितॊ हय �ष न कषत�रे ऽतिबले विभॊ

18

न जीवति महाराजॊ मन�ये पार�थ य�धिष�ठिरः

यद भीमसेनः सहते सिंहनादम अमर�षणः

19

नर�दतां धार�तराष�ट�राणां प�नः प�नर अरिंदम

धमतां च महाशङ�खान संग�रामे जितकर�शिनाम

20

य�धिष�ठिरं पाण�डवेयं हतेति भरतर�षभ

संचॊदयत�य असौ कर�णॊ धार�तराष�ट�रान महाबलान

21

सथूणाकर�णेन�द� जालेन पार�थ पाश�पतेन च

परच�छादयन�तॊ राजानम अन�यान�ति महारथाः

आत�रॊ मे मतॊ राजा संनिषेव�यश च भारत

22

यथैनम अन�वर�तन�ते पाञ�चालाः सह पाण�डवैः

तवरमाणास तवरा काले सर�वशस�त�रभृतां वराः

मज�जन�तम इव पाताले बलिनॊ ऽपय उज�जिहीर�षवः

23

न केत�र दृश�यते राज�ञः कर�णेन निहतः शरैः

पश�यतॊर यमयॊः पार�थ सात�यकेश च शिखण�डिनः

24

धृष�टद�य�म�नस�य भीमस�य शतानीकस�य वा विभॊ

पाञ�चालानां च सर�वेषां चेदीनां चैव भारत

25

�ष कर�णॊ रणे पार�थ पाण�डवानाम अनीकिनीम

शरैर विध�वंसयति वै नलिनीम इव क�ञ�जरः

26

�ते दरवन�ति रथिनस तवदीयाः पाण�ड�नन�दन

पश�य पश�य यथा पार�थ गच�छन�त�य �ते महारथाः

27

�ते भारत मातङ�गाः कर�णेनाभिहता रणे

आर�तनादान विक�र�वाणा विद�रवन�ति दिशॊ दश

28

रथानां दरवतां वृन�दं पश�य पार�थ समन�ततः

दराव�यमाणं रणे चैव कर�णेनामित�र कर�शिना

29

हस�तिकक�ष�यां रणे पश�य चरन�तीं तत�र तत�र ह

रथस�थं सूतप�त�रस�य केत�ं केत�मतां वर

30

असौ धावति राधेयॊ भीमसेनरथं परति

किरञ शरशतानीव विनिघ�नंस तव वाहिनीम

31

�तान पश�य च पाञ�चालान दराव�यमाणान महात�मना

शक�रेणेव यथा दैत�यान हन�यमानान महाहवे

32

�ष कर�णॊ रणे जित�वा पाञ�चालान पाण�ड�सृञ�जयान

दिशॊ विप�रेक�षते सर�वास तवदर�थम इति मे मतिः

33

पश�य पार�थधन�ःश�रेष�ठं विकर�षन साध� शॊभते

शत�रूञ जित�वा यथा शक�रॊ देवसंघैः समावृतः

34

�ते नदन�ति कौरव�या दृष�ट�वा कर�णस�य विक�रमम

तरासयन�तॊ रणे पार�थान सृञ�जयांश च सहस�रशः

35

�ष सर�वात�मना पाण�डूंस तरासयित�वा महारणे

अभिभाषति राधेयः सर�वसैन�यानि मानद

36

अभिद�रवत गच�छध�वं दर�तं दरवत कौरवाः

यथा जीवन न वः कश चिन म�च�यते य�धि सृञ�जयः

37

तथा क�र�त संयत�ता वयं यास�याम पृष�ठतः

�वम उक�त�वा ययाव �ष पृष�ठतॊ विकिरञ शरैः

38

पश�य कर�णं रणे पार�थ शवेतच�छवि विराजितम

