Book 14. Chapter 40
The Mahabharata In Sanskrit
Book 14
Chapter 40
1
[बर]
अव्यक्तात पूर्वम उत्पन्नॊ महान आत्मा महामतिः
आदिर गुणानां सर्वेषां परथमः सर्ग उच्यते
2
महान आत्मा मतिर विष्णुर विश्वः शम्भुश च वीर्यवान
बुद्धिः परज्ञॊपलब्धिश च तथा खयातिर धृतिः समृतिः
3
पर्याय वाचकैः शब्दैर महान आत्मा विभाव्यते
तं जानन बराह्मणॊ विद्वान न परमॊहं निगच्छति
4
सर्वतः पाणिपादश च सर्वतॊ ऽकषिशिरॊमुखः
सर्वतः शरुतिमाँल लॊके सर्वं वयाप्य स तिष्ठति
5
महाप्रभार्चिः पुरुषः सर्वस्य हृदि निश्रितः
अणिमा लघिमा पराप्तिर ईशानॊ जयॊतिर अव्ययः
6
तत्र बुद्धिमतां लॊकाः संन्यासनिरताश च ये
धयानिनॊ नित्ययॊगाश च सत्यसंधा जितेन्द्रियाः
7
जञानवन्तश च ये के चिद अलुब्धा जितमन्यवः
परसन्नमनसॊ धीरा निर्ममा निरहंकृताः
विमुक्ताः सर्व एवैते महत्त्वम उपयान्ति वै
8
आत्मनॊ महतॊ वेद यः पुण्यां गतिम उत्तमाम
स धीरः सर्वलॊकेषु न मॊहम अधिगच्छति
विष्णुर एवादि सर्गेषु सवयम्भूर भवति परभुः
9
एवं हि यॊ वेद गुहा शयं परभुं; नरः पुराणं पुरुषं विश्वरूपम
हिरण्मयं बुद्धिमतां परां गतिं; स बुद्धिमान बुद्धिम अतीत्य तिष्ठति
1
[br]
avyaktāt pūrvam utpanno mahān ātmā mahāmatiḥ
ādir guṇānāṃ sarveṣāṃ prathamaḥ sarga ucyate
2
mahān ātmā matir viṣṇur viśvaḥ śambhuś ca vīryavān
buddhiḥ prajñopalabdhiś ca tathā khyātir dhṛtiḥ smṛtiḥ
3
paryāya vācakaiḥ śabdair mahān ātmā vibhāvyate
taṃ jānan brāhmaṇo vidvān na pramohaṃ nigacchati
4
sarvataḥ pāṇipādaś ca sarvato 'kṣiśiromukhaḥ
sarvataḥ śrutimāṁl loke sarvaṃ vyāpya sa tiṣṭhati
5
mahāprabhārciḥ puruṣaḥ sarvasya hṛdi niśritaḥ
aṇimā laghimā prāptir īśāno jyotir avyayaḥ
6
tatra buddhimatāṃ lokāḥ saṃnyāsaniratāś ca ye
dhyānino nityayogāś ca satyasaṃdhā jitendriyāḥ
7
jñānavantaś ca ye ke cid alubdhā jitamanyavaḥ
prasannamanaso dhīrā nirmamā nirahaṃkṛtāḥ
vimuktāḥ sarva evaite mahattvam upayānti vai
8
tmano mahato veda yaḥ puṇyāṃ gatim uttamām
sa dhīraḥ sarvalokeṣu na moham adhigacchati
viṣṇur evādi sargeṣu svayambhūr bhavati prabhuḥ
9
evaṃ hi yo veda guhā śayaṃ prabhuṃ; naraḥ purāṇaṃ puruṣaṃ viśvarūpam
hiraṇmayaṃ buddhimatāṃ parāṃ gatiṃ; sa buddhimān buddhim atītya tiṣṭhati
Book 14
Chapter 40
1
[बर]
अव्यक्तात पूर्वम उत्पन्नॊ महान आत्मा महामतिः
आदिर गुणानां सर्वेषां परथमः सर्ग उच्यते
2
महान आत्मा मतिर विष्णुर विश्वः शम्भुश च वीर्यवान
बुद्धिः परज्ञॊपलब्धिश च तथा खयातिर धृतिः समृतिः
3
पर्याय वाचकैः शब्दैर महान आत्मा विभाव्यते
तं जानन बराह्मणॊ विद्वान न परमॊहं निगच्छति
4
सर्वतः पाणिपादश च सर्वतॊ ऽकषिशिरॊमुखः
सर्वतः शरुतिमाँल लॊके सर्वं वयाप्य स तिष्ठति
5
महाप्रभार्चिः पुरुषः सर्वस्य हृदि निश्रितः
अणिमा लघिमा पराप्तिर ईशानॊ जयॊतिर अव्ययः
6
तत्र बुद्धिमतां लॊकाः संन्यासनिरताश च ये
धयानिनॊ नित्ययॊगाश च सत्यसंधा जितेन्द्रियाः
7
जञानवन्तश च ये के चिद अलुब्धा जितमन्यवः
परसन्नमनसॊ धीरा निर्ममा निरहंकृताः
विमुक्ताः सर्व एवैते महत्त्वम उपयान्ति वै
8
आत्मनॊ महतॊ वेद यः पुण्यां गतिम उत्तमाम
स धीरः सर्वलॊकेषु न मॊहम अधिगच्छति
विष्णुर एवादि सर्गेषु सवयम्भूर भवति परभुः
9
एवं हि यॊ वेद गुहा शयं परभुं; नरः पुराणं पुरुषं विश्वरूपम
हिरण्मयं बुद्धिमतां परां गतिं; स बुद्धिमान बुद्धिम अतीत्य तिष्ठति
1
[br]
avyaktāt pūrvam utpanno mahān ātmā mahāmatiḥ
ādir guṇānāṃ sarveṣāṃ prathamaḥ sarga ucyate
2
mahān ātmā matir viṣṇur viśvaḥ śambhuś ca vīryavān
buddhiḥ prajñopalabdhiś ca tathā khyātir dhṛtiḥ smṛtiḥ
3
paryāya vācakaiḥ śabdair mahān ātmā vibhāvyate
taṃ jānan brāhmaṇo vidvān na pramohaṃ nigacchati
4
sarvataḥ pāṇipādaś ca sarvato 'kṣiśiromukhaḥ
sarvataḥ śrutimāṁl loke sarvaṃ vyāpya sa tiṣṭhati
5
mahāprabhārciḥ puruṣaḥ sarvasya hṛdi niśritaḥ
aṇimā laghimā prāptir īśāno jyotir avyayaḥ
6
tatra buddhimatāṃ lokāḥ saṃnyāsaniratāś ca ye
dhyānino nityayogāś ca satyasaṃdhā jitendriyāḥ
7
jñānavantaś ca ye ke cid alubdhā jitamanyavaḥ
prasannamanaso dhīrā nirmamā nirahaṃkṛtāḥ
vimuktāḥ sarva evaite mahattvam upayānti vai
8
tmano mahato veda yaḥ puṇyāṃ gatim uttamām
sa dhīraḥ sarvalokeṣu na moham adhigacchati
viṣṇur evādi sargeṣu svayambhūr bhavati prabhuḥ
9
evaṃ hi yo veda guhā śayaṃ prabhuṃ; naraḥ purāṇaṃ puruṣaṃ viśvarūpam
hiraṇmayaṃ buddhimatāṃ parāṃ gatiṃ; sa buddhimān buddhim atītya tiṣṭhati
