Home
>
Library
>
New
>
John Dargavel Smith
>
The Mahabharata In Sanskrit
>
Book 9. Chapter 19
Book 9. Chapter 19
The Mahabharata In Sanskrit
Book 9
Chapter
19
1
[स]
संनिवृत्ते बलौघे तु शाल्वॊ मलेच्छ गणाधिपः
अभ्यवर्तत संक्रुद्धः पाण्डूनां सुमहद बलम
2
आस्थाय सुमहानागं परभिन्नं पर्वतॊपमम
दृप्तम ऐरावत परख्यम अमित्रगणमर्दनम
3
यॊ ऽसौ महाभद्र कुलप्रसूतः; सुपूजितॊ धार्तराष्ट्रेण नित्यम
सुकल्पितः शास्त्रविनिश्चयज्ञैः; सदॊपवाह्यः समरेषु राजन
4
तम आस्थितॊ राजवरॊ बभूव; यथॊदयस्थः सविता कषपान्ते
स तेन नागप्रवरेण राजन्न; अभ्युद्ययौ पाण्डुसुतान समन्तात
शितैः पृषात्कैर विददार चापि; महेन्द्रवज्रप्रतिमैः सुघॊरैः
5
ततः शरान वै सृजतॊ महारणे; यॊधांश च राजन नयतॊ यमाय
नास्यान्तरं ददृशुः सवे परे वा; यथा पुरा वज्रधरस्य दैत्याः
6
ते पाण्डवाः सॊमकाः सृञ्जयाश च; तम एव नागं ददृशुः समन्तात
सहस्रशॊ वै विचरन्तम एकं; यथा महेन्द्रस्य गजं समीपे
7
संद्राव्यमाणं तु बलं परेषां; परीतकल्पं विबभौ समन्तात
नैवावतस्थे समरे भृशं भयाद; विमर्दमानं तु परस्परं तदा
8
ततः परभग्ना सहसा महाचमूः; सा पाण्डवी तेन नराधिपेन
दिशश चतस्रः सहसा परधाविता; गजेन्द्र वेगं तम अपारयन्ती
9
दृष्ट्वा च तां वेगवता परभग्नां; सर्वे तवदीया युधि यॊधमुख्याः
अपूजयंस तत्र नराधिपं तं; दध्मुश च शङ्खाञ शशिसंनिकाशान
10
शरुत्वा निनादं तव अथ कौरवाणां; हर्षाद विमुक्तं सह शङ्खशब्दैः
सेनापतिः पाण्डव सृञ्जयानां; पाञ्चाल पुत्रॊ न ममर्ष रॊषात
11
ततस तु तं वै दविरदं महात्मा; परत्युद्ययौ तवरमाणौ जयाय
जम्भॊ यथा शक्रसमागमे वै; नागेन्द्रम ऐरावणम इन्द्र वाह्यम
12
तम आपतन्तं सहसा तु दृष्ट्वा; पाञ्चालराजं युधि राजसिंहः
तं वै दविपं परेषयाम आस तूर्णं; वधाय राजन दरुपदात्मजस्य
13
स तं दविपं सहसाभ्यापतन्तम; अविध्यद अर्कप्रतिमैः पृषत्कैः
कर्मार धौतैर निशितैर जवलद्भिर; नाराचमुख्यैस तरिभिर उग्रवेगैः
14
ततॊ ऽपरान पञ्च शितान महात्मा; नाराचमुख्यान विससर्ज कुम्भे
स तैस तु विद्धः परमद्विपॊ रणे; तदा परावृत्य भृशं परदुद्रुवे
15
तं नागराजं सहसा परणुन्नं; विद्राव्यमाणं च निगृह्य शाल्वः
तॊत्त्राङ्कुशैः परेषयाम आस तूर्णं; पाञ्चालराजस्य रथं परदिश्य
16
दृष्ट्वापतन्तं सहसा तु नागं; धृष्टद्युम्नः सवरथाच छीघ्रम एव
गदां परगृह्याशु जवेन वीरॊ; भूमिं परपन्नॊ भयविह्वलाङ्गः
17
स तं रथं हेमविभूषिताङ्गं; साश्वं ससूतं सहसा विमृद्य
उत्क्षिप्य हस्तेन तदा महाद्विपॊ; विपॊथयाम आस वसुंधरा तले
18
पाञ्चालराजस्य सुतं स दृष्ट्वा; तदार्दितं नागवरेण तेन
तम अभ्यधावत सहसा जवेन; भीमः शिखण्डी च शिनेश च नप्ता
19