उदयं पर�वतं यद�वच छॊभयन वै दिवाकरः

39

पूर�णचन�द�र निकाशेन मूर�ध�नि छत�रेण भारत

धरियमाणेन समरे तथा शतशलाकिना

40

�ष तवां परेक�षते कर�णः सकताक�षॊ विशां पते

उत�तमं यत�नम आस�थाय धर�वाम �ष�यति संय�गे

41

पश�य हय �नं महाबाहॊ विध�न�वानं महद धन�ः

शरांश चाशीविषाकारान विसृजन�तं महाबलम

42

असौ निवृत�तॊ राधेयॊ दृश�यते वानरध�वज

वधाय चात�मनॊ ऽभयेति दीपस�य शलभॊ यथा

43

कर�णम �काकिनं दृष�ट�वा रथानीकेन भारत

रिरक�षिष�ः स�संयत�तॊ धार�तराष�ट�रॊ ऽभिवर�तते

44

सार�वैः सहैभिर द�ष�टात�मा वध�य �ष परयत�नतः

तवया यशश च राज�यं च स�खं चॊत�तमम इच�छता

45

आत�मानं च कृतात�मानं समीक�ष�य भरतर�षभ

कृतागसं च राधेयं धर�मात�मनि य�धिष�ठिरे

46

परतिपद�यस�व राधेयं पराप�तकालम अनन�तरम

आर�यां य�द�धे मतिं कृत�वा परत�येहि रथयूथपम

47

पञ�च हय �तानि मिख�यानां रथानां रथसत�तम

शतान�य आयान�ति वेगेन बलिनां भीम तेजसाम

48

पञ�च नागसहस�राणि दविग�णा वाजिनस तथा

अभिसंहत�य कौन�तेय पदातिप�रय�तानि च

अन�यॊन�यरक�षितं वीर बलं तवाम अभिवर�तते

49

सूतप�त�रे महेष�वासे दर�शयात�मानम आत�मना

उत�तमं यत�नम आस�थाय परत�येहि भरतर�षभ

50

असौ कर�णः स�संरब�धः पाञ�चालान अभिधावति

केत�म अस�य हि पश�यामि धृष�टद�य�म�न रथं परति

सम�च�छेत�स�यति पाञ�चालान इति मन�ये परंतप

51

आचक�षे ते परियं पार�थ तद �वं भरतर�षभ

राजा जीवति कौरव�यॊ धर�मप�त�रॊ य�धिष�ठिरः

52

असौ भिमॊ महाबाह�ह�ल संनिवृत�तश चमूम�खे

वृतः सृञ�जय सैन�येन सात�यकेन च भातत

53

वध�यन�त �ते समरे कौरवा निशितैः शरैः

भीमसेनेन कौन�तेय पाञ�चालैश च महात�मभिः

54

सेना हि धार�तराष�ट�रस�य विम�खा चाभवद रणात

विप�रधावति वेगेन भीमस�य निहता शरैः

55

विपन�नसस�येव मही र�धिरेण सम�क�षिता

भारती भरतश�रेष�ठ सेना कृपण दर�शना

56

निवृत�तं पश�य कौन�तेय भीमसेनं य�धां पतिम

आशीविषम इव कर�द�धं तस�माद दरवति वाहिनी

57

पीतरक�तासित सितास तारा चन�द�रार�क मण�डिताः

पताकाविप�रकीर�यन�ते छत�राण�य �तानि चार�ज�न

58

सौवर�णा राजताश चैव तैजसाश च पृथग�विधाः

केतवॊ विनिपात�यन�ते हस�त�यश�वं विप�रकीर�यते

59

रथेभ�यः परपतन�त�य �ते रथिनॊ विगतासवः