शरैश च वेगं सहसा निगृह्य; तस्याभितॊ ऽभयापततॊ गजस्य
स संगृहीतॊ रथिभिर गजॊ वै; चचाल तैर वार्यमाणश च संख्ये
20
ततः पृषत्कान परववर्ष राजा; सूर्यॊ यथा रश्मिजालं समन्तात
तेनाशुगैर वध्यमाना रथौघाः; परदुद्रुवुस तत्र ततस तु सर्वे
21
तत कर्मशाल्वस्य समीक्ष्य सर्वे; पाञ्चाल मत्स्या नृप सृञ्जयाश च
हाहाकारैर नादयन्तः सम युद्धे; दविपं समन्ताद रुरुधुर नराग्र्याः
22
पाञ्चालराजस तवरितस तु शूरॊ; गदां परगृह्याचलशृङ्गकल्पाम
असंभ्रमं भारत शत्रुघाती; जवेन विरॊ ऽनुससार नागम
23
ततॊ ऽथ नागं धरणीधराभं; मदं सरवन्तं जलदप्रकाशम
गदां समाविध्य भृशं जघान; पाञ्चालराजस्य सुतस तरस्वी
24
स भिन्नकुन्भः सहसा विनद्य; मुखात परभूतं कषतजं विमुञ्चन
पपात नागॊ धरणीधराभः; कषितिप्रकम्पाच चलितॊ यथाद्रिः
25
निपात्यमाने तु तदा गजेन्द्रे; हाहाकृते तव पुत्रस्य सैन्ये
स शाल्वराजस्य शिनिप्रवीरॊ; जहार भल्लेन शिरः शितेन
26
हृतॊत्तमाङ्गॊ युधि सात्वतेन; पपात भूमौ सह नागरज्ञा
यथाद्रिशृङ्गं सुमहत परणुन्नं; वज्रेण देवाधिप चॊदितेन
1
[s]
saṃnivṛtte balaughe tu śālvo mleccha gaṇādhipaḥ
abhyavartata saṃkruddhaḥ pāṇḍūnāṃ sumahad balam
2
sthāya sumahānāgaṃ prabhinnaṃ parvatopamam
dṛptam airāvata prakhyam amitragaṇamardanam
3
yo 'sau mahābhadra kulaprasūtaḥ; supūjito dhārtarāṣṭreṇa nityam
sukalpitaḥ śāstraviniścayajñaiḥ; sadopavāhyaḥ samareṣu rājan
4
tam āsthito rājavaro babhūva; yathodayasthaḥ savitā kṣapānte
sa tena nāgapravareṇa rājann; abhyudyayau pāṇḍusutān samantāt
śitaiḥ pṛṣātkair vidadāra cāpi; mahendravajrapratimaiḥ sughorai
ḥ
5
tataḥ śarān vai sṛjato mahāraṇe; yodhāṃś ca rājan nayato yamāya
nāsyāntaraṃ dadṛśuḥ sve pare vā; yathā purā vajradharasya daity
āḥ
6
te pāṇḍavāḥ somakāḥ sṛñjayāś ca; tam eva nāgaṃ dadṛśuḥ samantāt
sahasraśo vai vicarantam ekaṃ; yathā mahendrasya gajaṃ samīpe
7
saṃdrāvyamāṇaṃ tu balaṃ pareṣāṃ; parītakalpaṃ vibabhau samantāt
naivāvatasthe samare bhṛśaṃ bhayād; vimardamānaṃ tu parasparaṃ tad
ā
8
tataḥ prabhagnā sahasā mahācamūḥ; sā pāṇḍavī tena narādhipena
diśaś catasraḥ sahasā pradhāvitā; gajendra vegaṃ tam apārayant
ī
9
dṛṣṭvā ca tāṃ vegavatā prabhagnāṃ; sarve tvadīyā yudhi yodhamukhyāḥ
apūjayaṃs tatra narādhipaṃ taṃ; dadhmuś ca śaṅkhāñ śaśisaṃnikāśān
10
rutvā ninādaṃ tv atha kaurav
āṇāṃ;
harṣād vimuktaṃ saha śaṅkhaśabdaiḥ
senāpatiḥ pāṇḍava sṛñjayānāṃ; pāñcāla putro na mamarṣa roṣāt
11