नानावर�णैर हता बाणैः पाञ�चालैर अपलायिभिः

60

निर�मन�ष�यान गजान अश�वान रथांश चैव धनंजय

समाद�रवन�ति पाञ�चाला धार�तराष�ट�रांस तरस�विनः

61

मृद�नन�ति च नरव�याघ�रा भीमसेनव�यपाश�रयात

बलं परेषां द�र�धर�षं तयक�त�वा पराणान अरिंदम

62

�ते नदन�ति पाञ�चाला धमन�त�य अपि च वारिजान

अभिद�रवन�ति च रणे निघ�नन�तः सायकैः परान

63

पश�य सवर�गस�य माहात�म�यं पाञ�चाला हि परंतप

धार�तराष�ट�रान विनिघ�नन�ति कर�द�धाः सिंहा इव दविपान

64

सर�वतश चाभिपन�नैषा धार�तराष�ट�री महाचमूः

पाञ�चालैर मानसाद �त�य हंसैर गङ�गेव वेगितैः

65

स�भृशं च पराक�रान�ताः पाञ�चालानां निवारणे

कृप कर�णादयॊ वीरा ऋषभाणाम इवर�षभाः

66

स�निमग�नांश च भीमास�त�रैर धार�तराष�ट�रान महारथान

धृष�टद�य�म�नम�खा वीरा घनन�ति शत�रून सहस�रशः

विषण�णभूयिष�ठ रथा धार�तराष�ट�री महाचमूः

67

पश�य भीमेन नाराचैश छिन�ना नागाःपतन�त�य अमी

वज�रिवज�राहतानीव शिखराणि महीभृताम

68

भीमसेनस�य निर�विद�धा बाणैः संनतपर�वभिः

सवान�य अनीकानि मृद�नन�तॊ दरवत�य �ते महागजाः

69

नाभिजानासि भीमस�य सिंहनादं द�र�त�सहम

नदतॊ ऽरज�न संग�रामे वीरस�य जितकाशिनः

70

�ष नैषादिर अब�भ�येति दविपम�ख�येन पाण�डवम

जिघांस�स तॊमरैः कर�द�धॊ दण�डा पाणिर इवान�तकः

71

सतॊमराव अस�य भ�जौ छिन�नौ भीमेन गर�जतः

तीक�ष�णैर अग�निशिखा परख�यैर नाराचैर दशभिर हतः

72

हत�वैनं प�नर आयाति नागान अन�यान परहारिणः

पश�य नीलाम�ब�दनिभान महामात�रैर अधिष�ठितान

शक�तितॊमरसंकाशैर विनिघ�नन�तं वृकॊदरम

73

सप�त सप�त च नागंस तान वैजयन�तीश च सध�वजाः

निहत�य निशितैर बाणैश छिन�नाः पार�थाग�रजेन ते

दशभिर दशभिश चैकॊ नाराचैर निहतॊ गजः

74

न चासौ धार�तराष�ट�राणां शरूयते निनदस तथा

प�रंदरसमे कर�द�धे निवृत�ते भरतर�षभे

75

अक�षौहिण�यस तथा तिस�रॊ धार�तराष�ट�रस�य संहताः

कर�द�धेन नरसिंहेन भीमसेनेन वारिताः

76

[स]

भीमसेनेन तत कर�मकृतं दृष�ट�वा स�द�ष�करम

अर�ज�नॊ वयधमच छिष�टान अहितान निशितैः शरैः

77

ते वध�यमानाः समरे संशप�तक गणाः परभॊ

शक�रस�यातिथितां गत�वा विशॊका हय अभवन म�दा

78

पार�थश च प�र�षव�याघ�रः शरैः संनतपर�वभिः

जघान धार�तराष�ट�रस�य चत�र�विध बलां चमूम

1

[s]

etasminn antare kṛṣṇaḥ p�rthaṃ vacanam abravīt

darśayann iva kaunteyaṃ dharmar�jaṃ yudhiṣṭhiram

2

eṣa p�ṇ�ava te bhr�t� dh�rtar�ṣṭrair mah�balaiḥ

jigh�ṃsubhir maheṣv�sair drutaṃ p�rth�nusaryate

3

tath�nuy�nti saṃrabdh�ḥ p�ñc�l� yuddhadurmad�ḥ

yudhiṣṭhiraṃ mah�tm�naṃ parīpsanto mah�jav�ḥ

4

eṣa duryodhanaḥ p�rtharath�nīkena daṃśitaḥ

r�j� sarvasya lokasya r�j�nam anudh�vati

5

jigh�ṃsuḥ puruṣavy�ghraṃ bhr�tṛbhiḥ sahito balī

�śīviṣ� samasparśaiḥ sarvayuddhaviś�radaiḥ

6

ete jighṛkṣavo y�nti dvip�śvarathapattayaḥ

yudhiṣṭhiraṃ dh�rtar�ṣṭr� ratnottamam iv�rthinaḥ

7

paśya s�tvata bhīm�bhy�ṃ niruddh�dhiṣṭhitaḥ prabhuḥ

jihīrṣavo 'mṛtaṃ daity�ḥ śakr�gnibhy�m iv�vaś�ḥ

8

ete bahutv�t tvarit�ḥ punar gacchanti p�ṇ�avam

samudram iva v�ryogh�ḥ pr�vṛṭk�le mah�rathaḥ

9

nadantaḥ siṃhan�d�ṃś ca dhamantaś c�pi v�rij�n

balavanto maheṣv�s� vidhunvanto dhanūṃṣi ca

10

mṛtyor mukhagataṃ manye kuntīputraṃ yudhiṣṭṣhiram

hutam agnau ca bhadraṃ te duryodhana vaśaṃgatam

11

yath� yuktam anīkaṃ hi dh�rtar�ṣṭrasya p�ṇ�ava

n�sya śakro 'pi mucyeta saṃpr�pto b�ṇagoccaram

12

duryodhanasya śūrasya drauṇeḥ ś�radvatasya ca

karṇasya ceṣu vego vai parvat�n api d�rayet

13

duryodhanasya śūrasya śaraugh�ñ śīghram asyataḥ

saṃkruddhasy�ntakasyeva ko vegaṃ saṃsahed raṇe

14

karṇena ca kṛto r�j� vimukhaḥ śatrut�panaḥ

balav��l laghu tastaś ca kṛtī yuddhaviś�radaḥ

15

r�dheyaḥ p�ṇ�avaśreṣṭhaṃ śaktaḥ pī�ayituṃ raṇe

sahito dhṛtar�ṣṭrasya putraiḥ śūro mah�tmabhiḥ

16

tasyaivaṃ yudhyam�nasya saṃgr�me saṃyat�tmanaḥ

anyair api ca p�rthasya hṛtaṃ varma mah�rathaiḥ

17

upav�sakṛśo r�j� bhṛśaṃ bharatasattama

br�hme bale sthito hy eṣa na kṣatre 'tibale vibho

18

na jīvati mah�r�jo manye p�rtha yudhiṣṭhiraḥ

yad bhīmasenaḥ sahate siṃhan�dam amarṣaṇaḥ

19

nardat�ṃ dh�rtar�ṣṭr�ṇ�ṃ punaḥ punar ariṃdama

dhamat�ṃ ca mah�śaṅkh�n saṃgr�me jitakarśin�m

20

yudhiṣṭhiraṃ p�ṇ�aveyaṃ hateti bharatarṣabha

saṃcodayaty asau karṇo dh�rtar�ṣṭr�n mah�bal�n

21

sthūṇ�karṇendu j�lena p�rtha p�śupatena ca

pracch�dayanto r�j�nam anuy�nti mah�rath�ḥ

�turo me mato r�j� saṃniṣevyaś ca bh�rata

22

yathainam anuvartante p�ñc�l�ḥ saha p�ṇ�avaiḥ

tvaram�ṇ�s tvar� k�le sarvaśastrabhṛt�ṃ var�ḥ

majjantam iva p�t�le balino 'py ujjihīrṣavaḥ

23

na ketur dṛśyate r�jñaḥ karṇena nihataḥ śaraiḥ

paśyator yamayoḥ p�rtha s�tyakeś ca śikhaṇ�inaḥ

24

dhṛṣṭadyumnasya bhīmasya śat�nīkasya v� vibho

p�ñc�l�n�ṃ ca sarveṣ�ṃ cedīn�ṃ caiva bh�rata

25

eṣa karṇo raṇe p�rtha p�ṇ�av�n�m anīkinīm

śarair vidhvaṃsayati vai nalinīm iva kuñjaraḥ

26

ete dravanti rathinas tvadīy�ḥ p�ṇ�unandana

paśya paśya yath� p�rtha gacchanty ete mah�rath�ḥ

27