tatas tu taṃ vai dviradaṃ mahātmā; pratyudyayau tvaramāṇau jayāya
jambho yathā śakrasamāgame vai; nāgendram airāvaṇam indra vāhyam
12
tam āpatantaṃ sahasā tu dṛṣṭvā; pāñcālarājaṃ yudhi rājasiṃhaḥ
taṃ vai dvipaṃ preṣayām āsa tūrṇaṃ; vadhāya rājan drupadātmajasya
13
sa taṃ dvipaṃ sahasābhyāpatantam; avidhyad arkapratimaiḥ pṛṣatkaiḥ
karmāra dhautair niśitair jvaladbhir; nārācamukhyais tribhir ugravegai
ḥ
14
tato 'parān pañca śitān mahātmā; nārācamukhyān visasarja kumbhe
sa tais tu viddhaḥ paramadvipo raṇe; tadā parāvṛtya bhṛśaṃ pradudruve
15
taṃ nāgarājaṃ sahasā praṇunnaṃ; vidrāvyamāṇaṃ ca nigṛhya śālvaḥ
tottrāṅkuśaiḥ preṣayām āsa tūrṇaṃ; pāñcālarājasya rathaṃ pradiśya
16
dṛṣṭvāpatantaṃ sahasā tu nāgaṃ; dhṛṣṭadyumnaḥ svarathāc chīghram eva
gadāṃ pragṛhyāśu javena vīro; bhūmiṃ prapanno bhayavihvalāṅga
ḥ
17
sa taṃ rathaṃ hemavibhūṣitāṅgaṃ; sāśvaṃ sasūtaṃ sahasā vimṛdya
utkṣipya hastena tadā mahādvipo; vipothayām āsa vasuṃdharā tale
18
pāñcālarājasya sutaṃ sa dṛṣṭvā; tadārditaṃ nāgavareṇa tena
tam abhyadhāvat sahasā javena; bhīmaḥ śikhaṇḍī ca śineś ca napt
ā
19
araiś ca vegaṃ sahasā nigṛhya; tasyābhito 'bhyāpatato gajasya
sa saṃgṛhīto rathibhir gajo vai; cacāla tair vāryamāṇaś ca saṃkhye
20
tataḥ pṛṣatkān pravavarṣa rājā; sūryo yathā raśmijālaṃ samantāt
tenāśugair vadhyamānā rathaughāḥ; pradudruvus tatra tatas tu sarve
21
tat karmaśālvasya samīkṣya sarve; pāñcāla matsyā nṛpa sṛñjayāś ca
hāhākārair nādayantaḥ sma yuddhe; dvipaṃ samantād rurudhur narāgry
āḥ
22
pāñcālarājas tvaritas tu śūro; gadāṃ pragṛhyācalaśṛṅgakalpām
asaṃbhramaṃ bhārata śatrughātī; javena viro 'nusasāra nāgam
23
tato 'tha nāgaṃ dharaṇīdharābhaṃ; madaṃ sravantaṃ jaladaprakāśam
gadāṃ samāvidhya bhṛśaṃ jaghāna; pāñcālarājasya sutas tarasv
ī
24
sa bhinnakunbhaḥ sahasā vinadya; mukhāt prabhūtaṃ kṣatajaṃ vimuñcan
papāta nāgo dharaṇīdharābhaḥ; kṣitiprakampāc calito yathādri
ḥ
25
nipātyamāne tu tadā gajendre; hāhākṛte tava putrasya sainye
sa śālvarājasya śinipravīro; jahāra bhallena śiraḥ śitena
26
hṛtottamāṅgo yudhi sātvatena; papāta bhūmau saha nāgarajñā
yathādriśṛṅgaṃ sumahat praṇunnaṃ; vajreṇa devādhipa coditena
crest jewel of wisdom
|
crest jewel of wisdom
Home
>
Library
>
New
>
John Dargavel Smith
>
The Mahabharata In Sanskrit
>
Book 9. Chapter 19