ete bh�rata m�taṅg�ḥ karṇen�bhihat� raṇe

�rtan�d�n vikurv�ṇ� vidravanti diśo daśa

28

rath�n�ṃ dravat�ṃ vṛndaṃ paśya p�rtha samantataḥ

dr�vyam�ṇaṃ raṇe caiva karṇen�mitra karśin�

29

hastikakṣy�ṃ raṇe paśya carantīṃ tatra tatra ha

rathasthaṃ sūtaputrasya ketuṃ ketumat�ṃ vara

30

asau dh�vati r�dheyo bhīmasenarathaṃ prati

kirañ śaraśat�nīva vinighnaṃs tava v�hinīm

31

et�n paśya ca p�ñc�l�n dr�vyam�ṇ�n mah�tman�

śakreṇeva yath� daity�n hanyam�n�n mah�have

32

eṣa karṇo raṇe jitv� p�ñc�l�n p�ṇ�usṛñjay�n

diśo viprekṣate sarv�s tvadartham iti me matiḥ

33

paśya p�rthadhanuḥśreṣṭhaṃ vikarṣan s�dhu śobhate

śatrūñ jitv� yath� śakro devasaṃghaiḥ sam�vṛtaḥ

34

ete nadanti kauravy� dṛṣṭv� karṇasya vikramam

tr�sayanto raṇe p�rth�n sṛñjay�ṃś ca sahasraśaḥ

35

eṣa sarv�tman� p�ṇ�ūṃs tr�sayitv� mah�raṇe

abhibh�ṣati r�dheyaḥ sarvasainy�ni m�nada

36

abhidravata gacchadhvaṃ drutaṃ dravata kaurav�ḥ

yath� jīvan na vaḥ kaś cin mucyate yudhi sṛñjayaḥ

37

tath� kuruta saṃyatt� vayaṃ y�sy�ma pṛṣṭhataḥ

evam uktv� yay�v eṣa pṛṣṭhato vikirañ śaraiḥ

38

paśya karṇaṃ raṇe p�rtha śvetacchavi vir�jitam

udayaṃ parvataṃ yadvac chobhayan vai div�karaḥ

39

pūrṇacandra nik�śena mūrdhni chatreṇa bh�rata

dhriyam�ṇena samare tath� śataśal�kin�

40

eṣa tv�ṃ prekṣate karṇaḥ sakat�kṣo viś�ṃ pate

uttamaṃ yatnam �sth�ya dhruv�m eṣyati saṃyuge

41

paśya hy enaṃ mah�b�ho vidhunv�naṃ mahad dhanuḥ

śar�ṃś c�śīviṣ�k�r�n visṛjantaṃ mah�balam

42

asau nivṛtto r�dheyo dṛśyate v�naradhvaja

vadh�ya c�tmano 'bhyeti dīpasya śalabho yath�

43

karṇam ek�kinaṃ dṛṣṭv� rath�nīkena bh�rata

rirakṣiṣuḥ susaṃyatto dh�rtar�ṣṭro 'bhivartate

44

s�rvaiḥ sahaibhir duṣṭ�tm� vadhya eṣa prayatnataḥ

tvay� yaśaś ca r�jyaṃ ca sukhaṃ cottamam icchat�

45

�tm�naṃ ca kṛt�tm�naṃ samīkṣya bharatarṣabha

kṛt�gasaṃ ca r�dheyaṃ dharm�tmani yudhiṣṭhire

46

pratipadyasva r�dheyaṃ pr�ptak�lam anantaram

�ry�ṃ yuddhe matiṃ kṛtv� pratyehi rathayūthapam

47

pañca hy et�ni mikhy�n�ṃ rath�n�ṃ rathasattama

śat�ny �y�nti vegena balin�ṃ bhīma tejas�m

48

pañca n�gasahasr�ṇi dviguṇ� v�jinas tath�

abhisaṃhatya kaunteya pad�tiprayut�ni ca

anyonyarakṣitaṃ vīra balaṃ tv�m abhivartate

49

sūtaputre maheṣv�se darśay�tm�nam �tman�

uttamaṃ yatnam �sth�ya pratyehi bharatarṣabha

50

asau karṇaḥ susaṃrabdhaḥ p�ñc�l�n abhidh�vati

ketum asya hi paśy�mi dhṛṣṭadyumna rathaṃ prati

samucchetsyati p�ñc�l�n iti manye paraṃtapa

51

�cakṣe te priyaṃ p�rtha tad evaṃ bharatarṣabha

r�j� jīvati kauravyo dharmaputro yudhiṣṭhiraḥ

52

asau bhimo mah�b�huhl saṃnivṛttaś camūmukhe

vṛtaḥ sṛñjaya sainyena s�tyakena ca bh�tata

53

vadhyanta ete samare kaurav� niśitaiḥ śaraiḥ

bhīmasenena kaunteya p�ñc�laiś ca mah�tmabhiḥ

54

sen� hi dh�rtar�ṣṭrasya vimukh� c�bhavad raṇ�t

vipradh�vati vegena bhīmasya nihat� śaraiḥ

55

vipannasasyeva mahī rudhireṇa samukṣit�

bh�ratī bharataśreṣṭha sen� kṛpaṇa darśan�

56

nivṛttaṃ paśya kaunteya bhīmasenaṃ yudh�ṃ patim

�śīviṣam iva kruddhaṃ tasm�d dravati v�hinī

57

pītarakt�sita sit�s t�r� candr�rka maṇ�it�ḥ

pat�k�viprakīryante chatr�ṇy et�ni c�rjuna

58

sauvarṇ� r�jat�ś caiva taijas�ś ca pṛthagvidh�ḥ

ketavo vinip�tyante hastyaśvaṃ viprakīryate

59

rathebhyaḥ prapatanty ete rathino vigat�savaḥ

n�n�varṇair hat� b�ṇaiḥ p�ñc�lair apal�yibhiḥ

60

nirmanuṣy�n gaj�n aśv�n rath�ṃś caiva dhanaṃjaya

sam�dravanti p�ñc�l� dh�rtar�ṣṭr�ṃs tarasvinaḥ

61

mṛdnanti ca naravy�ghr� bhīmasenavyap�śray�t

balaṃ pareṣ�ṃ durdharṣaṃ tyaktv� pr�ṇ�n ariṃdama

62

ete nadanti p�ñc�l� dhamanty api ca v�rij�n

abhidravanti ca raṇe nighnantaḥ s�yakaiḥ par�n

63

paśya svargasya m�h�tmyaṃ p�ñc�l� hi paraṃtapa

dh�rtar�ṣṭr�n vinighnanti kruddh�ḥ siṃh� iva dvip�n

64

sarvataś c�bhipannaiṣ� dh�rtar�ṣṭrī mah�camūḥ

p�ñc�lair m�nas�d etya haṃsair gaṅgeva vegitaiḥ

65

subhṛśaṃ ca par�kr�nt�ḥ p�ñc�l�n�ṃ niv�raṇe

kṛpa karṇ�dayo vīr� ṛṣabh�ṇ�m ivarṣabh�ḥ

66

sunimagn�ṃś ca bhīm�strair dh�rtar�ṣṭr�n mah�rath�n

dhṛṣṭadyumnamukh� vīr� ghnanti śatrūn sahasraśaḥ

viṣaṇṇabhūyiṣṭha rath� dh�rtar�ṣṭrī mah�camūḥ

67

paśya bhīmena n�r�caiś chinn� n�g�ḥpatanty amī

vajrivajr�hat�nīva śikhar�ṇi mahībhṛt�m

68

bhīmasenasya nirviddh� b�ṇaiḥ saṃnataparvabhiḥ

sv�ny anīk�ni mṛdnanto dravaty ete mah�gaj�ḥ

69

n�bhij�n�si bhīmasya siṃhan�daṃ durutsaham

nadato 'rjuna saṃgr�me vīrasya jitak�śinaḥ

70

eṣa naiṣ�dir abbhyeti dvipamukhyena p�ṇ�avam

jigh�ṃsus tomaraiḥ kruddho daṇ�� p�ṇir iv�ntakaḥ

71

satomar�v asya bhujau chinnau bhīmena garjataḥ

tīkṣṇair agniśikh� prakhyair n�r�cair daśabhir hataḥ

72

hatvainaṃ punar �y�ti n�g�n any�n prah�riṇaḥ

paśya nīl�mbudanibh�n mah�m�trair adhiṣṭhit�n

śaktitomarasaṃk�śair vinighnantaṃ vṛkodaram

73

sapta sapta ca n�gaṃs t�n vaijayantīś ca sadhvaj�ḥ

nihatya niśitair b�ṇaiś chinn�ḥ p�rth�grajena te

daśabhir daśabhiś caiko n�r�cair nihato gajaḥ

74

na c�sau dh�rtar�ṣṭr�ṇ�ṃ śrūyate ninadas tath�

puraṃdarasame kruddhe nivṛtte bharatarṣabhe

75

akṣauhiṇyas tath� tisro dh�rtar�ṣṭrasya saṃhat�ḥ

kruddhena narasiṃhena bhīmasenena v�rit�ḥ

76

[s]

bhīmasenena tat karmakṛtaṃ dṛṣṭv� suduṣkaram

arjuno vyadhamac chiṣṭ�n ahit�n niśitaiḥ śaraiḥ

77

te vadhyam�n�ḥ samare saṃśaptaka gaṇ�ḥ prabho

śakrasy�tithit�ṃ gatv� viśok� hy abhavan mud�

78

p�rthaś ca puruṣavy�ghraḥ śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ

jagh�na dh�rtar�ṣṭrasya caturvidha bal�ṃ camūm